Microsoft Word etno kitab son srift 12
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ETNOPSİXOLOGİYA
89 Çevik etnosentrizm aşağıdakı xüsusiyyətlərdə təzahür edir. a) İnsan dərk edir ki, onun daxil olduğu mədəniyyət ətrafda baş verən hadisələri öz süzgəcindən keçirməklə həmin hadisələrə özünəməxsus rəng və ya emosional boya bəxş edir. b) Daxil olduğumuz mədəniyyət, fərqli şəkildə münasibət bəsləməkdə, hərəkətlər etməkdə, qavramağımıza, qiymətləndir- məyimizə və ya həmn hadisəni müvafiq formada izah etməyimizə təsir göstərir. c) Fərqli mədəniyyətin nümayəndəsi, fərqli şəkildə münasibət bəsləyir və hərəkət edir. Qeyri-çevik etnosentrizm isə qeyd olunan bu xüsusiyyətlərdən uzaq olan etnosentrizmdir. Çevik etnosentrizm, hər hansı etnopsixoloji hadisə ilə bağlı “onları belə öyrədiblər”, “onlar belə adət ediblər”, “biz deyə bilmərik ki, yaxşıdır yoxsa pis” və s. kimi fikirlərlə izah edirlər. Qeyri-çevik etnosentrizmdə isə hadisələr və ya onlara olan münasibət “onlar dəhşətdirlər”, “heç belə şey olar”, “bax elə buna görə də onlara nifrət edirik”, “doğurdan bu belədir? ” və s. sözlərlə şərh olunur. Etnosentrizm (etnosentrizm) insanın ətrafda baş verən hadisələri yalnız öz mədəniyyəti süzgəcindən keçirməklə qavraması və qiymətləndirməsidir. Etnosentrizm müxtəlif ifadə dərəcəsinə malikdir. Bəzi tədqiqatçılar onun səbəbini etnosun, xalqın mənsub olduğu mədəniyyət tipi ilə əlaqələndirirlər. Belə bir fikir mövcuddur ki, öz qrup üzvləri ilə daha sıx bağlı olan kollektivist mədəniyyətin nümayəndələri, individualistlərlə müqayisədə etnosentrizmə daha çox meyilli olurlar. İsənilən halda etnosentizmin təzahür dərəcəsi daha çox sosial amillərlə, sosial struktur və etnoslararası münasibətin xarakterindən asılıdır. Azlıqların nümayəndəsi (say və statusa görə az və aşağı olan) öz qruplarına daha çox üstünlük verir etnosentrizmə meyl edə bilər.Etnik birliklər arasında münaqişə olduqda və digər arzuedilməz sosial şəraitdə etnosentrizm daha kəskin formada təzahür edir. Bu cür etnosentrizm davakar etnosentrim adlanır. Davakar etnosentrizm nifrət, inamsızlıq və qorxudan və ya öz |