ETNOPSİXOLOGİYA 92
Delegitimizasiyada son məqsəd başqa qrup üzvləri haqqında
“vəhşi” obrazının yaradılmasına nail olmaqdır. Çünki, belə
təsəvvürün yaradılması, həmin xalqa qarşı daha rahat mübarizə
aparmağa psixoloji əsas verir. Bütün bu cəhdlər onları öldürərkən
özünü günahkarlıq hissindən uzaq olmağa və törədilən qətl
hadisələrinə görə bəraət almağa xidmət edir. Etnosentrik
deliqitimizasiyaya misal olaraq Amerikanın aborigen əhalisinə
(hindulara) qarşı “mədəni” avropalıların ilk dövrlərdə bəslədikləri
münasibəti qeyd etmək olar. Bundan başqa ermənilər öz uşaqlarına
təbliğ edirlər ki, guya azərbaycanlılar Novruz şirniyyatı
hazırlayarkən, şəkərbura və paxlava xəmirini erməni qanı ilə
yoğururlar.
Etnosentrizm insan psixologiyası üçün səciyyəvi
xüsusiyyətdir və əgər o başqa xalqların mədəniyyətinə, həyat
tərzinə, adət ənənələrinə hörmətlə, səbrlə yanaşırsa onda buna
müəyyən mənada mənəvi cəhətdən haqq qazandırmaq olar.
3.3. Etnik konfliktlər və onların növləri Etnik konflikt etnopsixologiyanın əsas anlayışlarından biridir.
Etnik konfliktlərin öyrənilməsi etnopsixologiyanın nəzəri və
praktik problemlərinə aid edilir. XX əsrin sonu və XXI əsrin əvvəli
dünyada etnik konfliktlərin çoxalması ilə müşayiət olunur. Bu bir
tərəfdən dünyada gedən sosial-siyasi proseslərlə bağlıdırsa, digər
tərəfdən isə iqtisadi və psixoloji amillərlə şərtlənir. Konflikti bəzi
müəlliflər ünsiyyətin özünəməxsus növü kimi qəbul edirlər. Sosial
psixologiyada yerinə yetirdiyi funksiyaya görə konfliktləri
konstruktiv və destruktiv olmaqla iki yerə bölürlər. Konflikt
şəraitində insanların davranışı fərqli olur. Belə ki, bəzi insanlar
konflikt şəraitinə düşdükdə güzəştə gedir, bəziləri aqressiv olur,
bəziləri isə konflikt şəraitdən qaçırlar.
Psixoloji ədəbiyyatlarda konfliktin aşağıdakı növləri qeyd
olunur:
- şəxsiyyətdaxili konflikt
- şəxsiyyətlərarası konflikt