ETNOPSİXOLOGİYA 65
qədər hər şey bədənin konturlarının gizlədilməsinə xidmət edir.
Dirsəklərin çiyin səviyyəsində saxlanılması milli azərbaycan qadın
rəqsinin atributu sayılır. Bu detal azərbaycan rəqsinin fərqləndirici
əlamətlərindən biri hesab oluna bilər.
Milli xarakter insanların mimikasında, ekspressiyasında
aydın surətdə nəzərə çarpır. Məsələn, yaponların ən bəd xəbəri
gülə-gülə başqasına çatdırması bizi təəcübləndirir. Bu cəhət onların
fərqli psixoloji xüsusiyyətlərə malik olduğunu, dünyanı başq cür
qavradıqlarını sübut edir. Yapon filmlərinin əksəriyyətində
qəhrəman sonda məhv olur. Hollivud filmlərində isə əksinə qələbə
çalır və sağ qalır. Yapon dünyaduyumuna görə faciəvi sonluq həm
də fərəhli sonluq kimi qavranılır, çünki öz borcunu nəyin bahasına
olursa-olsun yerinə yetirən adamların iradə gücünü təsdiq edir.
Yaponların qənaətinə görə xarakterin gücü valideynlərin iradəsinə
qarşı çıxmaqda yox, bu iradəyə tabe olmaqda özünü göstərir. Milli
xarakter övlad tərbiyəsində də özünəməxsus şəkildə təzahür edir.
Azərbaycan ailəsində oğlan uşaqlarının təbiyəsi iradi
keyfiyyətlərin, qızların tərbiyəsi isə daha çox analıq vərdişlərinin
formalşdırılması istiqamətində həyata keçirilir. Ailə və uşaq
azərbaycanlı xarakterinin affektiv mərkəzində dayanır. Təsadüfi
deyildir ki, “Kitabi Dədə Qorqud” dastanında oğlu olanı ağ, qızı
olanı qızılı, oğlu-qızı olmayanı isə qara çadıra dəvət etməsi milli
mentalitetimizdən qaynaqlanır.
Hər bir xalq ilk növbədə özünü yaxşı dərk etmıək üçün özünə
xas olan etnik, milli xarakterin yaxşı öyrənməli, onun müsbət və
mənfi cəhətlərini özü üçün ayırd etməli, mənfi cəhətlərdən
uzaqlaşmağı, müsbət tərəflərini isə inkişaf etdirməyi özü istəməli
və bacarmalıdır. Hər bir millət özü-özünü inkişaf etdirməlidir. Elə
xalqlar vardır ki, özü öz lətifəsində gülüş obyekti kimi təqdim
olunur. Çox təəsüf ki, biz özümüzə gülə bilmirik. Əksər hallarda
lətifə “qəhrəmanlarımız” özümüz olmur. Xalqın, millətin özünün-
özünə gülə bilməsi çox mühüm psixoterapevtik effekti olan
profilaktik tədbirdir. Heç şübhəsiz bu hərəkət psixoloji cəhətdən
sağlamlığa aparan yoldur. İkinci mənfi xüsusiyyət tənqidi