Microsoft Word F?ls?f? az doc

14.Sufizm və onun müsəlman Şərqində yeri. 

Sufizm  islam  tarixində  ən  mürəkkəb  dini-fəlsəfi  cərəyandır.  Sufizm  VII-VIII 

ə

srlərdə yaranmış, VIII əsrin sonu X əsrin əvvəllərində yayılmışdır. Onlar hədisləri 

toplamaqla  məşğul  olur,  şifahi  şəkildə  Quranı  yayırdılar.  Суфизмин  12  əsas  və  54 

törəmə  qolları  mövcuddur;  Sührəvərdiyyə,  mövləviyyə,  Şimali  Afrikada  Əş 

Şə

dulliyə, Nəqşbəniyyə, Xəlvətiyyə, Heydəriyyə, Müridizm. 

Sufilərin  ali  məqsəli  Allaha  mistik  şəkildə  qovuşmaqdır.  Sufilərdə  nəzəriyyə 

ilə praktika vəhdət təşkil edir. Varlıq təlimində belə hesab edirlər ki, yeganə varlıq 

Allahdır.  Allah  intuitiv  qovuşma  vasitələrilə  dərk  edə  bilər.  Sufilərin 

qnoselogiyasında  idrakın  3  forması:  mühazirə,  aşkar  etmə,  və  daxili  müşahidə 

hallarıdır. Mühazirə elm əhli üçündür, aşkar etmə ayin əhli üçündür, daxili müşahidə 

həqiqət  əhli  üçündür.  Fəlsəfi  fikir  tarixində  sufizm  2  yerə  -  Mötədil  (Qəzali),  İfrat 

(M.Həllac)  ayrılır.  Sufi  təlimində  allaha  qovuşmaq  üçün  3  pillə  var:  1)  şəriət;  2) 

təriqət;  3)  həqiqət.  İfrat  sufilərdə  təbiət,  insan,  allah  birləşirdi.  Allahı  dərk  etmək 

insanın  özünü  dərk  etməsi  deməkdir.  Bunların  təriqət  yollarından,  məqamlarından 

keçərək müəyyən vaxtda mürşidin icazəsilə vəcdə gəlir və ani olaraq ilahiyə qovuşur. 

---

Hal  hər  bir  məqamı  tamamlıyan  vəziyyətdir.  Sufi  ədəbiyyatının  yaradılması  X-VI 

ə

srə aiddir.