Microsoft Word forma muhazire docx
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Kartoqrafiya
Ə
işarə edilir. Hal-hazırda başlanğıc-meridian Qrinviçdən keçən meridian hesab olunur. Uzunluq dairələri başlanğıc meridiandan hər iki tərəfə 0 °-dən 180°-dək hesablanır; şərqə müsbət, qərbə isə mənfi işarə ilə göstərilir. Coğrafi koordinatlar nöqtənin vəziyyətini yer səthində deyil, ellipsoid səthində təyin edir. Yer səthində nöqtənin vəziyyətini tamamilə bilmək üçün 3-cü bir koordinatı- nöqtənin okean səthindən olan yüksəkliyini də bilmək lazımdır. XIX əsrin əvvəlinə yaxın əksər ölkələrdə başlanğıc meridian Ferro adasının meridian qəbul olunmuşdur (Ferro adası Kanar adalarından ən qərbdə yerləşənidir). Bu ada Paris meridianından şərti olaraq 20 ° qərbə götürülürdü. Lakin artıq XIX əsrın 1-ci yarısında hər bir ölkə “öz” yerli meridianlarını – adətən baş astranomiya rəsədxanalarının mərkəzindən keçən meridianını – başlanğıc meridian qəbul etdi. XIX əsrin əvvəlinə qədər Rusiyada əksər halda uzunluq dairələrini Ferro adasından hesablayırdılar. XIX əsrın əvvəllərində, Rusiyanın ayrı-ayrı yerlərində trianqulyasiya və planalma işlərinin inkişafı ilə əlaqədar olaraq uzunluq dairələrini hesablamaq üçün bir sıra yerli başlanğıc meridianlar götürülürdü. 1845-ci ildən etibarən başlanğıc meridian Pulkovo rəsədxanasının (1839-cu ildə açılmışdır) meridianı qəbul olundu (Pulkovo meridianı Qrinviç meridianına nisbətən 30 °19'42'', 09 şərqdədir). 1884-cü ildə Vaşinqtonda çağırılmış beynəlxalq coğrafiya konqresində bütün ölkələr üçün Qrinviç meridianının başlanğıc meridian götürülməsi qərarı alındı. Bu vaxtdan etibarən Rusiyada xəritə tərtib etdikdə Pulkovo meridianı ilə Qrinviç meridianından da istifadə olunurdu. SSRİ-də bütün astronomiya-geodeziya işləri və coğrafiya xəritələri üçün Qrinviç meridianı başlanğıc meridian qəbul olunmuşdur.
Hər hansı A və C nöqtələri arasında paralel qövsün uzunluğu aşağıdakı düsturla hesablanır. l = r
∆λ Burada r-AC paralelinin radiusu; Melikov Behruz
|