Microsoft Word forma muhazire docx
Yüklə 0,96 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qlobus üzr ə uzunlu ğun ölçülm əsi
- Kartoqrafiya
- Qlobus üzr ə sah əl ərin hesablanması
|
Qlobus miqyasının təyin edilməsi. Qlobuslarda əksər hallarda miqyas göstərilir.
Ə gər qlobusda miqyas yazılmazsa, onu təyin etmək olar. Bunun üçün əvvəlcə möhkəm sap vasitəsilə qlobus üzrə ekvatorun uzunluğu ölçülür, sonra həmin uzunluq yer ellipsoidi üzərindəki uyğun uzunluğa bölünərək, qlobusun ədədi miqyası hesablanır. Adətən qlobusların miqyası hər hansı bir yuvarlaq ədədə bərabər olur. Bunu nəzərdə tutaraq, hesablanmış ədədi miqyası yaxın yuvarlaq ədədə tamamlamaq lazımdır. Qlobus üzrə uzunluğun ölçülməsi. Bir çox təcrübi işlərdə, xüsusən aviasiyanın surətlə inkişafı ilə əlaqədar olaraq yer kürəsinin müxtəlif nöqtələri arasında ən qısa məsafələri bilmək lazım gəlir. Həmin məsafələr yeri kürə qəbul etdikdə böyük dairələrin qövsləri üzrə ölçülür. Qlobusda uzunluğu ölçmək üçün möhkəm sapdan (yaxud da millimetr bölgüləri olan metrlik polad ruletkadan) istifadə etmək olar. Bunu üçün ölçülən xətin başlanğıc və son nöqtələrinə qlobusun radius istiqamətində iki iynə sancılır. Sonra iynələrin yuxarı uclarına çəkilmiş sap qlobusun səthinə düşənə qədər aşağı ebdirilir. Qlobusun səthi ilə sapı dartdıqda o, böyük dairə qövsü boyunca uzanır. Nöqtələr arasındakı məsafəni L bilmək üçün qlobus üzrə ölçülmüş xəttin uzunluğunu L' qlobus miqyasının məxrəcinə M vurmaq lazımdır, yəni; L = L'M Melikov Behruz Kartoqrafiya Ə
65,5mm ölçülmüşdür. Həmin miqyasda qlobus səthindən 1sm məsafə yer üzərində 500km-ə (1mm isə 50km-ə) uyğun olduğundan L = 65,5x50km = 3275km.
paletkadan istifadə edirlər. Ərazi kiçik olub, uzunsov deyilsə qlobus səthinin əyriliyi həmin kontur sahəsinin paletk ilə ölçülməəsinə təsir göstərmir. ərazi böyük olarsa (məs, Afrika) onun sahəsi hissə-hissə ölçülür. Materik və başqa ərazinin sahəsini təxmini surətdə də təyin etmək olar. Bunun üçün meridian və paralellərin qlobus üzərində əmələ gətirdiyi trapeslərdən istifadə edilir. Bu trapeslərin sahəsi xüsusi kartoqrafik cədvəllərdən götürülür. Ə razinin sahəsini təyin etmək üçün kontur daxilinə düşən tam və natamam trapeslər sayılır (natamam trapeslər gözəyarı təyin edilir) və onların qiymətlərinə görə bütün ə razinin sahəsi hesablanır. Melikov Behruz Document Outline
Yüklə 0,96 Mb. Dostları ilə paylaş:
|