Microsoft Word ihyo qalb ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
103
qalbdan qo‘rquv, qayg‘urish, o‘lim va qiyomat qo‘rqinchlarini eslash chiqib ketadi. Bu esa 
qalbning o‘limidir. Alloh taolo aytadi: 
«Hayoti dunyoning o‘zigagina rozi bo‘lib, faqat o‘sha bilan xotirlari jam bo‘lgan 
kimsalar - ana o‘shalarning joylari kasb qilib o‘tgan gunohlari sababli 
do‘zaxdir» (Yunus surasi, 7-8-oyatlar). 
Yana Alloh taolo aytadi: 
«Bu hayoti dunyo oxirat oldida faqat bir arzimas matodir» (Ra’d surasi, 26-oyat). 
Yana Alloh taolo aytadi: 
«Bilinglarki, bu hayoti dunyo faqat (bir nafaslik) o‘yin-kulgi, zeb-ziynat, 
o‘rtalaringizdagi o‘zaro maqtanish va molu dunyo hamda farzandlarni 
ko‘paytirishdir, xolos» (Hadid surasi, 20-oyat). 
Mana shularning hammasi dunyoni yomonlashdir. Alloh taolodan dunyodan salomat 
qilishni so‘raymiz. 
Qalb arboblaridan (ya’ni, qalbi ochiq kishilardan) o‘ta ehtiyotkorlari xursand hollarida 
qalblarini dunyoviy oldi-berdi bilan sinab ko‘rishgan va shunda qalblarini qoraygan, 
nafratga loyiq, Alloh zikridan va qiyomat zikridan ta’sirlanishda sust holda topishgan. 
Yana qalblarini qayg‘uli hollarda ham sinab ko‘rishgan va uni yumshoq, muloyim, sof, 
zikr ta’sirini qabul qiluvchi holda topishgan. Shunda najot topish doimiy qayg‘uda, 
xursandchilik va takabburlik sabablaridan uzoq bo‘lishda ekanini bilishdi. Va qalblarini 
lazzat o‘rinlaridan ajratib olishdi, qalblarini shahvatlarning halolidan ham, haromidan 
ham sabr qilishga odatlantirishdi. Uning haloliga hisob, haromiga iqob, shubhalariga esa 
itob borligini ham bilishdi. Itob ham azobning bir turidir.
Kimning qiyomat kunida hisob-kitobi qattiq qilinsa, u azoblanibdi. Qalb arboblari esa 
o‘zlarini qiyomat azobidan qutqarishdi va shahvatlarga asir, qullikdan xalos bo‘lishdi. 
Alloh zikriga ulfat, Uning toati bilan mashg‘ul bo‘lib, haqiqiy hurlikka, dunyo va 
oxiratdagi doimiy podshohlikka yetishdi. 
Burgutni vahshiylikdan itoatga, odobli bo‘lishga o‘rgatish uchun tarbiyalashga qasd 
qilinganida nima lozim bo‘lsa, qalblariga ham shunday muomala qilishdi. Burgut avval 
qorong‘u uyga qamab qo‘yiladi, ko‘zi ham to‘sib qo‘yiladi. Shunda u havoda uchishdan 
mahrum bo‘ladi. Va ozodlikda tabiatan o‘rganib qolgan narsalarini unutadi. So‘ng unga 
go‘sht berish bilan mehribonlik ko‘rsatiladi. Hatto egasiga o‘rganib qoladi. Bu shu 
darajaga yetadiki, agar uni chaqirsa, ovozini eshitgan vaqtida darhol oldiga keladi. 
Nafs ham shunga o‘xshashdir. Avvalo uning qulog‘i va ko‘zini odatda o‘rganib qolgan 
narsalaridan to‘sish uchun yolg‘izlik, uzlat bilan ajratilsagina, egasiga va uning gapiga 
o‘rganadi. So‘ngra unga Allohga sano aytish, zikr, keyin xilvat joyda duo qilish 
odatlantiriladi. Mana shunda dunyoga va boshqa shahvatlarga ulfatlik o‘rniga Alloh azza 
va jallaning zikriga ulfat bo‘lish qalbga g‘olib keladi. Bu holat dastlabki vaqtlarda 
shogirdlarga og‘ir tuyuladi, keyinroq u bilan lazzatlanadigan bo‘lib qolishadi. 
Bu ko‘krakdan ajratilgan go‘dakka o‘xshashdir. Bu holat go‘dakka qiyin. Chunki u bir 
soat ham undan ajramagan. Shuning uchun ko‘krakdan ajratilgan vaqtda uning yig‘isi va 

---

Ihyou ulumid-din (Qalb kitobi). Abu Homid G’azzoliy