Microsoft Word ihyo tavba ziyouz com doc

 َﺔَﺌِّﻴﱠﺴﻟا ِﺔَﻨَﺴَﺤْﻟﺎِﺑ َنوُءَرْﺪَﻳَو اوُﺮَﺒَﺻ ﺎَﻤِﺑ ِﻦْﻴَﺗﱠﺮَﻣ ْﻢُهَﺮْﺟَأ َنْﻮَﺗْﺆُﻳ َﻚِﺌَﻟوُأ
 
"Ana o‘sha zotlarga sabr qilganlari sababli ajr-mukofotlari qayta-qayta ato etilur. Ular 
yaxshilik bilan yomonlikni daf qilur..." (Qasas surasi, 54). 
Uchinchi tabaqa: Bu tabaqadagi kishi tavba qiladi, biron muddat tavbasiga sodiq qoladi. Keyin 
shahvatlar g‘olib kelib, istaklarga taslim bo‘ladi. Ba’zi gunohlarni sodir etadi. Lekin shu bilan birga u 
toatlarga beriladi, qilishni xohlab, qilishga qodir bo‘la turib, ayrim gunohlarni tark etadi. Ha, u bir yoki 
ikki istakka taslim bo‘lgan. Lekin Alloh taolo agar qudrat bersa, u bu istaklarni to‘la mag‘lub etishni, 
shu bilan ularning yomonligidan saqlanishni juda istaydi. Istagi amalga oshib, orzusi poyoniga yetgan 
zahoti u pushaymon bo‘lib deydi: "Koshki bu gunohni qilmasam edi. Endi tavba qilaman. Gunohga 
yetaklaydigan bu istakni mag‘lub etish uchun nafsim bilan kurashaman!" Lekin u nafsining 
vasvasasiga uchadi, tavbani iloji boricha orqaga suradi, kundan kunga kechiktiradi. Bu nafs "an-
nafsul musavvila", ya’ni tilanuvchi nafs deyiladi. U haqda Alloh taolo aytadi: 
 ﺎًﺌِّﻴَﺳ َﺮَﺧﺁَو ﺎًﺤِﻟﺎَﺻ ﻼَﻤَﻋ اﻮُﻄَﻠَﺧ ْﻢِﻬِﺑﻮُﻧُﺬِﺑ اﻮُﻓَﺮَﺘْﻋا َنوُﺮَﺧﺁَو
 
"Yana boshqa bir kishilar borki, gunohlarini e’tirof qilurlar. Ular yaxshi amalni boshqa — 
yomoniga aralashtirib yuborganlar" (Tavba surasi, 102). 
Toki ibodatda davom etib, gunohlaridan nadomat chekar ekan, bu toifaning taqdiri umidlidir. 
Alloh taolo ularning tavbasini qabul qilsa, ajabmas. Agar tavbani orqaga surib, kechiktirsalar, buning 
oqibati xatarli. Tavba qilmasdan burun vafot etib qolsalar, ishi Yaratuvchining xohishiga havola. Alloh 
o‘z fazli bilan ularning xatolarini o‘nglab, afv etsa, peshqadamlar safiga qo‘shiladilar. Mabodo, 

---

Ihyou ulumid-din. Tavba kitobi. Imom G’azzoliy 
www.ziyouz.com кутубхонаси 
52
badbaxtligi g‘olib kelib, shahvatga bo‘yin egsalar, so‘nggi nafaslari taqdiri azaliyda bitilgan baxtiqarolik 
bilan nihoyalanish xavfi bor. Zero, faqihlik talabida bo‘lgan kishi ta’lim mashg‘ulotlaridan o‘zini 
qanchalik chetga tortsa, uning bu harakati taqdiri azaliyda unga johillik bitilganiga dalolat qiladi. Tokp 
holat shu tarzda davom etar ekan, bu "faqih"dan nima umid qilish mumkin? Aksincha, unda fiqh 
tahsiliga mayl kuchli bo‘lsa va butun vaktmni shunga sarflayotgan ekan. mana shu sabab uning 
olimlar jumlasidan bo‘lishi azalda bitib qo‘yilganiga dalolatdir. 
Shuningdek, oxirat saodati va oxiratdagi darajalarning savob va gunoh amallarga bog‘liqligi ham 
taqdir hukmi bilan bo‘ladi. Xuddi, dard va sihat yeguliklar bilan oziklanish va dorilarni qabul qilishga 
bog‘liq bo‘lgani yoki fiqhda munosib darajaga erishmoq tanballikni tark etib, davomli ravishda ilmini 
chuqurlashtirishga bog‘liq bo‘lgani kabi. 
Raislik, qozilik, ilmda peshqadamlik martabasiga uzoq vaqt fiqhni o‘rganmasdan, uning butun 
sir-sinoatini o‘zlashtirib olmasdan turib erishib bo‘lmaydi. Shuningdek, gunohlar tarkini 
ko‘paytirmasdan va uzoq poklanishlarsiz oxirat mulkiga, uning ne’matlariga va butun olamlar Rabbiga 
yaqinlik hosil qilishga erishib bo‘lmaydi. Pokiza bo‘lgan salim qalbgina bu martabaga yetadi. Butun 
olamlar Rabbining ilohiy tadbiri ila hukmi azaliyda shunday bitilgan. 
Alloh taolo aytadi: