Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
SHAYX (arab. - keksa, oqsoqol; qabila, urug‘, oila oqsoqoli) - islom dini tarqalgan 
mamlakatlarda avval bilimdon kishilar, olimlar, so‘ngra ruhoniylar, ulamolar, faqihlar. 
Keyinchalik so’fiylik tariqatidagi pirlar, eshonlar, muqaddas joylarning mutasaddilari ham 
Sh. deb yuritilgan. Arablarda islomdan ilgari urug‘, qabila boshliqlari, katta patriarxal 
oila oqsoqollari Sh. deb atalgan. Musulmon mamlakatlarida hozir Sh. oliy diniy 
maktablarning mudarrislari va yirik ulamolarning unvoni sifatida ham qo‘llaniladi. O’rta 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
343
Osiyoda Sh. ko‘pincha muqaddas mozorlar va qadamjolarda sadaqa va nazr-niyoz olib 
turadigan ruhoniylar tabaqasiga nisbatan ishlatilgan.
SHAYX XOVANDI TAHUR, Shayxontohur (1359 y.v.e.) - shayx. Hoz. Bo‘stonliq tumani 
Bog‘iston qishlog‘ida tug‘ilgan. Shayx Umar Bog‘istoniyning o‘g‘li. Umar Bog‘istoniy 
befarzand bo‘lib, kunlarn ing birida o‘z zavjai muhtaramalari bilan Shayx Zayniddin 
maqbarasiga kelib Allohdan farzand ato etishni iltijo qilishadi. Ko‘p o‘tmay farzand 
ko‘rishadi. Unga Xovand Tahur (pok shayx) deb nom qo‘yishadi. Sh.X.T. ilohiyotga va 
tariqatga doir ilk saboqni otasidan olgan. "Rashahot ayn al-hayot" ("Hayot buloqlaridan 
oqqan tomchilar") nomli asarda yozilishicha, Sh.X.T. ilohiyot va tasavvuf ilmining yirik 
namoyandalaridan biri, yetuk mutasavviflardan bo‘lgan. 
U yassaviylik tariqati yo‘lidan borib, shu tariqat namoyandalaridan o‘rganadi hamda ilmi 
zohiriy va ilmi botiniy sir-asrorlaridan voqif bo‘lib, sohib karomat shayxlar orasida 
yuksak maqomga erishadi. Yakka xudolik haqidagi ta’limotni, tasavvufga oid iboralarni 
sharhlab bergan, shuningdek, she’riyat bilan shug‘ullangan. Sh.X.T.ning Dovud ismli 
o‘g‘li bo‘lib, u ham shayx sifatida mashhur edi. 
Sh.X.T. dafn etilgan joy ziyoratgohga aylanadi. Uning mozori atrofida boshqa saYeana 
va qabrlar paydo bo‘lib, Toshkentning katta va muqaddas qabristoniga aylangan. 15-
a.ning 2-yarmida Xoja Ahror qabr ustiga maqbara qurdiradi. Zotan uning volidai 
muhtaramasi shayx Dovudning qizi bo‘lgan. Xoja Ahror qurdirgan inshoot zamonlar 
o‘tishi bilan nurab, bizgacha yetib kelmagan. Hoz. maqbara esa, avvalgisining loyihasi 
va ko‘rinishini saqlagan holda 19-a.da qayta tiklangan.