Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
LUQMON (as) - Qur’onda tilga olingan donishmand (31-"Luqmon" surasi). L. (as)ning 
payg‘ambar ekani haqida rivoyat mavjud. Nakd qilishlaricha, L. (as) ming yil umr 
ko‘rgan bo‘lib, Alloh u zotga narsa va voqea-hodisalarning mohiyat-haqiqatiga bexato 
yetish va eng to‘g‘ri hukm chiqara olish ne’matini, ya’ni hikmatni ato etgan ekan. 
Qur’onda L. (as)ning o‘g‘liga qilgan pand-nasihatlari (Allohga shirk keltirmaslik, yaxshi 
amallar qilish, namoz o‘qish, sabr-toqatli bo‘lish, kibr-havoli, maqtanchoq bo‘lmaslik 
kabilar) keltiriladi. L. (as) haqida rivoyatlar ko‘p. Shulardan biriga ko‘ra, L. (as) Od 
qavmidan bo‘lib, uni L. (as) ibn Od deb atashgan. Rivoyatlarda aytilishicha, Arabistonda 
yashagan ana shu xalq Allohning g‘azabiga uchrab kurg‘oqchilikka duchor bo‘ladi. Xalq 
bu ofatdan qutulish maqsadida o‘z vakillarini Makkaga yomgar so‘rab, duo qilish uchun 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
174
yuboradi. Ularga L. (as) boshliq bo‘ladi, lekin u Allohdan o‘ziga uzoq umr so‘raydi. Alloh 
L. (as)ga yettita burgut umriga teng keladigan umr ato etadi. O’rta Osiyo xalqlari 
orasida L. (as) buyuk hakim, dono, bilimdon inson timsoli sifatida mashhur bo‘lgan. 

---

Islom Ensiklopediyasi 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
175
- M -
MAVLAVIYLAR, mavlaviya- so’fiylik tariqati. Taxm. 1240 y.da Jaloliddin Rumiy Ko‘niya 
sh.(Kichik Osiyo)da asos solgan. Rumiyni ko‘pincha "mavlono" ("janob") deb atashgan. 
Shundan tariqat nomi olingan. Tariqat faoliyati Eron, so‘ngra Turkiya hududi bilan 
cheklangan. M. tariqatiga avval shahar aholisining o‘rta va quyi qatlamlari, keyinroq xos 
tabaqalari kirgan. M. o‘z mavlaviyaxona va takyalariga ega bo‘lib, bu yerda zikru samo’ 
qilishgan. Boshqa tariqatlardan farqli o‘laroq, M. jamoa bo‘lib, musiqa tinglash, kuylash 
va gar aylanib zikr tushish marosimiga alohida e’tibor berishgan. M. fikricha, mutlaq ruh 
- Ilohning inson qalbidagi zarrasi musiqa ta’sirida, zikr tushish paytida tiniklashib, 
poklanadi, ya’ni o‘z o‘zagaga yaqinlashadi, Allohga o‘z muhabbatini to‘laroq ifodalashiga 
yordam beradi. M. "gardi darvishlar" nomi bilan ham mashhur bo‘lgan. M.ning birinchi 
rasmiy boshlig‘i shayx va xalifa unvonini olgan Hisomiddin Hasan Chalabiy (taxm. 1264 
y.v.e.) edi. Rumiyning o‘g‘li, Sulton Valad (1226-1312)ni uning vorisi, tariqatning 
amaldagi tashkilotchisi, deb hisoblash mumkin. Sulton Valaddan boshlab M. rahbarlik 
lavozimi - asosan katta o‘shi Ulug‘ Orif Chalabiy (1272-1320) orqali -vorislik lavozimiga 
aylangan. M. ilk Usmonli turk sultonlari davrida (14-a.) Kichik Osiyo bo‘ylab tarqalib, 
juda mashhur bo‘lib ketgan. M. tariqati Turkiyada to 1925 y.ga qadar faoliyat ko‘rsatgan 
va shu yili Kamol Otaturk dekreti bilan tarqatib yuborilib, barcha yerlari, ko‘chmas mulki 
va bankdagi mablag‘i musodara qilingan.