Microsoft Word Kasbiy psixologiya Yulchiyeva Z

 
 

---

146 
2. Kasbiy tanlovga ta’sir etuvchi omillar 
A.A.Rusalinova tomonidan kasb tanlashning 3 ta omili ajratib ko‘rsatiladi: 
-moddiy motivlar (kasb orqali moddiy ta’minlanganlik); 
-ijtimoiy mavqei (kasbning jamiyatdagi o‘rni va qadri); 
-shaxsning qiziqishlari darajasi (bu shaxsning kasbdan qoniqishi va uning 
ko‘rsatishi bilan bog‘liq darajada). 
U yoki bu kasbni tanlashga ta’sir etuvchi omillar sirasiga quyidagilar kiradi:
 
-tanlagan kasbiga shaxsiy layoqatning mavjudligi; 
-kasbni shaxs qiziqishlari va intilishlari bilan muvofiqligi; 
-tanlangan kasbni egallash uchun moddiy imkoniyatlarni yetarli ekanligi; 
-tanlagan kasbni egallash oson va qulayligi; 
-tanlagan kasbi doirasida ish topishning osonligi va karera qilish 
imkoniyatining mavjudligi; 
-ko‘p miqdordagi oylik maoshi; 
-ota-ona va do‘stlari tomonidan beriladigan maslahat. 
Kasbiy layoqat tizimi ijtimoiy muassasa sifatida o‘zaro bog‘liq darajalardan 
iborat: 
Birinchi daraja
– kasbiy muhitni o‘rganish va tahlil qilish. Buning uchun kasb 
va mutaxassislikni shaxsga qo‘yadigan talablar nuqtai nazaridan ko‘rib chiquvchi 
professiografiya qo‘llaniladi. Professiografiya kasblar tasnifini ham o‘zida 
mujassamlaydi. Ma’lumki, kasblar tavsifi turli mezonlarga asoslanadi, ya’ni 
texnologik, iqtisodiy, gigienik, ahloqiy, psixologik va boshqalar. Kasblarning 
psixologik tavsifi psixogramma deyiladi. Bunda subektning psixologik sifatlariga 
qo‘yiladigan talablar keltiriladi. 
Ikkinchi daraja – mehnat ekspertizasi
. Mehnat ekspertizasi – bu shaxsning 
muayyan kasb bo‘yicha mehnatga layoqatliligini aniqlashdir. Ekspertiza 
o‘tkazishning maxsus tizimlari mavjud, ya’ni tibbiy-mehnat ekspertizasi 
komissiyasidir. 
Mehnat ekspertizasi quyidagi vazifalarni bajaradi: 

---

147 
1.Shaxs mazkur faoliyatni bajara oladimi (sog‘lig‘i nuqtai nazaridan). 
2.Faoliyatni amalga oshirish uchun munosib insonlarni tanlay olish. 
3.Ishga yaroqsiz xodimlarni o‘z vaqtida ishdan ozod qilish. 
4.Shaxsga mos ishni aniqlash.