Microsoft Word kimyoi saodat ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
178
rafiqroq». 
Ikkinchi, do‘st haqqi hamma vaqt muhtojlikda yordamdurki, hojatini izhor qilmoqg‘a 
fursat qo‘ymag‘ay. Ochiq ko‘ngil va ochiq yuz bilan do‘stiga ko‘ringay. 
Hasan Basriy raqmatullohi alayh ayturlar: «Menga do‘stlarim ahli ayollarimdan 
ham azizroqdur, bu birodarlarim menga oxiratni eslatar va farzandlarim dunyoni 
eslatar». 
Uchinchi xaq - tilni asramokdur, do‘st aybini berkitg‘ay (agar gunoh ish bo‘lmasa). 
Agar birov do‘stini g‘iybat qilsa, quloqsolmag‘ay va do‘stining sirini oshkora qilmag‘ay. 
Xabarda kelibdurki, mo‘‘min odam uzrxoq (uzr aytuvchi) bo‘lur va munofiq - aybjo‘y 
(birovni aybini qidirib yuruvchi) bo‘lur. 
Hazrati rasul alayhissalom aytibdurlar: «Xudo taolodan tilang‘lar asrashni ul 
yomon do‘stdanki, aybinglarni ko‘rsa oshkora qilg‘ay va yaxshi ishlaringni ko‘rsa 
bekitishga harakat qilg‘ay». 
Abbos r.a. o‘g‘li Abdullohga aytdiki, seni Hazrati Umar do‘st tutarlar va 
peshqadamlardan yaxshiroq ko‘rarlar. Bo‘lg‘aykim, besh ishni ehtiyot 
qilg‘aysen: Avval - hech sirni oshkora qilmag‘il. 
Ikkinchi - odamlar orasida do‘stni g‘iybat qilmag‘il. 
Uchinchi - yolg‘on so‘zlamag‘il. 
To‘rtinchi - do‘st yaxshi maslahat qilsa, rad etmag‘il. 
Beshinchi - xiyonat qilmag‘il. 
To‘rtinchi haq - ko‘nglingdagi do‘stlik va shafqatni tilingda ham izhor qilg‘aysen. 
Hazrat rasul alayhissalom aytibdurlar: «Izo axabba ahadikum axohu falyuxbirhu». 
Ya’ni, kim mo‘‘min birodarini do‘st tutsa, muhabbatini ul do‘stiga bildirg‘ayki, aning 
ko‘nglida ham do‘stliq paydo bo‘lib, do‘stlig‘i ikki hissa bo‘lg‘ay. 
Bas, bo‘lg‘ayki, shodlikda va anduxda o‘zini sherik tutg‘ay va yaxshi nom birla 
chorlag‘ay. Hazrati Umar r.a. ayturlar: «Do‘stliq uch ish birla sof va zo\ir bo‘lur. 
Avval yaxshi nom birla chorlag‘ay. Ikkinchi - salomni ilgari berg‘ay. Uchinchi - yuqori 
o‘tirmag‘ay». 
Abu Dardo r.a. bir juft ho‘kizni ko‘rdilarki, biri yursa, yana biri ham yuradur. 
Biri tursa, yana biri ham turadur». Yig‘lab dediki: «Alloh uchun do‘stlashgan 
birodarlar ham yurmoq va turmoqda bu tariqada muvofaqat qilsalar edi». 
Do‘stlikning beshinchi haqqi. Do‘sti nimaga hojatmand bo‘lsa, ravo qilg‘ay va shariat ilmini 
o‘rgatgayki, birodarini do‘zax otashidan saklamoq yaxshidur va agar o‘rganib amal 
qilmasa, nasihat qilg‘ay va Haq taoloning g‘azabidan qo‘rqitgay. 
Nasihatni yakka o‘ziga xilvatda qilg‘ayki, shafqat jumlasidandur. Agar jamoat orasida 
nasihat qilsa, aning ahvolini ko‘pchilik orasida oshkor qilgon bo‘lur. Bu esa muruvvatdan va 
odobdan emasdur. 
Bas, do‘stining aybini xilvatda muloyimlik birla aytmoq kerak. Hazrati rasul 
alayhissalom aytibdurlar: «Vaqtiki bir birodar mo‘‘min aybingni xilvatda aytsa, 
minnatdor bo‘lg‘il. Adovat tutmag‘ilki, odamiyning yomon sifatlari ilon va chayon 
bo‘larki, aning zaxmi va alami inson ruhiga ta’siri bo‘lg‘ayki, bu olamning ilonu-
chayonlaridin bir necha chandon ziyodadurki, muning alami tang‘a (badanga)dur». 
Hazrati Umar r.a. ayturki: Xudoi taoloning rahmati ul kishiga bo‘lsunki, aybimni 
yuzimga aytg‘ay. Salmon r.a. hazrati Umarning qoshlarig‘a keldi. Hazrati Umar 
aytdilarki, «Yo Salmon, rost aytg‘ilki, menda hech ayb ko‘rdingmu va yo 
eshitdingmu?» 
Salmon r.a. aytdi, «Bu so‘zni mendan so‘ramang». Hazrati Umar ayting deb qayta 
so‘radilar esa, Salmon aytdiki: «Tushundim, xo‘b aytaman. Siz nonni ikki nonxo‘rish 
birla yersiz. Biri suv va yana biri tuz va ikki ko‘ylagingiz bor emishki, biri kechalik va 

---

Kimyoi saodat. Abu Homid G’azzoliy