Microsoft Word kimyoi saodat ziyouz com doc

FASL 
Ahvoli anbiyo alayhimus - salom bayonida 
Odam o‘zining saodati va shahovati nimada yoki nimalarda ekanligini bilmog‘i zarurdur. Bu 
vajh. (sabab)din Hazrat xudoi azza va jalla kamoli fazli marhamati birla (Yer yuzidagi) 
bandalariga anbiyo alayhimus-salomni (ya’ni nabiylar, payg‘ambarlarni) yuboribdur. 
Toki, Haq taolo azalda saodatiga hukm qilg‘on bandalariga biroz (sir)din ogoh qilib, payg‘om 
(xabar) yetkurib, saodat va shahovat yo‘lin oshkora qilg‘aylar. 
Toki, bandalar Haq taologa (itoat qilmaganiga bahona izlab) dalil, hujjat 
keltirurga yo‘l qolmag‘ay. Anbiyolarning oxiri hazrati Muhammad Mustafo 
(s.a.v.)durki, Haq taolo bandalariga elchi(qilib) yuboribdur. Va nubuvvatlari martabalarini 
kamoliga yetkuribdurkim, andin ziyoda martaba yo‘qdur. Hazrati Mustafo 
alayhissalomni Xotimi anbiyo derlarki, ulardan keyin payg‘ambar kelmas, Jinu ins va 
hamma maxluqotni mutoba’atlarig‘a (ul zotga tobe’ bo‘lishga) farmon qildi. Va 
sayyidul anbiyo tojini ularning boshlariga(qo‘ydi) va ularning oli (oilasi), ashoblarini 
(suhbatdosh do‘stlarini) o‘zga payg‘ambarlarning oli, ashoblaridin afzal qildi. Salovat-
allohi alayhi ajmayn va ala soyirin-nabiiyin va ala olihi va ashobihi-tohiriyn, xususan, 
chahor yori bo-safo Abu Bakr Siddiq va Umar Foruq va Usmon Zunnurayn va Aliyul 
Murtazo, rizvonullohi alayhim ajma’in. 

---

Kimyoi saodat. Abu Homid G’azzoliy 
www.ziyouz.com кутубхонаси 
78
Ikkinchi asl 
Ilm talab qilmoq bayonida 
Onhazrat rasululloh s.a.v. aytibdurlarki: Utlibul-ilma farizatun li-kulli muslimin va 
muslimatun, ya’ni ilm talab qilmoq musulmon erkak va ayollarga farzdur. Bas, 
hamma ul ixtilof qilibdurlarki, qaysi ilmni talab qilmoq farzdur? 
Mutakallim i y n (kalom ilmi olimlari) aytibdurlarki, Haq taoloning ma’rifati ilmi 
kalom birla hosil bo‘lu . Va fuqaho (faqihlar) aytibdurlarki, ilmi fiqxdur. Halol va harom 
ilmi fiqh birla aniqlanar. Muhaddislar tibdurlarki, ilmi Kitob (Qur’on) va Sunnat, 
ya’ni oyot va ahodis ilmidurki, ilmi shar’iy(shariat ilmi)ning aslidur. Va ahli 
tasavvuf ayturlarki, bu ilmdan murod ahvoli dilni bilmakdurki, bandani oxiratga 
yetkuradurgon rohi dil(qalb yo‘li)dur. 
Bas, har toifa ulamo o‘z ilmlarini e’zoz va ikrom qilibdurlar. Ammo bizning nazdimizda 
farz deyilgan ushbu ilmlardan birini ikkinchisidan ustuvor qo‘yish nojoizdur. 
Va bu ilmlarning hammasini bilmak hammaga vojib emas.Va lekin bu mas’alaning tafsili 
bordurki, bul ishkal ul tafsil birla daf’ bo‘lur. Bilg‘ilki, bir kishi masalan choshgoh vaqtida 
musulmon bo‘libdur, va yo bolig‘ (balog‘atli) bo‘libdur, ushbu vaqtda bu ilmlarning 
hammasini bilmak va o‘rganmak ul kishig‘a vojib ermas. Va lekin ul vaqtda u kalimai «Lo 
iloha illalloh, Muhammadur rasululloh»ning ma’nosini bilg‘ay. Ahli sunnat va jamoatning 
e’tiqodlarini durust qilg‘ay. 
Andog‘ki, avval bayon qilindi. Haq taoloning vahdoniyatini dalil birla bilmak vojib 
emas, balki tasdiq va bovar qilg‘ay (ishongay). Haq taoloning yagonaligiga va hamma 
asmou (ismlari) sifotlariga va hamma amr va nahiylari haqlig‘iga va 
payg‘ambar(s.a.v.)ning barhaqlig‘iga va hamma sifotlarig‘a, behisht va do‘zax, hashr va 
nashrning (vafot bo‘lgandan keyin qayta tirilish) haklig‘iga imon kelturgay, toki e’tiqod 
qilg‘aylarkim, Haq taolo ushbu sifatlar birla hamma mavjudotning Xudosidur. Va bandalarini 
payg‘ambar (s.a.v.)ning zabonlari birla dargohiga chorlag‘uvchidur. Inson toat qilsa saodat 
topg‘usidur, agar ma’siyat qilsa shaqovat (baxtsizlik)ga ketgusidur. 
Vaqtiki, (inson) bularni bildi, bas, mundin keyin ikki nav’ ilmni bilmak vojib bo‘lur. Bir 
nav’ ilm dilg‘a taalluq topar. Va bir nav’i fe’l atvorga taalluqlidur. Bu ilm (fe’l-atvor) ikki 
qismdur. Bir qismni qilmak vojibdur. Yana bir qismdan ijtinob (uzoklashish, saqlanish, 
qochish) vojibdur. Masalan, kishikim, choshgoh vaqtida musulmon bo‘lsa, yo bolig‘ 
bo‘lsa, vaqtiki namozi peshin bo‘lsa, ul kishig‘a tahorat va namozning farzlarini bilmak 
vojibdur. Ammo tahorat va namozning sunnatlarini bilmak sunnatdur. Va agar masalan 
namozi shom bo‘lsa, namozi shomning farzlarini bilmak vojibdur. Vaqtiki ramazon oyi 
kelsa, farzlarini bilmak vojibdur. 
Bilg‘ayki, subhi sodiqdan oftob o‘ltirg‘uncha yemak va ichmak va mubosharat qilmoq 
haromdur. Va agar yigirma misqol (og‘irlik o‘lchovi - bir misqol taxminan 4,1 grammdan 
4-5 va 4-68 grammgacha) oltini bo‘lsa shkot ilmini bilmak vojib bo‘lmas. Bir yil tamom 
bo‘lg‘onda zakot ilmini bilmak vojib bo‘lur. 
Bilg‘aykim, yigirma misqoldin qancha zakot bermak lozimdur? Qanday kishiga bermoq 
kerak? Va shartlari qaysidur? Va ilmi haj vojib bo‘lmas. To ul vaqtiki, haj qilmoqni iroda 
qilsa, ul vaqtda faroyiz va vojibotlarini bilmak vojib bo‘lur. Vaqtiki xotun olsa, bilg‘aykim, 
xotuni erida haqi qaysidur? Holati hayzda suhbat qilmoq halol ermas. Hayzdin keyin ham 
g‘usul qilmaguncha durust emas. 
Agar hunarmand bo‘lsa, ul hunarning ilmini bilmak vojibdur. Va agar savdogar bo‘lsa, 
savdo ilmini bilmak vojibdurki, hamma bay’i va shart-sharoitlarini bilgay. Toki bay’i 
botildan hazar qilg‘ay. Ushbu vajhdin Umar roziyallohu anhu ahli bozorni darra so‘qib 
(urib) ilm o‘rganmakka buyurar edilar. Umar roziyollohu anhu aytibdurlarki,

---

Kimyoi saodat. Abu Homid G’azzoliy