Microsoft Word maruza matn atom

W = j dW = j 1^" dV

V V

Agarda zarracha haqiqatdan ham mavjud bulsa, uni butun V hajmda bohlish extimolligi 1 ga teng bulishini kohrsatish kerak. Shu holda у - funktsiya normirovkalash deb ataluvchi shartni qanoatlantiradi. Yahni






j


у


dV = 1


bohladi. Kupincha |у| dV ifodani, biror zarrachani dv hajmning qaerga joylashishini bildiradi

deb talqin qilinishi kerak. Bunchalik sodda tushunish unchalik tughri emas. Chunki, zarracha, masalan elektron, moddiy nuqta emaski, u cheksiz kichik dv hajmda joylashsa. Agar uni tahsiri bu hajmda sezilgan taghdirda ham, uni shu hajmda joylashgan deb bohlmaydi. Shuning uchun uning tahsir sohasi bilan joylashish soxasi orasidagi fark bor. Misol uchun elektron atomga urilib, uni ionlashtirdi deylik. Ammo bu urilishni elastik sharlarning urilishiga uxshatib bohlmaydi. Chunki, elektronning tahsir soxasida turgan atomning ulchami elektronga tegishli bulgan de-Broylp tulqini (у - funktsiya) egallagan sohadan ancha kichikdir. Shuning uchun elektronni yoki boshqa har qanday zarrachaning topilish sohasi deganda biz ularni tahsiri sezilgan sohani tushunishimiz lozim. Demak, zarrachani joylashish sohasi bilan tahsir sohasi bir- biridan farq qiladi.

у -tulqin funktsiya zarrachaning holatini tohliq ifodalashi uchun u qator chegara shartlarini qanoatlantirishi kerak:

1. 
   у - funktsiya chekli bulishi kerak, chunki mikrozarrachani fazoning biror nuktasida kayd kilish extimolligining qiymati birdan katta bulishi mumkin emas;
   
2. 
   у - funktsiya bir qiymatli bulishi kerak, chunki mikrozarrachani fazoning biror nuktasida qayd qilish extimolligining qiymati bir nechta bulishi mumkin emas;
   

v) у - funktsiya uzuluksiz bulishi kerak, chunki mikrozarrachani qayd qilish extimolligi sakrashsimon xarakterda uzgarmaydi.


2



y-funktsiya superpozitsiya printsipini qanoatlantiradi. Masalan, sistema y₁, y₂, y₃ , ..., y_n tulqin funktsiyalar bilan ifodalanuvchi turli holatlarda bulsa, bu funktsiyalarning chizikli kombinatsiyasidan iborat bulgan y holatda bulishi ham mumkin:

W = E ^CnWn

bu erda Cn (n=1,2,3,...) qandaydir kompleks son. Kvant mexanikasi sistema holatini ifodalovchi tulqin funktsiyalarning bunday kushilishiga xolatlar superpozitsiya printsipi deyiladi. Kvant mexanikasida tulqin funktsiyalarning superpozitsiyasi klassik statistik nazariyadagi extimolliklarni kushishdan tubdan farq qiladi. Kvant mexanikasida y funktsiyani bilgan holda mikroobhektni ifodalovchi fizik kattalikni urtacha qiymati hisoblanadi. Masalan, elektrondan yadrogacha bulgan urtacha masofa kuyidagi formula bilan aniqlanadi: