Microsoft Word Materiallar Full Mənim gənclərə xüsusi



Yüklə 10,69 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə113/144
tarix06.03.2017
ölçüsü10,69 Mb.
#10325
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   144

 

 

TRANSLATION AND INTERPRETATION ARE CHALLENGING 

 

Xanim FETHULLAYEVA 

QafqazUniversity 



fxanim2012@gmail.com 

Baki/AZERBAIJAN 

 

When we hear the words “translation” or “interpretation” we think about transformation process between 2 languages. 



But I think translation and interpretation are beyond that. As even sometimes one cannot translate or interpret his true 

feelings into words. I bet most of us have been misunderstood several times till today just because we couldn’t interpret our 

real feelings or thoughts. Or sometimes we don’t know how to interpret people’s actions. For instance: Imagine a person 

staring at his watch. First thing coming to mind is “he is hurrying somewhere, he has little time”. But how can we know that 

he is not just lost in the deep memory of the watch as it is the present from her recently late mum or ex-girlfriend? 

Women’s and men’s brains are completely different. Women usually think in details and react to things accordingly, 

but men. And women mostly do not mean what they say. Let’s look at some situations. 

Man: You ok? 

Woman: Yeah, I am ok. (I am not ok. You even asking! Don’t you see how bad I am!) 

Man: I want to hang up with my friends tonight. 

Woman: Do how you wish. (You’ll pay for this later) 

Man: What’s up? 

Woman: We need to talk (I need to complain) 

Man: You’re wrong, dear. 

Woman: You have to learn to communicate (Just agree with me) 


II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

513 


 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

We can enlarge the list. I think these are enough yet to understand how challenging to interpret feelings, actions and 

sentences even in one’s own language is. So there is no need to highlight how complicated task the translation process is. 

On the whole, if you are competent in 2 languages then you can manage translation. But certainly if you aren’t professional 

you’ll not be able to cope with slight things you encounter during the process. Little things, little translation mistakes can 

cause major problems. “The world turns around interpreting” 

There are difficulties in the process of proper translation. In order to translate properly we should distinguish between 

knowing a language and being able to translate into or from it. Anyone can know English but not many can translate 

normally. I want to mention 5 common mistakes translators do. 

  Translating word for word 

Many translators make this mistake. But translators have to take syntactic and lexical rules into account. 

  Exaggerating the meaning of words 

Beginner translators tend to overdo translation task as a result of inexperience. As they are stepping into this profession, 

they want to give their best. However this is not appreciated when you are a professional translator. To effectively translate 

a script it is important not to exaggerate it with complex sentences. 

  Using wrong words 

Beginner translators use vocabulary in wrong context. There are certain words which cannot be translated into other 

languages. 

  Lacking the communication skills 

Translators could sometimes be poor communicators. They overlook the importance of effective communication and 

therefore end up in poor translation. To establish good understanding with a client, it is important to engage with him in 2-

way communication. You need to interact with a client at every level of translation process. With a strong communication 

channel, you can lower any misunderstandings with a client which will result in better translation. 

5. Not translating in an appropriate style. 

We have to be careful about the styling of the text. If we choose an inappropriate style to translate then it will change 

the essence of the text. To convey real meaning of a topic it is   important to translate a document in the right tone. 



 

 

TƏRCÜMƏÇİNİN VƏZİFƏLƏRİ 

 

Kəmalə MUSAYEVA 

Bakı Dövlət Universiteti 



consular@bsu.az 

Bakı/AZƏRBAYCAN 

 

Tərcümə prosesində tərcüməçinin işi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Tərcüməçi müxtəlif dillərdə danışan tərəflər arasında 



“əlaqələndirici vasitə” və ya “anlaşma vasitəsi” rolunu oynayır. Ona görə  də bu vasitə olmadan anlaşmaların 

müvəffəqiyyətinə inanmaq mümkün deyil. Məhz bununla əlaqədar olaraq tərcüməçilərin üzərinə böyük məsuliyyət düşür. 

Bu vəzifələri layiqincə yerinə yetirmək üçün tərcüməçilər həmişə öz ixtisas və biliklərini artıqmaq sahəsində çalışmalıdırlar. 

Aydındır ki, hər hansı bir beynəlxalq görüş, konfransın müvəffəqiyyəti, keyfiyyəti müəyyən dərəcədə  tərcüməçinin bilik 

səviyyəsindən, dünya görüşündən və siyasi hazırlığından asılıdır. Təəccüblü deyildir ki, tərcümə məsələləri ilə məşğul olan 

alim və mütəxəssislər tərcüməçinin  şəxsiyyətinə, bilik və bacarığına böyük əhəmiyyət verirlər. Xüsusilə  bədii  əsərlərin 

tərcüməsi ilə məşğul olanlar tərcümə prosesində labüd olaraq öz şəxsi keyfiyyətlərini də əks etdirirlər. Burada tərcüməçinin 

müəyyən mədəni və ədəbi ənənələrlə bağlılığı, onun özünün yaradıcılıq və estetik görüşləri, öz dövrünü bilməsi, qarşısına 

qoyduğu məqsəd və s. daxildir. Bədii əsərlərin tərcüməsi o zaman müvəffəqiyyətli ola bilər ki, tərcüməçinin keyfiyyətləri 

ilə, müəllifin keyfiyyətləri əksərən üst-üstə düşsün, əks təqdirdə tərcümə orijinalın rolunu tam əks etdirə bilməz. Xarici dil 

və ya dillər bilən, onlardan müxtəlif dillərdə danışan tərəflər arasında yazılı  və ya şifahi anlaşmada istifadə edən  şəxsə 

tərcüməçi deyilir. Həmin şəxslər xalqların bir-birinin tarixi, mədəniyyəti, həyatı və məişəti ilə tanış olmaq işində fəal iştirak 

edirlər. Deməli tərcüməçilər xalqların bir-birinə yaxınlaşması, onların arasında müxtəlif  əlaqələrin yaranması  və 

ümumiyyətlə cəmiyyətin mədəni inkişafı sahəsində mühüm rol oynayır.  

Tərcüməçilərlə onların xidmət etdikləri ixtisas sahibləri arasında qarşılıqlı münasibət məsələlərinə gəlincə, ilk növbədə 

bir-birindən fərqli 2 tərəfi nəzərdə tutmaq lazımdır. I tərəf kimi çıxış edən şəxs, mütəxəssis xarici dili bilmir. II tərəf kimi 

çıxış edən tərcüməçi isə mütəxəssis deyil. Lakin bu 2 tərəf 1-1-i ilə işləməli və arada tam anlaşma yaratmalıdırlar. Tərcümə 

prosesində  əsas rol oynayan tərcüməçi nəinki  öz ixtisasını yüksək səviyyədə bilməli, həm də digər ixtisasa müəyyən 

dərəcədə bələd olmalıdır. Tərcüməçi bir ixtisas sahəsini bilməklə kifayətlənməməli, o həm də digər bir neçə ixtisasa bələd 

olmalıdır. Tərcüməçi sənətinin çətinliklərindən biri də məhz budur. Hər hansı bir tərcümə prosesinin müvəffəqiyyətli olması 



II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

514 


 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

üçün tərcüməçinin istifadə etdiyi dilləri yaxşı bilməsi ilə yanaşı, o tərcümə materialları ilə yaxından tanış olmalıdır. 

Tərcüməçi onun işində zəruri hesab edilən digər bir sıra keyfiyyətlərə də malik olmalıdır. Bunlardan ən  əsası fikri aydın 

şəkildə çatdıra bilmək bacarığıdır.  Əks təqdirdə  tərəflər arasında lazımi anlaşma ola bilməz,  bu  da  nəticədə  əlaqələrin 

pozulmasına gətirib çıxara bilər. Digər II xüsusiyyət də odur ki, tərcüməçi danışığın mövzusuna müdaxilə etməməlidir. 

Çünki, o həmin sahənin mütəxəssisi olmadığı üçün mövzunu təhrif edə bilər, başqa istiqamətə yönəldə bilər. O tərcümə 

zamanı deyilən fikirlərə özündən əlavə və əksiltmələr etməməlidir. Tərcümə prosesi başlayarkən o özü ilə hökmən kağız və 

qələm götürməlidir. Lazım gəldikdə müəyyən qeydlər aparmalıdır. Bu xüsusilə ardıcıl tərcümə zamanı zəruri olaraq tətbiq 

olunur. Çünki belə  tərcümə zamanı xüsusi adları, tarixi faktları, rəqəmləri yadda saxlamaq üçün buna böyük ehtiyac 

duyulur.  

Tərcüməçi peşəsinin bir xüsusiyyəti də odur ki, tərcüməçi öz üzərində daim işləməli, öz ixtisas və siyasi biliyini həmişə 

artırmalıdır. Tərcüməçi hər an tərcümə üçün hazır olmalıdır. O müntəzəm olaraq dövrü mətbuatı izləməli və  işlədiyi 

ölkələrin həyatında baş verən hadisələri izləməli və bunlardan xəbərdar olmalıdır. Tərcüməçinin vəzifələrindən biri də 

həmişə öz işinə  məsuliyyət hissi ilə yanaşmalı olmasıdır. Tərcümə  sənəti yaradıcı  iş olduğu üçün ona məhz yaradıcı 

münasibət bəsləmək lazımdır. Tərcüməçinin vəzifələrindən biri də onun öz səlahiyyətləri çərçivəsindən kənara 

çıxmamasıdır. Onlar etika normalarını gözləməli, öz geyimlərinə, səliqə-səhmanlarına və danışıqlarına fikir verməlidirlər. 

Tərcüməçi öz ölkəsinin mənafeyinə xidmət etməli, tərcümə zamanı ölkəsinin adını birinci çəkməlidir. 

Təbii ki, mütəxəssislər də öz növbələrində  tərcümənin müvəffəqiyyətli keçməsinə kömək etməlidirlər. Tərcümə 

prosesində, xüsusilə şifahi tərcümə zamanı tərəflər aydın danışmalı, cümlələri tam, səlis və məntiqli şəkildə qurmalıdırlar. 

Elə hallar olur ki, olduğu ölkənin dilində müəyyən mənada anlaşma yarada bilən mütəxəssis tez-tez tərcüməçinin sözünü 

kəsir, beləliklə onun fikrini pozmuş olur, yaxud bu və ya digər mütəxəssis müəyyən iş normasına baxmayaraq tərcüməçinin 

yorulması faktı ilə hesablaşmır, onu əlavə materialla yükləyir. Nəticədə bu tərcüməçinin iş qabiliyyətinin azalmasına və 

zehnin yorğunluğuna səbəb olur.  

Nəhayət tərcüməçilik işi sahəsində, ümumiyyətlə normativ sənədlərin, yaxud hüquqi qayda və qanunların olmaması bu 

sahədə müəyyən pozuntuların yaranmasına əlverişli şərait yaradır. 

 

 



ЗНАЧЕНИЯ СЛОВ, ВЫРАЖЕНИЙ ПРИ ПЕРЕВОДЕ С ОДНОГО ЯЗЫКА НА ДРУГОЙ 

 

Лейла МАМЕДОВА 

Университет Кавказ 



mamedovaleeyla@gmail.com 

Баку/АЗЕРБАЙДЖАН 

 

В  нашем  коммуникационном  мире  все  чаще  становится  актуальным  разговаривать  на  двух  и  более  языках. 



Нельзя  не  отметить,  что  и  прежде  языки  являлись  неотъемлемой  частью  в  социальной  сфере  человека.  Мы 

стремимся познавать другие языки, тем самым стараясь понять, разговаривать и переводить на них.  

Переводы с одного языка на другой требуют огромных усилий, знаний, эрудиции и навыков. А что мы знаем о 

переводе?  Это  долгий  и  трудоемкий  процесс,  который  осуществляется  с  основного  языка (Source Language) на 

второй  язык (Target Language). Существуют  два  вида  перевода:  письменный  и  устный  (последовательный  и 

синхронный).  При  переводе  самое  главное  не  допустить  искажения  мысли,  донести  информацию  достоверно(  в 

устном  виде  особенно).  Ведь  значение  каждого  словосочетания,  слова,  выражения  несет  за  собой  большую 

ответственность.  Так,  например,  если  переводить  в  медицинской  сфере  какое-нибудь  название  лекарство  или 

способ его применения не верно - результаты могут быть плачевными. 

Особое  значение  придадим  английским  словам  и  выражениям.  В  английском  языке  существует  много 

фразеологизмов, которые, в свою очередь, имеют два и более смысла. Эти фразеологизмы come across, put on, come 

back, switch on, turn off и  другие  часто  встречаются  в  повседневном  разговоре.  При  переводе  же,  следует  быть 

аккуратнее и правильно выстроить предложение. Например, phrasal verb "put on" это выражение имеет два смысла. 

Рассмотримпримервпредложениях.  

        She put on the lights (switch on) 

        The girl put on a dress 

Корень  этих  двух  предложений  одинаков,  но  значения  различные.  Итак,  в  первом  предложении "put on" 

означает включить, а во вотором надеть. При переводе (если говорить о устном) переводчик должен иметь ввиду, 

что  значения  у  фразеологизма "put on" как  минимум  два,  и  тем  самым  дать  верное  изложение,  перевод  данного 

предложения. С помощью таких двусмысленных (ambiguity)  выражений, мы можем излагать свои мысли в разных 

направлениях.  


II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

515 


 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

Проанализируем следующий пример. Слово return- также, как и многие анлийские слова имеет два и более значение, 

но правильное употребление в переводе, в соответствии с контекстом и смыслом дает точный и доступный перевод. 

 Допустим: 

           He returned the book 

           He returned to the office 

Мы  видим,  что  значение  одного  слова  в  разных  контекстах  меняется.  Нельзя  не  согласиться,  что  это  слово 

относится  к  категории  двусмысленнвх  слов- ambiguity words.  Такое  двусмыслие    является  проблемой  как  для 

переводчиков, так и для аудитории. Но часто это проблема встречается в машинном переводе-компьютер сможет и 

не  распознать    верное  значение  одного  слова,  и  может  выдасть  противоположный  перевод,  который  не  будет 

соответствовать контексту. Например," He was in good spirits" -сервис переводчика в ПК может выдать смешной и 

не  корректный  перевод  данного  предложения,  то  есть" He is bathing in champagne" ( он  принимает  ванну  из 

шампанского),  но  а  верный  перевод  таков:  он  был  в  хорошем  расположении  духа.  Этим  перевод  человека  особо 

отличается от машинного перевода. На таких примерах следует удостовериться в том, что смысл и значение одного 

слова играет не малую роль в переводе.  

     В  жизни  человека  общение  на  других  языках  по  сей  день    вызывает  огромный  интерес.  Люди  начали 

придумывать новые слова, выражения для того, чтобы скрасить наш разговор. И с каждым разом словарный запас 

увеличивается,  независимо  какой  это  язык.  На  сегодняшний  день,  одна  из  актуальных  профессий  является 

переводчик.  С  помощью  переводчиков  мы  можем  без  труда  понять  людей,  говорящих  на  других  языках.  Также 

учить новые слов, выражения и их значения, тем самым расширия все больше и больше наш кругозор. 

 

 

MENU TRANSLATION 

 

Leyla SAMADLI 

QafqazUniversity 



leyla.samadli@gmail.com 

Baki/AZERBAIJAN 

 

Most owners think translation of their restaurants menu is too easy and they don’t think about paying money to its 



professional translation so they decide translate it by themselves but it has to be done by a professional translator-following 

grammatical rules. 

During the Eurovision song contest 2012 most restaurants of Baku added translation of meals to the menu. 

I want to share an event: once I was at Yagmur restaurant and saw a ridiculous translation of Turkish meal-  çöp kebab 

(tavuk.) it was written as “trash chicken kabab” Trash means-litter, çöp- means stick here. But in Turkish language “çöp” 

also means litter but not in this case. It has to be stick-chicken kabab. 

Such kind of translation has to be done by using Translation or transliteration methods. For example kabab-kabab/ 

lahmacun-lahmachun. But there has to be note of ingredients at the bottom. Kabab-roasted meat, LuleKabab-

mincemeatkabab, Lahmacun-mincemeat on kind of thin flat bread baked by rolling dough and other. There are also 

prominent food all over the world which is known to all such as Sezar salad, Russian salad and other (almost all know its 

ingredients and taste) 

I’ve conducted research and want to mention that in high leveled restaurants the menu just consists of names of food, 

no matter it is Spanish, Italian cuisine. It is egoistic behavior I think. They don’t take into account that may be it is the first 

time I’m testing this meal or I’m allergic to some ingredient the it has. 

Baku is multinational city and it is the fact English is most used language. That’s why I think it is recommended to add 

English language to the menu. Because we can’t know where do the foreign guests go? May be he/she wants to have a meal 

in a just simple café or chai house-which is as a national sign of Azerbaijan culture. And I also want to continue this 

tradition in different areas of Azerbaijan, where foreign guests can go.  Aren’t I right? We do our best to have positive 

remembrance about our county and it comes from our character, the character of  hospitality of Azeri nation. 

As the conclusion  of my researches I think the  menus of middle leveled  restaurants  is suitable  not also foreign guest 

but also to  us too. High leveled restaurants need  client who knows the types of meals well enough. Low leveled restaurants 

need to be reestablish again from tip to toe. Thanks for your kind attention 



 

 

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

516 


 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

PROBLEMS IN SIMULTANEOUS INTERPRETATION 

 

Leyla KƏRİMOVA 

Qərb Universiteti 

leilakerimova89@mail.ru 

Bakı/AZƏRBAYCAN 

 

Translators and interpreters have played an important role in evolution of cultures. A big amount of people confuse 



translation with interpretation but Interpretation is more difficult than translation. The main difference is that translation is 

written, while interpretation is verbal. An interpreter is a person, who understands the text in a Source language and 

transmits it in a target language. Simultaneous translation is a difficult one that is why we encounter with some problems. 

Common misconception is that anyone who can speak a second language will make a good interpreter or translator. In the 

translation community, it is generally accepted that the best translations are produced by persons who are translating into 

their own native languages, as it is rare for someone who has learned a second language to have total fluency in that 

language. A good translator understands the source language well, has specific experience in the subject matter of the text, 

and is a good speaker in the target language. Moreover, he is not only bilingual but bicultural. There are two types of 

simultaneous interpretation. The first of these is interpreting by listening: in this case the interpreter speaks after the speaker 

as soon as he/she has an adequate amount of information to start. The second type involves working with prepared 

information. 

The main problem in Simultaneous translation is fast speech. But if the speed is beyond a certain limit, interpreter can’t 

transmit the full meaning of message, even if she/he is an expert in his work. Fast speakers place interpreters, listeners and 

non-native listeners at disadvantage. It is recognized that a rate between 100-120 words per minute is optimal for English 

speeches but it may change for different speech types. Fast speech may lead to several problems like: mistranslation (the 

information lost in mistranslation). And fast delivery makes comprehension difficult even when the audience is listening to 

a native language. English is a non-native language to many and also, when the interpreter speaks too fast, participants lose 

information and can’t catch the meaning of message (context). To have a good result in translation the speaker must speak 

at an appropriate speed. It is clear that the speech rate has a direct correlation with interpretation quality. Accuracy is 

reduced as the speech gets faster. 

Second big problem is memorizing. Of course it is impossible to memorize all the words from message, because human 

brain can’t bear such a load. As well as interpreter’s memory doesn’t store the words of the sentence delivered by the 

speakers but only the meaning those words convey. Memory is such an important language and oral communication 

problem in Simultaneous interpreting. In addition to this Due to the massive psychological strain, simultaneous interpreters 

normally work in pairs, alternating every 20 to 30 minutes. This has a direct effect on the cost of services. Unfortunately, an 

individual simultaneous interpreter cannot work solidly over long periods. And it is fact that in Russian market you will find 

out that simultaneous interpreting is the most expensive service. 

According to the data obtained from the analysis it can be concluded that the main language and oral communication 

difficulties are: fast speech and memorizing. In my opinion interpreter should be familiar with the topic. It makes interpreter 

work easier. 



 

 

KALKA ÜSULU İLƏ YARANAN TERMİNLƏR 

 

Leyla MEHTİYEVA 

Bakı Slavyan Universiteti 



mehtiyeval@gmail.com 

Bakı/AZƏRBAYCAN 

 

Cəmiyyətin ictimai-siyasi həyatında baş verən dəyişikliklər dilin daxili inkişaf qanunlarına, onun leksik qatının 



yeniləşməsinə təsir edən əsas amillərdən biridir. İctimai-siyasi təfəkkürün formalaşması, cəmiyyətin inkişafında aparıcı rol 

oynaması dilin leksik qatının, xüsusilə terminoloji qatın müxtəlif yollarla zənginləşməsinə gətirib çıxarır. Bu cür yollardan 

biri də kalka üsulu ilə termin yaradıcılığıdır. Terminoloji leksikanı təşkil edən söz ehtiyatının əsas hissəsi kalka üsulu ilə 

yaradılan terminlərdir.  

Azərbaycanın müstəqillik illərində terminlərin xeyli hissəsi rus, ingilis və başqa Avropa dillərindən alınaraq kalka 

edilmiş və yeni yaranan elm sahələrinin terminlərə olan tələbini müəyyən miqdarda ödəmişdir. İnformatika, fizika, kimya, 

iqdisadiyyat və başqa elmlərin, onların ayrı-ayrı sahələrinin yeni yaranan terminlərlə təmin olunmasında kalaka üsulunun 

mühüm rolu olmuşdur. 



II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

517 


 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

Kalkalar başqa bir dilə  məxsus sözlərin, yaxud söz birləşmələrinin tərkib hissələrini tərcümə edilən dildə müvafiq 

sözlər və söz birləşmələri ilə  həmin sözlərin modeli üzrə qurulmuş sölər, yaxud ifadələrdir. Kalka üsulunun iki forması 

geniş yayılmışdır: tam və yarımçıq kalkalar. 

Tam kalkalar zamanı terminin tam qarşılığı kimi verilən söz və ya söz birləşməsi dilimizin qrammatik qaydalarına 

uyğun olaraq verilir. Daha çox rus və Avropa dillərindən alınan terminlərin kalkasında rast gəlinir. Kalkalarda alınma 

terminin tam qarşılığının verilməsi üçün sözdüzəldici şəkilçilərdən də istifadə olunur. Məsələn: официальное сообщение – 

rəsmi məlumat,  гражданское  право – vətəndaş hüququ, боевой  устав – döyüş nizamnaməsi,  рыночная  экономика – 

bazar iqtisadiyyatı, экономический суд – iqtisad məhkəməsi və s. 

Tam kalkalar alınma terminlərin daşıdığı qrammatik xüsusiyyətlərin bəzilərini saxlayır, bəzilərini isə tərcümə olunan 

dildən qəbul edir. Söz birləşməsi şəklində olan terminlərin arasında olan sintaktik əlaqələrin növləri kalkalarda dəyişə bilər. 

Məsələn, боевой устав birləşməsinin tərəfləri rus dilində uzlaşma əlaqəsi ilə bağlanıb. Birləşmənin qarşılığı olaraq kalka 

edilən döyüş nizamnaməsi ikinci növ təyini söz birləşməsinin tərəfləri arasında həm idarə, həm də uzlaşma əlaqəsi var. 

Yarımçıq kalkalar tam kalkalara nisbətən üstünlük təşkil edir. Bu birləşmə şəklində olan terminlərin hər iki tərəfinin 

qarşılığının hər zaman tapılmaması ilə izah oluna bilər. Yarımçıq kalkaetmə  iki,  üç,  dörd  və daha çox komponentli 

birləşmələrin üzərində aparıla bilər. Avropa və rus dillərindən alınan termin – söz birləşmələri aşağıdakı şəkildə kalka edilə 

bilər: 

  Birləşmənin birinci tərəfi kalka edilir, ikinci tərəfi olduğu kimi qalır. Məsələn,  müasir texnika, nəzarət 



mexanizmləri, beynəlxalq status, seçki monitorinqi, xarici valyuta və s. 

  Birləşmənin ikinci tərəfi kalka edilir, birinci tərəfi isə olduğu kimi saxlanılır, Məsələn: prioritet mövzu,  qlobal 



dəyişiklik, etnopolitik münaqişə, tranzit xəttvə s. Bu kalkaların tərəfləri mənşəcə müxtəlif sözlərdən ibarətdir. 

Yarımçıq kalkaların yaradılmasında tərəflərin həm semantik, fəm də qrammatik cəhətdən birləşməsi  əsasdır. 



Современная  техника,  иностранная  валюта  kimi birləşmələrdə kalka zamanı alındığı dildə mövcud olan qrammatik 

əlaqə üçün istifadə olunan morfemlərin ixtisarı müşahidə olunur. Termin-birləşmələrinin tərəfləri isə bəzən söz birləşməsinə 

uyğun olaraq hal və ya mənsubiyyət şəkilçisi qəbul edir. Məsələn, ikinci növ təyini söz birləməsinin tələbinə uyğun olaraq 

investisiya bazarı  termininin birinci tərəfi qeyri-müəyyən yiyəlik halda, ikinci tərəfi isə  mənsubiyyət  şəkilçisi ilə 

işlənmişdir.  

Yeni yaranan və müasir dövrdə  işlənən ictimai-siyasi və elmi terminlər arasında heç bir tərəfi kalka edilmədən 

dilimizdə  işlənən terminlər də var. Məsələn:  texnoloji parametrlər, antiterror koalisiya, diplomatik praktika, investisiya 



bankı, geosiyasi baza, konstruktiv dialoq və s. bu cür terminlərkalka edilməsə  də, birləşmənin yaranması üçün dilimizin 

leksik və qrammatik şəkilçilərindən istifadə olunur. Məsələn, rus dilində olan технологические  параметры  termin-söz 

birləşməsi dilimizdə texnoloji parametrlər şəklində işlənir. 

Termin yaradıcılığında bir çox sözlər yeni məna kəsb edir, bəzən də əsas məna ilə bağlı əlavə mənaları ifadə edirlər. Bu 

baxımdan semantik kalkaetmə terminologiyanın öyrənmə obyektlərindən biridir. Məna genişlənməsi nəticəsində hər hansı 

söz terminə, termin birləşməsinin tərəfinə çevrilə bilir. İnformatika sahəsində işlənən və rus dilindən alınaraq kalka edilən 

aşağıdakı terminlər rus və ingilis dilindən kalka edilmişdir. Bu terminlər ingilis dilindən alınmış, rus dilinə kalka edilmiş və 

Azərbaycan dilinə ikiqat kalka vasitəsi ilə daxil olmuşdur: bağlama – привязка – bindingbaşlıq – заголовок – headergüc 



–  мощность – power;  uyğunluq – совместимость – compatible;  rəqəm kodu – цифровой  код – numeric code ;  işçi 

yaddaş – рабочая память – working storagesorğu dili – язык запроса – query language. 

Yüklə 10,69 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   109   110   111   112   113   114   115   116   ...   144




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin