Microsoft Word Materiallar Full Mənim gənclərə xüsusi
MƏHSƏTİ İRSİ POL SMİTİN TƏRCÜMƏLƏRİNDƏ
Yüklə 10,69 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MISTAKES IN MEDIA AND ADVERTISING TRANSLATION İlham BİNYƏTOV
- The main question is “How can to avoid from these mistakes”.
- АНАЛИЗ ПЕРЕВОДА СТИХОТВОРЕНИЯ «АЗЕРБАЙДЖАН» С.ВУРГУНА НА УКРАИНСКИЙ ЯЗЫК И.Ю.ТЯГАЙ
- II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
- CHALLENGES IN TRANSLATION OF ECONOMIC TEXTS Ilhama MUSTAFAYEVA
- ПРАКТИЧЕСКОЕ ПРИМЕНЕНИЕ ПРАВИЛ ПЕРЕВОДА УКРАИНСКИХ ПОСЛОВИЦ И ПОГОВОРОК НА АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ ЯЗЫК Х.Ф. АЛИЗАДЕ
|
MƏHSƏTİ İRSİ POL SMİTİN TƏRCÜMƏLƏRİNDƏ İlahə MƏMMƏDOVA Milli Aviasiya Akademiyası ilahameri@mail.ru Bakı/AZƏRBAYCAN XII əsr Azərbaycan İntibahının ilk məşhur şairəsi, ilk şahmatçı qadın, ilk görkəmli qadın musiqiçi, ilk qadın bəstəkar, yüksək intellekt sahibi Məhsəti Gəncəvi dünya şöhrətli rübailər ustadıdır. Təqribən 900 il keçməsinə baxmayaraq, Məhsəti Gəncəvi poetik irsi nəinki Azərbaycanda, hətta bütün dünyada oxunur və tədqiq edilir. Rübailərinin əlyazmaları dünyanın bir çox məşhur kitabxana və muzeylərində qorunub saxlanılır. Bu vaxta qədər 200-dən artıq müəllif və tədqiqatçı Məhsəti irsindən bəhs etmişdir. Yüksək sənətkarlığı, mütərəqqi fikirləri, humanist düşüncələri ilə seçilən Məhsəti Gəncəvinin yaradıcılıq irsinə rübailərlə yanaşı qəzəl, qitə, şeir-tapmaca, mənzum hekayə də daxildir. Məhsəti rübailərində insan azadlığı, nikbinlik ruhu, konservatizmə və dini fanatizmə qarşı üsyankarlığı, sadə insanların, müxtəlif peşə sahiblərinin poetik tərənnümü ona şöhrət gətirən başlıca kriteriyalardır. Məhsəti Gəncəvi əsərlərini fars dilində yazmışdır. Həmin dövrdə ərəb dili elmin, fars dili isə poeziya dili hesab olunurdu. Amma əfsuslar olsun ki, bir cox ingilis mənbələrində Məhsəti İran və ya fars şairi kimi təqdim edilmişdir. Bu baxımdan Cənab Prezidentimiz İlham Əliyevin Məhsəti Gəncəvi yaradıcılığının 900 illik yubileyinin dünya səviyyəsində qeyd olunması haqqında 16 yanvar 2013-cü il tarixli sərəncamının cox böyük tarixi əhəmiyyəti vardır. Bununla əlaqədar olaraq, Heydər Əliyev fondunun dəstəyi ilə dünya miqyasında bir sıra tədbirlər həyata keçirilmişdir. Məhsəti Gəncəvinin tərcümeyi-halı rəvayətlər halında mövcuddur. Mənbələrə görə, Məhsəti 1089-cu ildə Gəncə şəhərində anadan olmuşdur. Əsl adı Mənisə olan şairə xanım Məhsəti adını təxəllüs kimi götürmüşdür. “Məhsəti” fars dilində “böyük” mənasında olan “maah” və “xanım” mənasında olan “Sati” sözlərindən düzəlir və “böyük xanım” deməkdir. O, Gəncədə Sultan Səncər xanın dövründə (1117-57) sarayda yaşayıb yaratmışdır. Məhsəti Gəncəvinin əsərləri dünyanın bir çox dillərinə rus, ingilis, fransız, alman və italyan dillərinə tərcümə olunmuşdur. Xarici dillərdə Azərbaycan şairləri haqqında kitabların işıq üzü görməsi qürurverici və sevindirici bir hadisədir. İngilis dilinə tərcümələri arasında avstraliyalı şair, tərcüməçi, müəllim, şərqşünas tədqiqatçı Pol Smitin tərcümələri xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Pol Smit 45 ilə yaxın tərcümə ilə məşğul olmuş və Sufi şairləri haqqında 150-ə yaxın kitabı nəşr olunmuşdur. Pol Smitin tərcümələri haqqında ədəbi-nəzəri, tənqidi fikrin müsbət rəyi vardır. Onun Hafizin Divanının tərcüməsi barəsində mütərcim, Divanı əzbərdən söyləyən Əli Əkbər Şapurzman demişdir: “Möhtəşəm tərcümələrdir. 99 % Hafiz, 1 % Pol Smitdir”. Pol Smitin məhz Məhsəti Gəncəviyə həsr etdiyi “Məhsətinin rübailəri” (“Rubaiyyat of Mahsati”) adlı kitabı haqqında nə söyləmək olar? Bu kitabda Məhsəti Gəncəvinin həyatı, yaradıcılığı barəsində məlumat verilmiş, rübailərinin ingilis dilində tərcümələrinə geniş yer ayrılmışdır. Rəvayətlərə istinadən, Pol Smit Məhsəti Gəncəvinin 1098-ci ildə Xocənd şəhərində (Tacikistanda) anadan olduğunu qeyd etmişdir.¹ Məhsəti Atasının həmin şəhərdə ilahiyyat alimi olduğunu, məhz atasının ölümündən sonra Məhsətinin anası ilə birlikdə Gəncəyə köçdüyünü, Sultan Səncər xanın dövründə Gəncədə, onun sarayında yaşadığı göstərilmişdir. Məhsətinin məhz Nizami Gəncəvi ilə tanış olması və Nizami Gəncəvi ilə eyni yerdə dəfn olunduğu da bildirilir. Məhsəti Gəncəvinin Ömər Xəyyamı tanıdığını və onun kimi məhz rübai janrında yazması və bu janrı daha da inkişaf etdirib kamilləşdirdiyi göstərilmişdir. Pol Smit Məhsəti Gəncəvinin 98 rubaisinin, 2 qitə, 1 qəzəlinin tərcüməsini kitabında təqdim etmişdir. Tədqiqatçı Məhsətidən görkəmli qəzəl şairi kimi də bəhs etmişdir. Həmçinin, Əlirza Korangi İsfahanidən sitat da gətirilir: “Şübhəsiz ki, Məhsəti Gəncəvi XII əsr ən görkəmli qəzəl şairlərindən biridir..... ideya axıcılığı zəminində Hafiz və Sədinin qəzəllərinə çox bənzəyir.” ² XII-XIII əsrin böyük sufi Məhsəti poeziyası dini fanatizmi, mövhumatı, ikiüzlülüyü qəbul etməyən cəsarətli poeziya çələngi kimi qiymətləndirilir. Kitabda həmçinin Məhsəti Gəncəvinin Gəncədə heykəlinin ucadılması, bu şəhərdə onun adına küçə, məktəb, muzeyin olması da göstərilir. Məhsəti haqqında məlumatlara tədqiqatçının digər kitablarında da rast gəlinir. “Sufi şairlərinin rübailəri” ( “Ribald poems of the sufi poets. Sanai, Anvari, Mahsati, Rumi, Sadi and Obeyd Zakani”), “Şərqin doqquz görkəmli şairə xanımı”, ( “Nine great Women poets of the East”) və s. kitabları da Məhsəti irsinin dünyada yaxşı tanınmasına xidmət edir. Pol Smitin “Classic Poetry of Azerbaijan:An Anthology” (“Klassik Azərbaycan poeziyası antologiyası”) kitabında XI-XVII əsrlər Azərbaycan klassik şairlərinin şeirlərinin ingilis dilində məsnəvi, qəzəl, rübai, qitə və qəsidə janrlarında tərcümələrini vermişdir. İngilis dilli mənbələrdə Məhsəti Gəncəvi haqqında çoxsaylı tədqiqatlar yazılması, çoxlu tərcümələr edilməsi diqqətəlayiqdir. Məhz bu tədqiqatları araşdırıb ortaya çıxarmaq, nəinki Azərbaycan oxucularına, həmçinin dünya xalqlarına təqdim olunması üçün tədqiqatçıların üzərinə məsuliyyətli iş düşür.
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 509
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan MISTAKES IN MEDIA AND ADVERTISING TRANSLATION İlham BİNYƏTOV Qafqaz Universiteti ilham_binyetov@yahoo.com Bakı/AZƏRBAYCAN
Generally translation is a big science and it has many branches and also there are some problems or some mistakes in these branches. Using of machine translation causes some silly mistakes for users and companies and therefore each time professional translators are very important. I want to explain some of these mistakes. For ex: The slogan of Coors `Turn it Loose`, when translated into Spanish read as Suffer from Diarrhea The great car manufacturer Ford began marketing their Ford Caliente in Mexico but then they discovered that Caliente is a slang in their language and meaning is “streetwalker” and then they changed the name of car to S-22. The huge company General Motors introduced its famous car brend Chevy Nova in South America but they don`t now that “no va” meant “it won`t go”. After understanding why they weren`t selling any cars, they changed the name of car in its Spanish markets to the “Caribe”. When “Pepsi” started marketing campaign of its products in Taiwan, the translation of the Pepsi slogan was “Come alive with the Pepsi Generation” but came out as "Pepsi will bring your ancestors back from the dead". Bacardi company wanted to sell its new drink Pavain on the European market. After spending a lot of money and effort in their advertising campaign they realized the meaning of this word in German language is “baboon”. Caixa Economica Federal which is the Brazilian Bank, in Brazil offered in an advertisement “HOT MONEY” (in English) , but obviously unaware that the English phrase hot money means “Stolen Money” in slang. The American airlines “Braniff” advertised its leather first class seats in the Mexican market but the bad Spanish language translation of this advertisement is “Fly naked”. Mitsubishi starting from selling Pajero jeeps in USA had to change the name of the vehicles sold in US market to Montero. The thing is that there is a large-scale Spanish population in the USA, and “Pajero” (pronounced in Spanish as Pahero) means “a worthless fellow” (to be decorous). Men are the target audience for jeep advertising so the company had to change the product name. These mistakes may seem funny but causes big problems for companies and also the future of them.
I think that the use of machine translation does open up potential of silly mistakes – for the app and users. Machine translation is not perfect and its results will never be able to compete with human translation and don`t expect an automatic translation to have the same quality as human translation. The using of machine translation is very important for the companies because the cost and time of the machine translation is very profitable for them. Some important steps to avoid from these mistakes: a) Find a translator who is not only an expert in the foreign country’s language but also in their culture and customs. b) Be especially careful with slogans, product names and business names. c) Never assume that you can use the same translation for different countries, even if they speak the same language.
АНАЛИЗ ПЕРЕВОДА СТИХОТВОРЕНИЯ «АЗЕРБАЙДЖАН» С.ВУРГУНА НА УКРАИНСКИЙ ЯЗЫК И.Ю.ТЯГАЙ Бакинский Славянский Университет tyaqayirina07@mail.ru Баку/АЗЕРБАЙДЖАН
Необходимо подчеркнуть, что только в XX веке переводческая мысль Украины заблистала новыми и свежими красками. В Киеве в конце прошедшего столетия отдельными изданиями, небольшими по объёму книжками или в составе «Антологии национальной поэзии народов Советского Союза» стали постепенно выходить переводы выдающихся азербайджанских поэтов. К сожалению, они до сих пор малочисленны. На сегодняшний день нам удалось обнаружить лишь несколько стихотворений Самеда Вургуна, Мирварид Дильбази и Расула Рзы. Одним из центральных - лозунговых, маршевых стихотворений С. Вургуна является сочинение «Азербайджан». Оно довоенное, написано в 1935 году. В бывшей Советской Украине оно было воспринято как гимн нашей родине, мимо которого, разумеется, не могли пройти видные украинские поэты-переводчики.
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 510
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan В процессе анализа стихотворения «Азербайджан» С. Вургуна немалую роль играют и сугубо бытовые детали. Например, автор сравнивает цветы с красотою женщин. Такая традиция повелась на Востоке ещё со времён Низами и Физули. Образ «пьянящей розы», к примеру, всегда был в центре внимания рубаи Омара Хайяма и других. Прекрасны у азербайджанского поэта соответствующие сравнения или сопоставления: Lənkəranın gülü rəng-rəng, Yurdumuzunqızları tək. В русском переводе: В Ленкорани цветы и свежи, и стройны, И прекрасны, как женщины нашей страны. В украинском переводе: У Ленкорани квіти і свіжі, і стрункі І прекрасні, як жінки нашої країни. Оба эти перевода выполнены на должном профессиональном уровне; они, по нашему убеждению, ярче всего иллюстрируют адекватную передачу стихотворных форм. Однако последующие строки не выдерживают строгой критики. Так, А. Адалис по существу превращает художественный перевод в неоправданно вольный с допущением таких формальных точностей, которые объективно сильно искажают первоисточник. У С. Вургуна строки Dəmlə çayı, tökvergörək //Anammdilbərgəlini! // Yadlaraaçma əlini логически продолжают предыдущие. Женщины- мусульманки, матери не распахивают объятий своих чужим, тем, кто пришёл не с добром. А.Адалис переименовала эти слова в связи со своим мировидением, но поэтическое чутьё ей явно изменило. Упор был сделан на богатых природных закромах, что в целом верно, но в общем поэтическом контексте никак не вытекает из предыдущего высказывания. Итак, последовало: В то же время И амбары колхозные хлебом полны, Белый хлопок сияет, как снег на горах, Сок лозы виноградной кипит в погребах. Эта ошибка в русском переводе, возможно, и не бросилась в глаза, если бы не явилась сигнализатором для повторений в переводах на другие языки, украинский - в нашем случае. А. Рыбалко не только в точности повторил ошибку А. Адалис, но, к сожалению, умножил их. Получилось: У то жi врiмя І комори колгоспні хлібом повні Біла бавовна сяє, як сніг на горах Сік лози виноградною кипить в льохах. Последние две строки украинского перевода не только полностью отошли от вургуновского стихотворения, но и вносят сумятицу в текст. Так, говоря о виноградном соке, азербайджанский поэт, по всей видимости, мог иметь в виду исключительно винное брожение в бочках, потому что в погребках сок виноградный или вино вообще никогда не хранили. Вместо типично украинского «погребок», что немыслимо для территории Азербайджана, следовало рифмовать «повнi» и «бочкi». Хотя и последнее звучит не особенно складно и музыкально на украинском языке но, по крайней мере, соответствует истине.
Ilhama MUSTAFAYEVA QafqazUniversity. ilhama.mustafayeva@gmail.com Baki/AZERBAIJAN
Translation is one of the ancient spheres of interesting the history of language. From the past, the field of translation had an oral apprehension, known as “interpretation”. Then translation spread to written texts. In fact, as it was demanded that lexicon is a simple stock of the words that has appropriate relevance in other languages. Before starting translation one should determine work genre. To give an example, the rules for literary translation include being aware of culture, history, literature, as well as, having active fund of words which can replace relevant words without damaging their figurativeness. As a result, one of the preeminent acquirements of a good translation is a splendid knowledge of the two language. First of all, the common trend is to regard translation as something that anybody can do with the help of a sufficient dictionary. However, establishing a written text using another one as a foundation is a much more complicated phenomenon than what is generally demanded. A good translator should have much more information and knowledge than any dictionary II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 511
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan or grammar book can deliver .The complexity becomes more distinct when the text refers to specific fields such as finance, banking, economics and etc. The translator must take into consideration the contextual hints hidden in the article in order to get rid of ambiguities. To translate means to express definitely and to recreate not only the theme of the original text but also the form. The variety of translation work indicates that there are potentially dozens, of possible implications for defective translations. There are several samples relating to translation in general and economic translation which demonstrate the results of inadequate translations. In order to produce perfectly translated article one should have knowledge of lexis, as well as, syntactic and morphological structure of other language. Additionally, while translating economic texts translator may encounter challenges connected with specialized words. So common economic terms which are mentioned below will be beneficial: 1. Bear- An investor who thinks that the price of a particular security or class of securities (shares, say) is going to fall. 2. Bull-An investor who expects the price of a particular security to rise. "Canadian corporations took advantage of the bull market to issue new stock, which overheated the supply." 3. Bubble-When the price of an asset rises far higher than can be explained by fundamentals, such as the income likely to derive from holding the asset. "VC funds raised in the region in the aftermath of the bubble burst dropped from a peak of US$17.9b in 2000 to US$3b just two years later” 4.Overheating-When an economy is growing too fast and its productive capacity cannot keep up with demand. "Romania's economy is at risk of overheating, as strong private consumption and increased government spending are accompanied by a renewed rise in inflation”
Moreover, one of the essential problems is acronyms used in economic article that can put translator into bad situation. Preventing such problems requires proficiency in acronym explanation. Here are widespread acronyms which translators encounter frequently: 1. IDEAS-Internet Documents in Economics Access Service 2.NGO Non-government Organization 3.OPEC-The Organization of Petroleum Exporting Countries 4.VLE-Virtual Learning Environment In conclusion, this thesis is a brief evidence of difficulties which can be caused by lack of information and knowledge of both target and source languages. In fact, the translator faces various challenges when he/she tries to translate an English economic text into target language as every language has its own individual lexis, syntactic and morphological structure. Furthermore, problem posing gaps in economic text translation also includes the difficulty of understanding the concepts and vocabulary, especially when dealing with a specialized writing. In order todealing with such problems and errors before translating the text one should analyze that article pragmatically, lexically and morphologically. In addition, searching specific economic terms through the internet (or dictionary) will be an effective way to prevent errors in translation
ПРАКТИЧЕСКОЕ ПРИМЕНЕНИЕ ПРАВИЛ ПЕРЕВОДА УКРАИНСКИХ ПОСЛОВИЦ И ПОГОВОРОК НА АЗЕРБАЙДЖАНСКИЙ ЯЗЫК Х.Ф. АЛИЗАДЕ Бакинский Славянский Университет khanumalizadeh@mail.ru Баку/АЗЕРБАЙДЖАН
Языковеды, критики-литературоведы, историки, представители других профессий и рядовые читатели давно заметили, что дух и мудрость народные проявляются в тех многочисленных пословицах и поговорках, которые употребляются как в книжной, речи, так и в быту. Более того, их хорошее знание и, разумеется, уместное использование тем или иным народом объективно способствует лучшему восприятию его образа мышления. По знанию пословиц и поговорок можно в известной степени судить и о характере народа, его привычках, обычаях и верованиях. А если к тому же сравнить пословицы и поговорки, бытующих в различной народной среде, то станет очевидным, как в них немало общих точек соприкосновения. Рассматривая такой процесс в широком масштабе, приходишь к выводу, что кладезь народной мудрости, выраженный в пословицах и поговорках, обязательно способствует лучшему взаимообмену информациями между народами и соответственно их сближению. Ведь в пословицах и поговорках всегда отражается богатый и ценностный исторический опыт той или иной нации, народности, к примеру, те представления, которые связаны с трудовой деятельностью, культурой, бытом. К тому же точное использование пословиц и поговорок непременно придаст речи носителя языка неповторимое своеобразие, особую выразительность. II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 512
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan Украинские пословицы и поговорки, как в русском и азербайджанском устном народном творчестве, являются неотъемлемой частью фольклора. Но это ещё и атрибут культуры народа, который несёт в себе выражение жизненных устоев нации, его образ мышления. Поэтому пословицы и поговорки любого народа, украинского в том числе, весьма многообразны и находятся словно вне временных действий и пространства. В самом деле, когда бы они ни были созданы народом или отдельными представителями наций, пословицы и поговорки остаются актуальными, в речи востребованными, непременно приходящимися к месту. Практическое применение правил перевода украинских пословиц и поговорок на азербайджанский язык призывает к исполнению, на наш взгляд, нескольких правил:1. Соблюдение всех норм передачи реалий на родной язык; 2. Обоснование прагматической сферы действия пословиц, включающей в себя такие параметры, как субъект, время, место и объект действия; 3. Отличительные черты реальных пословиц от ложных, авторских, то есть творчески импровизированных, иначе называемых «псевдопословицами» с непременным выяснением их основных семантических и функциональных особенностей; 4. Учёт информации, получаемой собеседником, которая воздействует на него как рационально, так и эмоционально. В результате исполнения указанных правил у студентов, получивших практические навыки перевода украинских пословиц и поговорок с анималистическим компонентом на азербайджанский язык, ярче раскрывается перед нами общая пословично-поговорочная картина мира. Итак, в чём же конкретно заключается прагматика украинских пословиц и поговорок с анималистическим компонентом, которая в первую очередь включает в себя субъект, время, место и объект действия; Личные имена в украинских пословицах и поговорках с анималистическим компонентом не просто называют конкретных людей, но употребляются главным образом для рифмы. Между прочим, именно поэтому они имеют очень большую распространенность на родине. Например: На волка слава, а овец таскает Савва; На волка помолвка, а овец тяпает Егорка; Общее значение субъекта действия в украинских пословицах и поговорках может также выражаться через формы множественного числа личных форм глаголов (Пустой овин не кроют). Практика трансформации украинских пословиц и поговорок с анималистическим компонентом на азербайджанский язык связана с учётом сохранения и использования такого важного правила, как поэлементный (по частям) перевод. Такой перевод может быть представлен следующими видами: Обычная, то есть «регулярная» фраза. В таком случае возможна разная степень отхода от дословной передачи, сохранения актуализированного смысла всей пословицы или поговорки целиком. Например: Чёрная собака, белая
привести к утратеактуализированного значения: Привыкла собака за возом бежать, бежит и за санями. – Adət qanun deyil , amma qanun qədər hökmü var. Yüklə 10,69 Mb. Dostları ilə paylaş:
|