Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

634 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

iştirak 1 (bir) gediş üçün daşıma prosesindən gələn gəlirlərin azalmasına baxmayaraq, daşıma  əməliyyatlarının sayının 

artmasını şərtləndirir. Bu da son nəticədə klassik loqistik sxemlərlə fəaliyyət göstərən müəssisələrdən daha rəqabətyönümlü 

fəaliyyət göstərməyə şərait yaradır. 

Məqsəd: Sinergetik prinsipli loqistik sistemlərdə nəqliyyat loqistikasının əsas vəzifəsi tələb olunan həcmdə  yükü  ən 

minimal daşıma xərcləri ilə  tələb olunan vaxt istehlakçıya çatdırılmasıdır. Bu məqsədlə konkret daşıma əməliyyatı uçün bir 

dəfəyə daşınan yük həcminə uyğun daha effektiv hərəkət tərkibinin seçilməsi ən vacib məsələlərdən biridir. Belə yanaşma 

optimal məhsul ehtiyatı, məhsulun təzəliyi, qapıdan – qapıya, loqistik çeviklik faktorlarının tənzimlənməsinə imkan verir. 

Bu məqsədlə bilavasitə loqistik sistemdə hərəkət tərkibinin effektivliyinin hesablanma metoduna ehtiyac vardır. 

Tədqiqat:Hərəkət tərkibinin effektivliyinin hesablanması metodları əvvəllər  professor Y.U.Kotikov, R.S.Çudakov [4] , 

B.A.Anikin ,A.P.Tyapuxin  [3],A Chester ,  R.Harrison [1],   R.Tomson və A. Visser [2] tərəfindən tədqiqatlar aparılmışdır. 

Bu və digər müəlliflərin işləri ilə tanışlıq zamanı müəyyən olunmuşdur ki, onların hərəkət tərkibinin effektivliyinin 

müəyyənləşdirilməsi üçün təklif etdiyi metod və ifadələr müasir loqistik sistemlərin layihələndirməsində  və sinergetik 

prinsipli loqistik sistemdə tam şəkildə özünü doğrultmur. 

Belə ki, bu metodlarda yalnız  nəqliyyat  müəssisəsinin və ya fərdi daşıyıcının qısa perspektivli  maraqları    nəzərə 

alınmış, daha effektiv hərəkət tərkibinin müəyyənləşdirilməsi  üçün  bilavasitə daşıma prosesi ilə bağlı texniki – iqtisadi 

göstəricilərdən istifadə edilmişdir. 

Yenilik: Müasir iqtisadi münasibətlər  şəraitində , nəqliyyat effektivliyi sinergetik prinsipli loqistik sistemdə  mənfəət 

faktoru nəzərə alınmaqla  müəyyən edilməlidir. 

Yəni daşıma effektivliyi bir gedişdə yük  daşımadan gələn mənfəətlə deyil  – ümumi daşıma həcminin artırılması ilə  

ölçülməlidir. 

Bu məqsədlə mən ümumi loqistik sistemin layihələndirilməsində əsas yer tutan nəqliyyat loqistikasında daha effektiv  

hərəkət tərkibinin seçilməsi  üçün  aşağıda göstərilən “Çevrələr metodu”nun tətbiq edilməsini təklif edirəm: 

Lra < ( Cr – Ca – Ccos - Ctax)/ p. 

Burada : 

Lr – satış zonasının radiusu və ya  mənfəət faktorunun saxlanması    ilə istehsal nöqtəsindən daha uzaq məsafəyə 

daşınma  məsafəsi 

Cr – A - nöqtəsində istehsal və ixrac olunan məhsulun R - satış nöqtəsində 1(bir) tonunun bazar qiyməti 

Ca – A - nöqtəsində məhsulun 1(bir) tonunun bazar qiymətidir. 

Ccos – Hərəkət tərkibinin bir gedişə daşıdığı məhsulun 1(bir) tonu üçün kömrük rüsumu və digər kömrük xidmətlərinin 

xərcləri. 

Ctax- hərəkət tərkibinin  bir gedişə daşıdığı məhsulun 1tonu üçün vergi və digər xərcləridır. 

P - 1 ton məhsulun Lar- məsafəsinə daşıma tarifidir. 

Nəticə: Çevrələr metodu, sinergetik sistemdə  mənfəət faktorunun saxlanması ilə istehsal nöqtəsindən daha uzaq 

məsafəyə daşıma  məsafəsini müəyyən edir. 

Belə ki, loqistik sistemdə mənfəət faktorunun saxlanması  ilə daha uzaq məsafəyə daşımanı həyata keçirtməyə imkan 

yaradan hərəkət tərkibi daha effektiv hesab edilməlidir.