Microsoft Word Materiallar Full

 

 

TARİXİ ŞƏXSİYYƏTİN BƏDİİ TƏSVİRİNDƏ DİALOQ  

(Ö.SEYFƏDDİNİN “PEMBE İNCİLİ KAFTAN” HEKAYƏSİ ƏSASINDA ) 

 

Səməni ABBASOVA

 

Bakı Dövlət Universiteti 

[e-mail] 

 

Hər bir əsərdə    qəhrəmanın daxili dünyasının, mənəvi aləminin təsvirində yazıçı müxtəlif üsullardan istifadə edir. 

Dialoq da bu üsullardan biridir. Türkiyə  ədəbiyyatında hekayə ustası kimi tanınan Ö.Seyfəddin də öz hekayələrində 

qəhrəmanlarının daxili dünyasını  təsvir etmək üçün dialoqlardan da istifadə etmişdir. Onun “Pembe İncili Kaftan” 

hekayəsində  də dialoqlardansəmərəli  şəkildə istifadə olunmuşdur.  İlk öncə onu qeyd edək ki, bu hekayədə Ö.Seyfəddin 

görkəmli Azərbaycan dövlət xadimi və şairi Ş.İ.Xətainin bədii obrazını yaratmışdır. 

Onu da vurğulamağa ehtiyac vardır ki, Türkiyə ədəbiyyatında Ş.İ.Xətaiyə qarşı münasibət birmənalı deyil. Yaradıcılığı 

boyu daim türkçülüyü təbliğ edən, türkçülük hərəkatının önündə gedən simalardan biri olan Ö.Seyfəddinin hekayəsində Şah 

İsmayıl qəddar, hiyləgər, despot, insan əti yeyən, Allahdan qorxusu olmayan bir obraz kimi təsvir olunur. Şahın sarayına 

məktub göndərmək üçün cəsur bir elçi axtarılır. Çünki Şah onun sarayına gələn elçiləri müxtəlif formalarda qətlə yetirirmiş. 

Buna görə də Şahın qarşısında qorxudan əyilməyən, vətənini, dövlətini şəxsi mənafeyindən üstün tutan bir elçi tələb olunur. 

Bu şəxs Muhsin Çələbi olur. Dialoqların təşkilində obrazlar aləmi, zaman və məkan mühüm rol oynayır. Obrazların savadı, 

intellektual səviyyəsi, dünyagörüşü,  əqidəsi və s. daha doğrusu, surətin  şəxsi, insani keyfiyyətləri, digər tərəfdən, onların 

sosial vəziyyətləri və s. əsas amilə çevrilir. Bu baxımdan Muhsin Çələbi ilə  sədrəzəm arasında olan dialoq səciyyəvidir. 

Muhsin Çələbi təbiətcə mərd bir insandır. O, heç vaxt dövlət qulluğuna girməmiş və heç kəsin qarşısında baş əyməmişdir. 

Lakin Səfəvi sarayına göndəriləcək elçi dövləti üçün ölümdən qorxmayan biri olmalı idi. Muhsin Çələbi dövləti üçün hər 

---