Microsoft Word Materiallar Full
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
Yüklə 18,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
398
Qafqaz University 18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan PİTER AKROYD VƏ MÜASİR BİOQRAFİK ROMAN (Klassik sənət adamlarının bioqrafik romanda yeri məsələsi) Xəyalə İBRAHİMOVA Azərbaycan Dillər Universiteti ibrahimovaxeyale@yahoo.com Piter Akroyd (Peter Ackroyd, 1949) müasir Britaniya ədəbiyyatında imzasını yazıçı, bioqraf, şair və şərhçi kimi tanıdan nüfuzlu sənət adamıdır. O, qərbi Londonda ərsəyə çatmış, müqəddəs Benedikt məktəbində orta təhsil almış, Kembric Universitetinin məzunu olmuşdur. 1973-1982-ci illərdə 1701-ci ildə əsası qoyulan “Spectator” adlı mətbu orqanında çalışmış, 1986-cı ildə isə 1788-ci ildən “The Times” adlanan qəzet redaksiyasında şərhçi kimi əmək fəaliyyətini davam etdirmişdir. Lakin onun bədii yaradıcılığa şeirlə başladığı göstərilir. Piter Akroyd 1973-cü ildə “London qəpik-quruşu” (“London Lickpenny”) adlı şeirlər kitabını nəşr etdirmişdir. 1970-ci illərdə mədəni tənqidə dair iki kitabı dünya işığı görsə də, əslində mədəni və ədəbi arealın adamları, eləcə də geniş oxucu kütləsi onu daha çox bioqraf və yazıçı kimi tanıyır. Müəllifin “Ezra Paund” (“Ezra Pound”, 1980), “T.S.Eliot” (“T.S.Eliot”, 1984), “Çarlz Dikkens” (“Charles Dickens”, 1990), “Uilyam Bleyk” (“William Blake”, 1995), “Ser Tomas Mor” (“Sir Thomas More”, 1998), “London: Bioqrafiya” (“London: The Biography”, 2000), “Temza: Müqəddəs şəhər” (“Thames: Sacred City”) və digər bioqrafik romanları onun müasir Britaniya ədəbiyyatının yeni tarixi mərhələsində mühüm və özünəməxsus yeri ilə seçildiyini söyləməyə zəmin yaradır. Keçmiş tarixi nəqllərlə müasir dövrün hekayətlərinin vəhdətini yaradan Piter Akroyd həm realist romanlarında, həm də bioqrafik janrda qələmə aldığı romanlarında öz yazıçı-bioqraf sözünü, mühakiməsini bədii sözün qüdrəti ilə novator kimi çıxış edir. Müasir dövr Britaniya ədəbiyyatında həm oxucuların, həm də tədqiqatçı alimlərin ciddi marağına səbəb olan bioqrafik romanlar təbii ki, oxucuların, eləcə də tədqiqatçı alimlərin keçmiş dövrün klassik sənət adamlarının həyatına və şəxsiyyətinə, xüsusilə onların qeyri-adi həyat təcrübəsindən bəhrələnmək imkanlarına dəstək rolunu oynayır. İndi mənəvi dünyada baş alıb gedən kəskin kataklizmlər (cəmiyyətdə kəskin və dağıdıcı çevrilişlər) insanları klassik sənət adamları haqqında bioqrafik romanların oxucusuna çevirmək imtiyazını və ehtiyacını qazandırmışdır. Rus alimi D.Jukov “Bioqrafiyanın bioqrafiyası: janr haqqında düşüncələr” (Moskva, 1980) adlı kitabında bioqrafiya janrı haqqında mühakiməsində haqlı olaraq yazır: “Bioqrafiya – yazıçıları müasir dövrümüzə yaxınlaşdırmaq, onu çağdaş ədəbi mühitimizə daxil etmək, eləcə də onunla bu və ya digər dərəcədə birbaşa dialoq qurmaq cəhdidir. Bioqrafiya yazıçı ilə və onun yaşadığı tarixi dövrlə dialoqdur” (2, s. 169). “Biz özümüzü yalnız keçmişi dərk edəndə başa düşə bilərik” yazan Piter Akroydun bioqrafik roman janrında yazdığı romanlarında yazıçı məni keçmiş yazıçıların bioqrafiyası fövqündə özümüzü və keçmişi dərk etmək imkanlarına yeni bir iz açır, söyləsək, yanılmarıq. Piter Akroydun əsasən yazıçı, şair və dramaturqların həyatı və şəxsiyyəti barəsində bioqrafik romanlarında onun nasir, bioqraf, tarixçi və ədəbiyyatşünas mövqeyi xüsusilə diqqəti çəkir. Və biz elə hesab edirik ki, müasir bioqrafik romanların yeni tipini yaradan yazıçı-bioqraf öz ideya-estetik axtarışları ilə keçmişlə müasir dövrün bir növ vəhdətini yarada bilmişdir. Tədqiqatçı Yeganə Abdullayeva Qərbi Avropa ədəbiyyatında bioqrafik roman janrının səciyyəvi xüsusiyyətləri məsələsinə toxunaraq yazır: “... bioqrafik roman janrı bədii bioqrafik təhkiyənin digər növləri arasında xüsusilə seçilir. Bundan əlavə, müasir romanın digər janr müxtəlifliyi ilə çulğalaşaraq, bioqrafik romanlar onların bir sıra elementlərini ehtiva etmiş olur” (1, s.160). Daha sonra müəllif bioqrafik romanda sənətkarın ideya-mənəvi mövqeyinin müəyyənləşdirilməsini ön plana çəkərək bu məsələnin xüsusilə vacib olduğu qənaətini ifadə edir. Fikrimizcə, bioqrafik romanda xronoloji ardıcıllıq nə qədər mühüm vəzifə olsa da, romanın bədii sistemində bioqrafın bədii açıqlamalarında vəsf etdiyi yazıçının, yaxud şair-dramaturqun ideya-estetik axtarışları ilə yanaşı onun ədəbiyyatda sənətkar mövqeyinin müəyyənləşdirilməsi də ən vacib komponentlərdən biridir. Yüklə 18,89 Mb. Dostları ilə paylaş:
|