Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

115 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

 

 

burada R=C

12

H

25

; R

1

=C

2

H

5

, C

3

H

7

. 

Sintez edilmiş duzların quruluşları İQ- və UB-spektroskopiya metodları ilə identifikasiya edilmişdir.  

Alınan C

12

P-EtBr duzu ağ rəngli, yumşaq, kəsmiyəbənzər maddədir. Etanolda və suda yaxşı həll olur. C

12

PP-EtBr duzu 

açıq-sarı rəngli mayedir. Etanolda və suda yaxşı həll olur, şüasındırma əmsalı (

20

D

n

) 1.4625-ə, sıxlığı (ρ

20

) 0.9997 q/sm

3

-a 

bərabərdir. C

12

P-PrBr duzu boz rəngli, pastaşəkilli maddədir. Etanolda və suda yaxşı həll olur. C

12

PP-PrBr duzu açıq sarı 

rəngli mayedir. Etanolda, suda yaxşı həll olur, şüasındırma əmsalı 1.4590-a, sıxlığı 0.9959 q/sm

3

-a bərabərdir. 

Sintez edilmiş ionogen SAM-ların 0.05-0.5%-li məhlullarının xüsusi elektrik keçiricilikləri ölçülmüşdür. Müəyyən 

olunmuşdur ki, duzların qatılığı artdıqca xüsusi elektrik keçiriciliyi artır. 0.5% -li məhlulun xüsusi elektrik keçiriciliyi 

distillə suyunun xüsusi elektrik keçiriciliyindən 35-250 dəfə çoxdur. Bu isə alınan duzların ionogen mənşəli olduğunu təsdiq 

edir. Sintez edilmiş ammonium duzlarının səthi aktivlikləri su-hava fazalar sərhədində halqanın qopma üsulu ilə  təyin 

edilmişdir. Müəyyən olunmuşdur ki, sintez edilmiş duzların 0.7-1.0%-li məhlulu su-hava sərhədində  səthi gərilmənin 

qiymətini 72.5 mN/m-dən 27.3 mN/m-ə qədər azaldır. 

Aminospirtlərin etil- və propilbromidlə duzlarının neftyığma və neftdispersləmə qabiliyyəti laboratoriya şəraitində 

distillə, içməli və  dəniz suyu səthində qalınlığı 0.17 mm olan Ramana nefti təbəqəsi üzərində öyrənilmişdir. SAM-lar 

durulaşdırılmamış (100%-li reagent) və 5 %-li sulu məhlul  şəklində istifadə olunmuşdur. Reagentin aktivliyi neftyığma 

əmsalı  − K (ilkin neft təbəqəsi səthinin sahəsinin  −  S

0

 neçə  dəfə kiçildiyini göstərir), neftin disperslənməsi zamanı  S

0

-ın 

hansı hissəsinin təmizlənməsini göstərən K

D

  əmsalı  və reagentin təsir müddəti  − 

    ilə qiymətləndirilmişdir. C

12

P-EtBr 

duzunu durulaşdırılmamış vəziyyətdə tətbiq etdikdə ən yüksək nəticə dəniz suyunda (K

disp.

=98.9%, 

=7 gün), 5%-li məhlul 

şəklində isə içməli və dəniz suyunda (K=20.3, 

=7 gün) qeydə alınır. C

12

PP-EtBr durulaşdırılmamış vəziyyətdə maksimal 

aktivliyi distillə, içməli və  dəniz suyunda nümayiş etdirir (hər üç suda K

disp.

=95.5%, 

=4-7 gün). Bu reagentin məhlul 

şəklində istifadəsi zamanı ən yüksək effekt içməli və dəniz sularında müəyyən edilmişdir (içməli suda K=24.3, 

=5 gün; 

dəniz suyunda K=20.3, 

=2 gün). C

12

P-PrBr duzu durulaşdırılmamış halda yüksək effektli təsirə hər üç suda (K

disp.

=95.5%, 

=4-7 gün), malik olmuş məhlul şəklində isə ən yüksək nəticəni içməli (K=30.4, =7 gün) və dəniz suyunda (K=24.3, =7 

gün) göstərmişdir. C

12

PP-PrBr  əsasında olan ionogen duzun durulaşdırılmamış halda effektli təsiri hər üç suda 

(K

disp.

=95.5%, 

=4-7 gün), 5%-li məhlul şəklində isə ən yaxşı nəticə içməli suda (K=20.3, =4 gün) müşahidə olunmuşdur. 

Aparılan tədqiqatlar göstərir ki, sintez olunan ionogen duzlar 5%-li məhlul  şəklində istifadə edildikdə durulaşdırılmamış 

haldakına nəzərən daha effektlidir (xüsusilə içməli və dəniz suyunda). Minerallaşmış sularda ən yüksək nəticə C

12

P-PrBr 

duzunun 5%-li sulu məhlulunda müşahidə edilmişdir (dəniz suyunda K=24.3, 

=4-7 gün və içməli suda K=30.4, =4-7 

gün).