Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

268 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

1850-1880-ci illərdə Rusiyada artıq bir çox folklor janrların mahiyyətini tam olaraq öyrənməyə başlamışdılar: 

P.V.Kireyevski, P.N.Rıbnıkovun və A.F.Qilferdinqin əsatirlər, dini şeirler haqqında materialları çap olunmuşdur 

(Kireyevski P.V. Nəğmələr. Moskva., 1890; Rıbnikov P.N. Nəğmələr. 4 cild, Moskva, 1861-67, A.F.Qilferdinq. Onej 

əfsanələri, 1871; Afanasyev A.N. “Rus xalq nağılları”; Sadovnik D.N. “Rus xalq tapmacaları” və s) 

Elə həmin dövrdə də mifoloji məktəb, tarixi məktəb, antropoloji məktəb, psixoloji istiqamətlər çərçivəsində folklorun 

əsas öyrənilmə metodları və istiqamətləri yaranmağa başlamışdır.  

XIX əsrin sonlarında Rusiyada folklorşünaslıq fəaliyyətləri, müstəqil folklor materiallarını toplayan tədqiqatçılara və 

“kabinet alimləri”nə bölünürdü. Bu “kabinet alimləri” folklor nümunələrini toplanılıb onlara göndərilməsi üçün ayrı-ayrı 

quberniyaların və ya müstəmləkə  əyalətlərinin yerli ziyalıları ilə münasibət yaradırdılar. Nəticədə isə  həmin ziyalılar da 

paytaxtın elmi cəmiyyətləri ilə yanaşı, öz yerli mətbu orqanlarında da materiallarını çap etdirməyə başlayırdılar.  

Azərbaycanda folklorşünaslığın elminin yaranması da təsadüfi deyil ki, Çar Rusiyasının  əyalətlərdə apardığı 

müstəmləkə siyasətinə uyğun olaraq aparılırdı. Məlum olduğu kimi, folklorşünaslıqda olan hər hansı metod və istiqamətlər 

Rusiyaya Avropa ölkələrindən, bizə isə Rusiya vasitəsilə keçirdi.  

Məhz buna görə  də Rusiyada olduğu kimi, Azərbaycanda da şifahi xalq ədəbiyyatının yazıya alınması bir neçə 

mərhələdə olmuşdur. 1830-1900-cu illər bu ədəbiyyatın toplanmasının birinci mərhələsi hesab olunur. Həmin dövrdə 

Azərbaycan Çar Rusiyasının müstəmləkəsi olduğu üçün «Vedomosti», «Tiflisskiye vedomosti», «Novoye obrazovaniye», 

sonrlar «Kafkaz» qəzetləri Azərbaycanın folklor nümunələrini ilk dəfə çap etdirən mətbu orqanlardan oldular.  

Rusiyanın Qafqaza sürgün edilən görkəmli yazıçıları, tənqidçiləri də Azərbaycanın folklor nümunələrini öz əsərlərində 

istifadə etmişlər. A.S.Puşkin, Bestujev-Marlineski, M.Y.Lermontov, Polonski, və başqaları öz əsərlərində Azərbaycanın 

folklor nümunələrindən yararlanmışlar.  

Yerli  əhaliyə rus mədəniyyətini və dilini öyrətməklə öz müstəmləkiçilik siyasətini yürütmək Çar Rusiyasının  əsas 

ideoloji xüsusiyyətlərindən idi. Bu məqsədlə Azərbaycanın ayrı-ayrı bölgələrinə, kəndlərinə rus müəllimlər göndərilmiş, 

daha sonra Tiflisdə Qori Müəllimlər seminariyası da açılmışdır. Həmin məktəblərdə işləyən müəllimlər, təhsil alan tələbələr 

də Azərbaycan folklor nümunələrini toplamış  və  əsasən də SMOMPK məcmuəsində  nəşr etdirmişlər. Mahmud bəy 

Mahmudbəyov, Rəşidbəy  Əfəndiyev, Firudin bəy Köçərli, Hüseyn Müfti Qayıbov, Hacı  Kərim Sanılı  və başqaları 

Azərbaycan folklorunun həm toplayıcısı, həm tərcüməçisi və həm də tədqiqatçısı olmuşlar.