Microsoft Word Materiallar Full

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

285 

 Qafqaz University                         

          18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan 

həcmində  səməni  əksələr, onun oğlu olacaq. Bunun üçün isə qabla onun başını ölçmək lazımdır. Qabı  vəzirin başına 

keçirirlər və bu arada Teymur ağa otaqdan qaçır. Onun komediyalarının final hissəsi də öz orijinallığı ilə diqqəti  cəlb edir. 

Ədibin iki komediyasının sonunda çar məmurları  ədaləti bərpa edir. Tədqiqatçıların fikrincə, bu sonluq onun çar 

məmurlarından, senzuradan qorunmaq istəməsi ilə bağlıdır. Məncə, Axundov belə bir finalı satirik gülüş üçün seçmişdi. 

Çünki XIX əsr çar məmurlarını belə ədalətli təsvir etmək həmin dövr üçün qeyri-realdır. Dahi şəxsiyyət olan Axundov isə 

realist prinsiplərə əsaslanırdı və belə bir final yalnız onun satirik tənqidi ola bilərdi. Onun dramaturgiyasında gülüşün gücü 

həyatilikdə, surətlərin həyatın özündən doğmasındadır. 

7. Axundovun komediyaları sonrakı  nəslə güclü təsir etmişdir. Onun “Hekayəti-molla  İbrahimxəlil kimyagər” 

komediyasının təsiri C.Məmmədquluzadənin “Ölülər” əsərində hiss olunmaqdadır. “Sərgüzəşti-mərdi-xəsis” komediyasının 

izlərini Ə.Haqverdiyevin “Hacı Daşdəmir” adlı pyesində, S.S.Axundovun “Tamahkar” əsərində görürük. “Hekayəti-müsyo 

Jordan həkimi-nəbatat və Dərviş Məstəli şah caduküni-məşhur” komediyasının motivlərinə N.Vəzirovun “Daldan atılan daş 

topuğa dəyər”, Haşımbəy Vəzirovun “Evlənmək su içmək deyil” komediyasında rast gəlinir. “Hekayəti-xırs quldurbasan” 

və “Sərgüzəşti-mərdi-xəsis”  əsərinin izlərini Cəfər Cabbarlının “Vəfalı  Səriyyə”  əsərində görmək mümkündür. Hər üç 

pyesin sonunda çar hökumət orqanlarının işə qarışması ilə ədalət qələbə çalır. “Hekayəti-xırs quldurbasan” əsərində qadın 

hüquqsuzluğu, qızları sevmədiyi adama zor ilə ərə vermək kimi eybəcər adətlər kəskin surətdə pislənir ki, həmin motivə 

“Vəfalı Səriyyə” əsərində rast gəlmək olar. 

Azərbaycan  ədəbiyyatının yaranması  və çiçəklənməsində M.F.Axundovun komediyalarının  böyük əhəmiyyəti 

olmuşdur. Onun komediyaları sadə xalq həyatını  təsvir etməklə yanaşı, milli mənlik  şüurunun inkişafında mühüm rol 

oynayır.