KAFKA’NIN DÖNÜŞÜM HİKAYESİNDE BİLİNÇALTI MESAJLAR
Orxan BAXŞIYEV
Qafqaz Üniversitesi
orhancepkin@gmail.com
"Kendimden başka hiçbir eksiğim yok" diyordu yirminci yüzyıl dünya edebiyatının en önemli yazarı. Kırk bir yıllık
yaşamı boyunca aile, iş ve toplum yaşamında hep eksikti o. Annesine, babasına karşı evlat olarak, etrafındakı topluma karşı
bir birey olarak ve hatta yaşadığı olaylara karşı bile hep kendini eksik hissettirdi. Yazdığı eserlerinde hep bu sözünü ettiği
eksiklik, zayıflık yönlendirmişti onu. Bu eksiklikleri olmasaydı büyük bir olasılıkla Franz Kafka'dan da,eserlerinden de
yoksun olacaktık bugün.
3 temmuz 1883 tarihinde Çek proletaryasından olan bir tüccar babanın ve aydın bir Alman yahudisi olan annenin ilk
çocuğu olarak Pragda doğdu. Franz Kafka içe dönük ve huzursuz kişiliğini daha çok annesinden almıştır. Kafka çeşitli ailevi
ve toplumsal sebepler yüzünden çevresine yabancılaşarak büyümüştür. Hayatı boyunca büyük acılar yaşamıştır. Franz
Kafkanın erkek kardeşleri küçük yaşta ölmüşlerdir. Kız kardeşleri ise Yahudi soykırımında hayatlarını kaybetmişlerdir.
Kafka 1918 yılında İspanyol gribine yakalanır ve haftalarca ağrı çeker. Tüm tedavilere rağmen sağlığı gittikçe kötüleşir. 3
haziran 1924 tarihinde 41 yaşında hayata gözlerini yumar. Kafka hakkında en ilginç bilgi ise en yakın arkadaşı Max
Brod'dan öldüğünde tüm eserlerini yakmasını istemiştir. Eserlerinin çok şahsi olduğunu ve başkalarına uygun olmadığını
söylüyordu. Ama Max Brod Kafka'nın bu isteğine rağmen söyleneni yapmamış ve dünya edebiyatında çok önemli bir yere
sahip eserleri tüm dünyayla paylaşmıştır.
Franz Kafka'nın en önemli eserlerinden biri Dönüşüm'dür. Gregor Samsa öykünün ana karakteridir. Ailesinin geçimi
için gezici bir pazarlamacı olarak zor bir şekilde çalışmaktadır. Fakat bu işi hep gönülsüz yapmıştır. Bir sabah uyandığında
kendini dev bir böcek olarak görür. Öyküde hayat böcek Gregor'un gözünden anlatılmıştır. Öykünün bilinçaltı mesajları
vardır. Yaptığı işten memnun olmayan ve ailesinin borcu nedeniyle çalışan Gregor'un hayatında kurtulmanın tek yolu böcek
olmaktır. Eserde verilen verilen bir mesajda tembellik konusundadır. Hasta olduğu ve çalışamayacağı zamanlarda bile işe
giden Gregor böceğe dönüştüğünde de işe gitmenin yollarını aramış. Yepyeni vücudunu harekete geçirmek için büyük çaba
sarfetmişdir.
Öykünün gidişatında görüyoruz ki yazar böceğe dönüşmeden sonra hasta bir insanın yaşamında olan acılı ağrılı
dönemlere de vurgu yapmıştır. Böceğe dönüştükten sonra vücudunu çok zorlukla hareket ettirmesi kardeşi olmadan odasına
yemek getirenin olmaması ve biri yemek getiremezse aç kalması can sıkıntısını sadece odanın penceresinden bakarak
geçirmesi hastalıklı bir insanla aynı yaşamın sürdürülmesine en açık örneklerdir. Gregor böceğe dönüşerek istemediği işten
kurtulmuşdur; ama bununla özgürlüğüne yine de kavuşamamışdır. Çünkü karşısına bir diğer engel olan aile çıkar ve sadece
baba değil aynı zamanda ailenin diğer fertleri de Gregor için bir baskı aracı olarak sunulmuştur.
Gregor’un böceğe dönüşmeden önce ve dönüştükten sonra bireysel yaşamında büyük farklılıklar olmadığı göze
çarpmaktadır. Toplumdan soyutlanmış bu durum zaten yabancılaşmanın da en önemli yansımalarındandır. Hatta ilk başlarda
ona yardım eden kardeşi Grete bile ilerleyen zamanlarda Gregorsuz yaşamın daha uygun olacağını düşünür. Borçlarını
kapatmak için uğraştığı babası dahi, böceğin oğlu olduğunu unutup onu öldürmeye çalışır.
Eser Kafka'nın kendi yaşamına çok yakındır. Kafka kendisi de ana kahraman Gregor gibi topluma yabancıdır. Kafka,
Gregor tiplemesindeki gibi ömür boyu olaylara kayıtsız kalmışdır. Gregor’un bir anlamda böcek oluşu işe gitmek
istemeyişidir, bir anlamda korkularıdır, bir anlamda ayak direme, bir tavır, aynı zamanda sistemle inatlaşmasıdır. Ama
|