II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS
483
Qafqaz University
18-19 April 2014, Baku, Azerbaijan
biliklər əsaında biliklərini əsaslandırmaq bacarığı formalaşır.Ədədin eyni toplananların cəmi şəklində göstərilməsi
şagirdlərin şifahi hesablamalarının artırılmasına stimul yaradır.
Əgər şagirdlər çalışmanın həllində çətinlik çəkərlərsə,onda müəllim düzgün cavabın tapılmasına kömək etmək
məqsədilə ədədi eyni toplananların cəmi kimi göstərməyi deyə bilər (18=9+9;9=3+3+3;9 ədədi 3 dənə 3-ün,18 ədədi 2 dənə
9-un cəmidir.Deməli,18 ədədi 2 dəfə 3-lərin 3 mislinə bərabərdir,18=3+3+3+3+3+3).Qeyd etdiyimiz kimi çalışma vurma
anlayışının və vurma cədvəlinin öyrədilməsinə hazırlıq məqsədi güdür.
2.Ədədi üçbucaq.Bu üçbucağın tərəfləri üzərində 1-dən 9-a qədər rəqəmləri elə düzün ki,hər bir tərəf üzərindəki
ədədlərin cəmi 20-yə bərabər olsun.
Şagirdlər üçün çox maraqlı olan bu çalışmanın həlli
düşündürücü olduğundan,düzgün həll şəkildəki
kimi ola bilər.Şagirdlər çox variant təklif etsələr
də qismən səhvlər edirlər.Bunları nəzərə alaraq,
istiqamət verilməlidir.Bu tapşırığın verilməsin-
də məqsəd şagirdlərin məntiqi təfəkkürünün inkişaf etdirilməsi,hesablama bacarıqlarının artırılması,özünənəzarətin
artırılmasıdır.
“Onluqlar.100-ə qədər onluqlarla hesablama” öyrədilərkən müəllim aşağıdakı çalışmalardan istifadə edə bilər:
1.Riyazi imla.Elə ədəd yaz ki,orada:
a)2 təklik və 3 onluq olmasın;
b)4 təklik,4 onluqdan çox olsun;
c)2 dəfə 2 onluq,1 təklik onluqlardan çox olsun;
ç)20-dən böyük,30-dan kiçik olan onluqların sayı təkliklərin sayına bərabər olan ədədi yazın.
Yenə də maraqlı diskusiya yaranır.Şagirdlər şərti diqqətlə oxumaqla bəndlər üzrə düzgün cavabları tapırlar:
a)bəndinin cavabı – 28;
b)bəndinin cavabı – 44;
c)bəndinin cavabı – 45;
ç)bəndinin cavabı – 22 olacaqdır.
Bu tapşırıq şagirdlərin 100 dairəsində biliklərin təkrar edilməsini,biliklərin ümumiləşdirilməsinə xidmət
edir.Şagirdlərin diqqətinin və məntiqi təfəkkürünün inkişafına kömək edir.
Çalışmanın həlli onu aşmaqla toplama və çıxma üsullarının formalaşmasına kömək edir.Məsələn,28+5,28 ədədi 30
ədədindən 2 təklik azdır.Deməli,28+5=28+2+3=30+3=33 hesablamaq daha münasibdir.
2.Misalları həll edin:
a)Ən böyük ikirəqəmli ədəddə neçə onluq var?
b)Ən kiçik ikirəqəmli ədəddə neçə onluq var?
c)40 ədədin böyük,50 ədədindən kiçik olan ədəddə neçə onluq var?
ç)Sıfırla qurtaran bütün ikirəqəmli ədədləri yazmaq üçün neçə rəqəmdən istifadə etmək olar?
Şagirdlər bir o qədər də çətinlik çəkmədən ilk üç bəndəkki tapşırığı yerinə yetirərək a)üçün – 9;b)üçün – 1;c)üçün –
4;ç)bəndi üçün – 18 olduğunu tapırlar.Cavablar doğrudur.Lakin necə mühakimə apardıqları da
maraqlıdır.Məsələn,ç)bəndini yerinə yetirərkən iki üsulla mühakimənin aparılması mümkündür:
1)Həmin ədədlər:10,20,30,...,90 olar.Bu ədədlərin yazılması üçün 9 sıfır və 1,2,3,...,9 rəqəmləri lazımdır.Bu ədədlər 9
dənə olduğundan,həmin ədədləri yazmaq üçün 9+9=18 rəqəm lazımdır.
2)Sıfırla qurtaran,ikirəqəmli ədədlərin sayı 9-dur.Bu ədədlərin hər birini yazmaq üçün 2 rəqəm lazımdır.9 dəfə 2 bu edər:
2+2+2+2+2+2+2+2+2=18
Bu tapşırıq “Yüzlük” konsentrində nömrələməyə dair şagirdlərin diqqətinin və məntiqi təfəkkürünün inkişaf
etdirilməsinə dair biliklərinin təkrarına,ümumiləşdirilməsinə xidmət edir.
3.1,2,3 rəqəmlərinin köməyilə neçə müxtəlif ikirəqəmli ədəd yazmaq olar?Həmin ədədləri yazın.
Bu kombinator məsələdir,təkrarlı kombinezonların miqdarının tapılmasını tələb edir.İkirəqəmli,verilmiş rəqəmlərdən
düzəldilmiş mümkün olan müxtəlif kombinasiyaların tərtib edilməsinin düzgün qurulması tələb edilir.Hər bir kombinasiyanı
təkrara yazmamaq üçün,hər hansı mühakimə sxemi seçilməlidir.Məsələn,
ən kiçik rəqəmdən başlayaq və artma ardıcıllığı ilə
11,12,13 yazaq.Analoji olaraq 2 ilə başlayaq:21,22,
23 yazaq. Daha sonra 3 ilə başlayaq:31,32,33 yazaq.
Bu yazılışı tərtib etmək üçün qrafik köməyindən
istifadə etməklə şagirdlərə izah etmək olar.
Dostları ilə paylaş: |