Microsoft Word monoqrafiya docx

Doktor Barat Zəncani 
Müəllif 2008-ci ildə Nizami “Xəmsə”sindəki ilk dastan “Sirlər xəzinəsi”ni şərh etmişdir. 
Nizaminin doğum və ölüm tarixləri ayrı-ayrı alimlər tərəfindən müxtəlif cür göstərilir. 
1.Ripka və Bertels hicri 535 təvəllüdünü. 
2. Məctəbi Minuri 533-540 arası. 
3. V.Dəstgerdi 533-540 arası. 
4. Minureski 541-541 arası. 
5. Darab xan 540. 
6. Məhəmməd Moin 542-543. 
7. Doktor Zəbihulla Səfa 530. 
8. Doktor Şəhabi 530-540. 
9. Mirabbas Bağırzadə 520. 
Nizaminin ölüm tarixi 
1. Təzkirəsi Dövlətşah Səmərqəndi 576. 
2.Qəzvini 590. 
3. Hacı Xəlifə 596-597. 
4. Bertels və Ripka 599. 
5. Şəbli 599. 
6. Doktor Şəfa 589. 
7.  Doktor Məhəmməd Moin 614. 
8. Vəhid Dəstgerdi 600-602. 
9. Müxtəlif təzkirəçilər 576,586,596,597,602,606 yazırlar. 

---

37 
 
 
    Ayrı-ayrı müəlliflərin yazdıqları tarixləri nəzərə alaraq Nizaminin XII əsrdə yaşayıb-
yaratdığı  şübhə doğurmur. Digər tərəfdən  Nizami Azərbaycanın qədim  şəhərlərindən 
biri sayılan Gəncə torpağının yetişdirməsi olması öz təsdiqini avtomatik surətdə tapmış 
olur.  ədəbiyyatların hamısında  şərqşünaslar bu fikri vurğulamışlar. Məzarının da 
Gəncədə olması buna əyani sübutdur. Lakin İran alimləri “İran  ədəbiyyatı tarixi” 
kitablarında nədənsə Nizamini fars şairləri sırasına salmışlar
1 
. 
     Bizim fikrimizcə bununla heç cür razılaşmaq olmaz. Ona görə ki, fars dilində yazan 
şairlərin hamısını  “İran, fars şairi” adlandırmağa  əsas yoxdur. Bu hal təkcə Nizamidə 
deyil, C.Rumidə də özünü göstərmişdir. 
   Ancaq  Azərbaycan alimləri də boş oturmamalı, elmi dəlillərlə bu fikirləri alt-üst 
etməlidirlər. Barat Zəncani Nizaminin divanı olduğunu təsdiqləyib göstərir ki, şairin 
divanında olan qəzəl, qəsidə, qitə  və rübailər tam əlimizə  gəlib çatmamışdır. Onun 
müxtəlif hissələriniu Mançestr, Oksford, Kəlküttə, Rampurda və Leninqradda 
mövcuddur. Bu sahədə V.Dəstgerdi, 1928-ci ildə müəyyən məlumatlar vermiş  və 
nümunələr vermişlər. Ancaq təəssüf olsun ki, Nizami divanı indiyə  qədər tam şəkildə 
əldə  edilməmişdir. 
   Nizaminin  özünün  də  İrana və fars dilinə böyük rəğbəti olmuşdur. Bunu İran 
Şahlarından istifadə etməsi və fars dilinin bütün məna çalarlıqlarından istifadə etməsini 
aydınca görürük. 
   Barat    Zəncani tərəfindən acıqlanan Nizami “Xəmsə”si Nizamişünaslıqda irəliyə 
atılmış bir addımdır. Lakin onun Nizamiyə Azərbaycanlı kimi yanaşmaması ilə 
barışmaq olmaz.