40
MÜHAZİRƏ – 5 və 6
Nanomaterialların alınma texnologiyaları:
«yuxarıdan-aşağıya» və «aşağıdan-yuxarıya» konsepsiyaları.
Litoqrafiya və epitaksiya üsulları.
Birölçülü, ikiölçülü və üçölçülü nanoquruluşların alınmasında istifadə
olunan digər üsullar
Real şəraitdə (açıq sistemlərdə) nanoquruluşların əmələ gəlmə prosesi qeyri-
tarazlıq halında gedir.
Bu o deməkdir ki, nanoölçülü quruluş əmələ gələn sistemlə
ətraf mühit arasında daim enerji, informasiya mübadiləsi baş verir.
Məhz bu
faktorlar nanoquruluşun forma, ölçü və xassələrinə öz təsirini göstərir. Hətta ən
kiçik
faktorlar, məsələn, təzyiq, konsentrasiya, temperatur bir çox xassələrin
formalaşmasında və ya itirilməsində mühüm rol oynayır.
Nanozərrəciyi alan zaman mütləq ilk növbədə onun
yüksək reaksiya
qabiliyyəti və qeyri-stabilliyi nəzərə alınmalıdır. Əgər bunlar nəzərə alınmazsa,
nanozərrəciklər ətraf mühitlə qarşılıqlı təsirə girərək, mühüm xassələrini itirərlər
və aqreqasiyaya uğrayarlar.
Bundan başqa, nanoquruluşların bir sıra xassələri və
stabilliyi onun alınma üsulundan da birbaşa asılıdır. Ona görə də nanomaterialları
almaq üçün aşağıdakı faktorlar mütləq surətdə nəzərə alınmalıdır:
1.
Sistemin qeyri-tarazlılığı. Praktik olaraq bütün nanosistemlər
termodinamik baxımdan qeyri-dayanıqlı olduqları üçün və onların alınması
tarazlıq halında aparılmadığı üçün üsulun seçilməsində bu
faktor ilk növbədə
nəzərə alınmalıdır;
2.
Nanozərrəciyin bircinsliliyi. Materialın kimyəvi bircinsliyinə o vaxt nail
olunur ki, sintez prosesində komponentlərin bölünməsi baş verməsin. Ona
görə də elə optimal üsuldan
istifadə edilməlidir ki, bölünmə baş versə belə o,
mühüm xassələrə təsir göstərməsin.
3.
Nanozərrəciklərin monodispersliyi. Nanozərrəciyin
xassələri onun
ölçülərindən birbaşa asılıdır. Ona görə də yaxşı, qeyri-adi xassələrə malik
nano material almaq üçün ölçülərinə görə az fərqlənən zərrəciklərdən
istifadə etmək lazımdır.
