Microsoft Word mulki huquq doc

bağlı əmələ gələn münasibətləri qaydaya salır. Söhbət müəllif, patent-lisenziya və françayzinq kimi müqavi-

lələrdən gedir. 

Ümumiyyətlə,  müqavilələrdən  mülki  qanunvericiliklə  tənzimlənən  münasibətlərdə  iştirak  edən  bütün  sub-

yektlər geniş səviyyədə istifadə edirlər. Bu subyektlər arasında  yaranan  münasibətlər alqı-satqı, icarə, kirayə, 

bağışlama, dəyişmə, borc, daşıma, podrat, bank hesabı, depozit (bank əmanəti), lizinq, faktorinq və s. müqavilə-

lər tətbiq edilə bilər. 

3. Müqavilə azadlığı 

Öhdəlik hüququ iki institutdan ibarətdir ki, müqavilə hüququ institutu bunlardan biridir. Müqavilə hüququ 

institutu müqavilənin anlayışı və şərtləri, onun bağlanması, dəyişdirilməsi və ləğv edilməsi və s. haqqında hü-

quq normalarını birləşdirir. Bu normaların sistemi və məjmusu müqavilə hüququ adlanır. Rusiya mülki hüquq 

doktrinasında mülki-hüquqi müqavilələrə aid olan materialın bir hissəsi öhdəliklər haqqında müddəa kimi başa 

---

 

411

düşülür. Almaniya mülki hüquq ədəbiyyatında «müqavilə hüququ» anlayışından çox nadir hallarda istifadə olu-

nur.  Müqavilələr  haqqında  normalar  Almaniya  MQ-nin  «Ümumi  hissə»sinin  (birinji  kitabının)  «Əqdlər»  adlı 

üçüncü bölməsində «Müqavilə» fəslinə (§ 145-157) daxil edilmişdir. Müqavilənin ayrı-ayrı növləri MQ-nin di-

gər fəsillərində ifadə olunan normalarla qaydaya salınır (məsələn, qanunnamənin ikinci kitabının ikinci bölmə-

sinin birinji və ikinci fəsillərinə aid olan normalarla və s.). Belə təsəvvür yaranır ki, Almaniya MQ-də müqavilə 

haqqında normalar tam sistem halında birləşməmişdir. Almaniya hüquq ədəbiyyatında mülki hüquq sistemində 

müqavilələr haqqında materialın yeri müxtəlif cür müəyyənləşdirilir. K.Larens müqavilələr haqqında müddəala-

rı MQ-nin ümumi hissəsində şərh edir. Başqa müəlliflər, MQ-nin strukturuna əsaslanmaqla, müqavilə haqqında 

materialı əqdlər barədə müddəalarda, habelə öhdəlik hüququnun xüsusi hissəsində izah edirlər. Yaponiya dokt-

rinasında «müqavilə hüququ» anlayışından yox, «müqavilə» anlayışından istifadə olunur. Burada müqavilə ba-

rədə normalar öhdəlik hüququnda nəzərdən keçirilir. Yaponiya MM-in 521-548-ji maddələri müqavilənin bağ-

lanması, pozulması və onun nəticələrini müəyyənləşdirir. 

Müqavilə  hüququnun  əsas  və  fundamental  prinsipi  müqavilə  azadlığı  prinsipidir.  Bu  prinsip  MM-in  6-jı 

maddəsində təsbit edilmişdir. Həmin prinsip müqavilə bağlayan tərəflərin könüllü olaraq müqavilə münasibətləri-

nə girmələrini nəzərdə tutur. Müqavilə bağlamaq və onun şərtlərini müəyyənləşdirmək müstəsna olaraq tərəflərin 

razılığına və sazişinə əsaslanır ki, bu, onların xüsusi mənafeyi ilə şərtlənir. Bu isə təsadüfi deyildir. Axı, müqavilə 

münasibətlərinə daxil olan mülki hüquq subyektləri hüquq bərabərliyinə malikdirlər. Onların iştirak etdiklərin hə-

min münasibətlər hakimiyyət-tabeçilik əlaqəsi hesab edilmir.  

Müqavilə azadlığı sosial-iqtisadi əhəmiyyətə malik olan prinsipdir. Bu prinsipin vacib rola malik olmasını 

nəzərə alaraq, mülki qanunvericilik onu təmin edən bir neçə qayda müəyyən etmişdir (MM-in 390-jı maddəsi). 

Bu qaydalara əsasən, müqavilə azadlığı prinsipi dörd müxtəlif aspektlərdə təzahür edir. 

Birinji aspekt ondan ibarətdir ki, mülki hüquq subyektlərinə müstəqil olaraq, heç kəsin iradəsindən asılı