www.ziyouz.com
кутубхонаси
149
GALILEO GALILEY
(1564-1642)
Italiyalik qomusiy olim: riyoziyotchi, falakiyotshunos, faylasuf, tabiiyotshunos alloma
Galileo Galiley Piza shahrida dunyoga keldi.
U obro‘li, biroq kambag‘allashgan aslzoda oilaga mansub edi. Otasi Galileyning hakim
bo‘lishini orzu qilardi. Shu bois u Piza dorilfununining tibbiyot kulliyotiga o‘qishga kirdi.
Lekin Galileydagi riyoziyotga bo‘lgan qiziqish ustunlik qildi.
Galiley avval ibodatxona maktabida, keyin dorilfununda o‘qidi. U Arximedni o‘ziga
ustoz deb bilgan.
1589 yilda Galiley Piza dorilfununida professor ilmiy unvonini oldi. U dorilfununda dars
berish bilan bir vaqtda mexanika va falakiyotshunoslikka oid qator tadqiqot ishlarini olib
borib, jismlarning tushishi, ularning qiyalik sirtdagi harakati qonunlarini o‘rgandi.
Shuningdek, osmon jismlarining harakatini kuzatdi.
Galileo Galiley o‘z tadqiqotlariga tayangan holda Arastuning Koinot tuzilishi va
mexanik holatiga doir ta’limoti xato ekanini ma’lum qildi. Dorilfunun o‘qituvchilari va din
peshvolari uning bu fikriga qarshi chiqishdi. Oqibatda olim Pizani tark etishga majbur
bo‘ldi.
Galiley 1592-1610 yillarda Paduan dorilfununining riyoziyot kafedrasida ishladi.
Olim 1609 yilda teleskopni ixtiro qildi. Bu ilk teleskop orqali osmon jismlarini 30
baravar kattalikda ko‘rish mumkin edi.
Olim 1610 yildan Florentsiya gertsogi saroyida xizmat qila boshladi.
Galiley Oydagi kraterlar va tog‘ tizmalarini aniqladi. Mushtariyning yo‘ldoshi,
Quyoshdagi dog‘lar, Zuhra sayyorasi fazalari, Zuhalning halqalarini kashf etdi.
1633 yilda ruhoniylar Galileyning «Olamning ikki tizimi haqidagi suhbatlar» nomli
asarini muhokama qilib, unda ilgari surilgan ilmiy fikrlarni (Yerning Quyosh atrofida
Dostları ilə paylaş: |
