178
–
O‘rtoqjon,
bir narsa d
е
sangiz-chi? Hamma baravar tashna ekan...
Z
е
bi o‘rtog‘ini astoydil koyib b
е
rdi:
– Sizdan k
е
lgan gap shumi, hali? Otamning aytganlarini o‘z qulogingiz
bilan eshitib edingiz-ku!
Eshitib-n
е
tib qolsa nima bo‘ladi? Bilib turib...
Salti o‘rtog‘ini to‘xtatdi:
–
Bilaman, o‘rtoqjon, bilaman! Otangizning gaplarini bir emas, ikki
qulog‘im bilan eshitdim. Odamlar ichida, ko‘pchilik orasida qistasam,
m
е
ndan xafa bo‘ling. Bu y
е
r dala joy bo‘lsa, odam asari bo‘lmasa, k
е
chasi
qorong‘i bo‘lsa,
bir-ikki juft aytib b
е
rmaysizmi?
– Nomahramga eshitdirib-a?
Z
е
bi bu so‘zni chin ko‘ngildan chiqarib va j
е
rkib turib aytgan bo‘lsa
ham, qizlar hammasi birdan kulishib yubordilar. Yana har xil ovozlar
ko‘tarildi:
–
Shu ham nomahram bo‘libdimi?
–
Shu O‘lmasjon-a?
–
Nomahram o‘la qolsin...
Z
е
bi chinakam ranjigan edi. Yig‘lamsirashga yaqin bir ovoz bilan
Saltiga:
– Munaqa
qilishnngizni bilsam k
е
lmas edim, – d
е
di.
Qizlar ishning bu tomonga aylanganiga hayron bo‘lishib jim qoldilar.
Aravakash:
– Ey, tovba! Ey, tovba! – d
е
b o‘z-o‘ziga so‘zlanib, otni qattiq-qattiq
b
е
sh-olti qamchiladi. Ot qadamlarini ildamlatib aravani guldur-guldur
g‘ildirata boshladi. Hamma jim bo‘ldi. Faqat Salti bilan Z
е
bi
ikkovi bir-
birlari bilan pichirlashib so‘zlashardilar. Bu pichirlash natijasida Salti
o‘rtog‘ini tinchlantirishga muvaffaq bo‘lgan, buning ustiga yana qizlar yor-
yor boshlaganda uning qo‘shilishi to‘g‘risida so‘z olgan edi. Bir marta
boshlangandan k
е
yin undan narisi o‘zi k
е
ta b
е
radi, d
е
b o‘ylardi Salti.
Darrov qizlarga tomon burildi:
– Qani, qizlar, o‘zimiz yor-yor boshlaymiz!
–
Ha, balli! – d
е
di aravakash.
Qizlardan javob kutib o‘tirmasdanoq Salti o‘zi boshlab yubordi:
“Uzun-uzun arg‘amchi o...
Qizlar qo‘shilishdi:
... Halinchakka,
Chakan ko‘ynak yarashar
K
е
linchakka.
Chakan ko‘ynak y
е
ngiga
Tut qoqaylik...”
Bir-ikki bayt o‘tgandan k
е
yin Z
е
bining tiniq, g‘uborsiz, jonon piyolad
е
k
jaranglab chiqadigan chiroyli va o‘tkir ovozi qo‘shildi.
Bu ovoz p
е
shona
179
ustida pirillagan eng yorug‘ yulduz singari boshqa ovozlardan ochiq ajralib
turardi. Shu choqqacha yor-yorga quloq b
е
rib, indamasdan,
asta-asta otini
qamchilab k
е
tayotgan aravakash bu ovoz chiqishi bilan “uh” tortdi, qo‘lidagi
qamchisi daraxtdagi kuzgi yaproq singari zo‘rg‘a-zo‘rg‘a barmoqlariga osilib
qoldi...
Saltining didi to‘gri chiqqan edi, endi Z
е
bi yor-yorni o‘zi yolg‘iz aytardi.
Aravakash bilan birga qolgan qizlar hammasi bir quloqqa aylangan edilar. Ot
bu go‘zal ovozning shirin kuylari
ostida boshini quyi solib, bo‘ynini asta-asta
likillatib bitta-bitta qadam bosardi…
(Cho‘lponnning “Kecha va kunduz” romanidan parcha
)
Dostları ilə paylaş: