YETTINCHI FASL
(Bu fasl ikki nafha orasida orasida voqealarni bildiradi)
Birinchi sur chalinganidagi o‘lim ikkinchi o‘limdir. Chunki bu o‘lim botiniy hislarni ham
ketkazadi, yo‘q qiladi. Birinchi o‘lim esa faqatgina (gapirish, eshitish, yeb-ichish kabi)
zohiriy hislarni yo‘q qiladi, xolos. Unda ba’zi jasadla r harakat qiladi.
Ikkinchi o‘limdan keyin esa namoz o‘qiy olmaydilar. Ro‘za tuta olmaydilar. Alloh taolo
qaerga farishta qo‘ysa, albatta u o‘sha yerda turadi. Zero, farishta ham o‘z olamida
bo‘lishni xohlaydi.
Nafs (ya’ni, ruh) agar jasadda bo‘lsa his qilishga va harakatga sabab bo‘ladi. Olimlar bu
ikki nafha orasidagi vaqt to‘g‘risida ixtilof qilganlar. Ko‘p olimlar buni qirq yil deb e’tirof
etishgan.
Ilm va ma’rifatda komil deb bilganim bir zot xabar berib: "Buni Allohdan boshqa hech
kim bilmaydi, bu ilohiy sirlardandir", dedi. So‘ng: "Illa man shaalloh" oyati karimasidagi
istisno xossatan Alloh taolo uchundir, dedi.
Men esa javoban dedimki: "Payg‘ambarimiz (s.a.v.) marhamat qilgan: "Qiyomat kuni
birinchi bo‘lib mening qabrim ochiladi. Shunda birodarim Muso (a.s.)ni Arshi a’lo
oyog‘iga yopishib turganini ko‘raman. Mendan oldin tiriltiriladimi yoki Alloh taolo istisno
qilgan bandalaridanmi, bilmadim", hadisining ma’nosi nima?"
Bizning anglashimizcha, agar jismisiz bo‘lib, Muso (a.s.)ning ruhi jism bo‘lib ko‘ringan
bo‘lsa, bu hadisi sharifdan xorij bo‘lmas.
Payg‘ambarimizning (s.a.v.) istisnosidan keyin amri fazoda, ya’ni dahshat va qo‘rquv
zamonida bo‘lsa shundaydir. Zero, har bir jonzot o‘sha paytda qo‘rquv va fazodadir.
Ya’ni, birinchi sur chalinganida inson dahshatga tushadi va shu zahotiyoq o‘ladi. Ana shu
paytda maxluqotdan jasadli, jussali hech kim bo‘lmaydi. Payg‘ambarimizning (s.a.v.)
qabrlari ochiladigan payt o‘sha paytdir.
Ka’bul Axbor (rahimahulloh) Hazrati Umar (r.a.) bir majlisda ana shu qo‘rquv va
shiddatdan xabar berayotib, bunday xabar qiladi: "Ey Xattob o‘g‘li! U paytda yetmish
payg‘ambarning amalini qilgan bo‘lsang ham o‘ylaymanki, sen qutila olmaysan.
Bu mashaqqatlardan faqatgina Alloh mustasno qilgan qishilargina qutuladilar. Ular
to‘rtinchi qavat osmonda bo‘lgan kishilardir". Shubhasiz, Muso (a.s.) ulardandir. Alloh
taoloning mustasno qilishi "Bugun mulk kimnikidir" ilohiy savolidan oldindir. Agar savol
berilganida biron kishi tirik bo‘lganida edi, Allohning "Mulk kimnikidir" savoliga javoban:
"Ey Vohid va Qahhor bo‘lgan Allohim, mulk, albatta, senikidir", degan bo‘lur edi.
Qiyomat va Oxirat. Imom al-G’azzoliy
Dostları ilə paylaş: |