Ikkinchi toifa: «Kunduz kechadan avval yaratilgan. Chunki olam yaratilmasdan oldin kecha ham, kunduz ham va boshqa
narsalar ham yo‘q edi. Yolg‘iz Alloh bor edi. Allohning nuri yaratilgan narsalarga tushib munavvar qilib turardi»,
- deydilar va dalil sifatida quyidagi hadisni keltiradilar: «Abdulloh ibn Mas’ud (r.a.) dedilar: «Parvardigoringiz,
uning oldida kecha ham, kunduz ham yo‘q paytida, o‘z nuri bilan osmonlarni munavvar qilib turgan. Alloh
kunduzni yaratganda esa uning muddatini o‘n ikki soat qilib belgilagan».(Tarixi Tabariy. Qohira 1939. 1-j. 43- bet.) Yuqorida zikr etilgan ikki toifaning dalillaridan birinchisi aqlga ham, Qur’on oyatiga ham mos keladi. Alloh
oyati karimada shunday xabar beradi:
ﺎَهﺎَﻨَﺑ ُءﺎَﻤﱠﺴﻟا ِمَأ ﺎًﻘْﻠَﺧ ﱡﺪَﺷَأ ْﻢُﺘْﻧَأَأ ) ٢٧ ( ﺎَهاﱠﻮَﺴَﻓ ﺎَﻬَﻜْﻤَﺳ َﻊَﻓَر ) ٢٨ ( َجَﺮْﺧَأَو ﺎَﻬَﻠْﻴَﻟ َﺶَﻄْﻏَأَو ﺎَهﺎَﺤُﺿ ) ٢٩ ( «(Ey mushriklar), sizlarni yaratish qiyinroqmi yoki osmonnimi? (Bilasizki), Alloh uni bino qildi, shiftini baland qilib tikladi. Yana u osmonning tunini qorong‘u qilib, undan kunduzini chiqardi». (Van-Nazi’at, 27- 29.) Oyatdagi jumlalarning tartibiga qaraganda, Alloh taolo osmonning shiftini tiklab, uning kechasini qattiq
zulmat qilib, keyin quyoshni yaratgan bo‘lsa, shubhasiz kecha avval yaratilgan, kunduz esa keyin yaratilgan,
deyishimiz mumkin.
1.2. Dunyoning yaratilishi Dunyoning yaratilishi yolg‘iz Allohning irodasi va qudrati bilan amalga oshganligi tavhid e’tiqodida bo‘lgan
barcha din ahllari, jumladan musulmonlar, nasroniylar, yahudiylar va majusiylar tomonidan bir ovozdan e’tirof
etilgandir. Ammo tavhiddan boshqa e’tiqodda bo‘lganlar va mutlaqo e’tiqodsiz bo‘lgan kimsalar esa dunyo o‘z-
o‘zidan paydo bo‘lgan, deb da’vo qiladilar.
Alloh bergan aql bilan ozgina tafakkur qilgan kishi hech narsa o‘z-o‘zidan bo‘lmasligini tushunadi. Alloh
taolo Qur’oni karim oyatlari orqali kishilarni ana shunday fikrlashga chaqiradi:
