Microsoft Word Qebele-Son variant

Bayramkovxalı. Coğrafiyaşünas alim Elxan Nuriyev ərazinin toponimiyasına aid elmi 
əsərində qeyd edir ki, kəndin  əsas adı Bayramkovxalı olsa da get-gedə  təhrif olunaraq 
bayramkoxa halına düşmüşdü. Kənddə insanların fəaliyyəti üçün real şərait var. Orta 
məktəb, tibb məntəqəsi, kitabxana və ticarət obyektləri sakinlərin ixtiyarındadır. Əhalinin 
ziyalılıq səviyyəsinə  gəlincə  təhsilin vəziyyəti ürəkaçandır. 1100 nəfərə yaxın insanın 
yaşadığı kəndin əhalisi taxıl əkir, heyvandarlıqla məşğul olur, tərəvəz məhsullarına isə hər 
bir ailə fərdi yanaşaraq zövqə və kəndin torpaq şəraitinə uyğun becərirlər. 
Bəyli. Bu kənddə əhalinin sayı 313 nəfərdir. Burada da heyvan saxlayır, taxıl əkirlər. 
Üzüm əkiminə isə demək olar ki, yenicə başlanılıb. Təzə salınmış sahələrə qulluq göstərən 
sakinlər üzümçülüyün inkişafına səy göstərirlər. Artıq yeni bağlar becərilib, bu minvalla 
gələcəkdə bu məhsulun bol olması gözlənilir. Çünki kəndin üzümçülüyə yararlı münbit 
torpaq sahəsi var.  
Bunud. Kəndin adı keçən əsrə aid olan bir mənbədə Bunut formasında göstərilmişdir. 
XIX əsrin ikinci yarısında Vəndam kəndindən əmələ gəlmiş dörd kiçik məntəqədən biri-
Buntdan söhbət gedir. Görünür Bunt məntəqəsi yaranmazdan əvvəl Bunut yer adı olub. 
Naməlum toponimlərdən sayılır və ümumiyyətlə  mənası  bəlli olmayan bu toponimlər 
Qafqaz mənşəli adlardır ki, zaman keçdikcə təhrif olunub, ya da Azərbaycan dilinin təsiri 
altında fonetik dəyişikliyə uğrayıb. Ancaq xalq yaddaşına əsaslansaq hər bir yurd yerinin 
yaranışı ilə bağlı fərziyyələr səslənir. Bu kəndin də qədim olduğu söylənilir. Hazırda 850 
nəfər  əhalidən ibarətdir.  Əhali heyvandarlıqla məşğul olur, tərəvəz yetişdirir, taxıl 
sahələri, sarı buğda zəmilərinə xüsusi qulluq edirlər. Elektron ATS-i var...  
Bılıx. Vaxtilə  Bılıx dağının  ətəyində bu adda kənd mövcud olub, indi hətta onun 
xarabalıqları da mövcuddur. Hazırki Bılıx kəndi isə köhnə  Bılıx bağlarının yerində 
salınıb. Bu barədə toponimiklər belə deyir. El dilində desək bılıxlılar Qaraçayın boğazında 
oturublar. Bir tərəfindən də Göyçayın axması  kəndin görkəminə xüsusi gözəllik verir. 
Təmiz dağ havası, dağ çaylarının  şırıltısı gecələr qoynunda uyuyanları suların səsinə 
doğmalaşdırıb. Bılıx sözünün mənası “gəlib-getmişlər” deməkdir.  
İndi ləzgilərin üstünlük təşkil etdiyi kənd camaatının yarısı oturaq, yarısı köçəridir. 
Qoyun sürüləri bol olduğundan  əhalinin maddi vəziyyəti də yüksək səviyyədədir.   900 
nəfər  əhalinin  əksəriyyəti  əsasən qoyunçuluqla məşğuldur. Sakinlər üçün elektron ATS 
quraşdırılıb...  
Adı yaşayan, özü isə xəritədən silinən yerlərimizdən bəziləri hələ də xalqın dilindədir.  
Balıq yeri toponimi qədim türk dillərindəki baliq-“şəhər”, “qala divarları” ilə  əhatə 
olunmuş  şəhər sözündəndir. Toponimika elmində qeydə alınan bu söz bu rayonun 
ərazisinə aiddir... Söz düşmüşkən Bazar şəhərinin də adı tarixdə rast gəlinən yurd 
yerlərimizdəndir. 
Bum. Rayonun ən iri yaşayış yerlərindən biridir. Toponimik bilgilərə görə türk 
dillərindəki bum (boom) sözü ilə əlaqələndirilir. Bum sözü əski türk dilində “çaylı dərə, 
çətin keçilən yer” deməkdir. Kumə dağının  ətəyində  və çuxurda, iki  dağın arasında, 
Kovdan çayının Bum çayına qarışdığı yerdədir. Mənbələrə görə Altay-türk dillərində bu 

---

söz dar dərədə  əmələ  gəlmiş  sıldırım, qayalıq, burun formasında uca qaya, çay ilə dağ 
arası yer anlamındadır. Necə ki, coğrafi mənası adı ilə eynidir. Rayon mərkəzindən 7 
kilometr qərbdə, Qəbələ-Qəmərvan  şosse yolunun kənarında,  Baş Qafqaz silsiləsinin 
ətəyindədir.  
IX-XIV əsrlərə aid “Govurqala” memarlıq abidəsi var. 
Hazırda Bum qəsəbəsinin 4700 nəfər  əhalisi var. Qəsəbəyə aid olan hər cür şərait 
burada yaradılıb. Yüksək tibbi kadrlarla təchiz olunan ixtisaslaşdırılmış  xəstəxanadan 
tutmuş, orta məktəblər, mədəniyyət ocaqları fəaliyyət göstərir. 
Bum mineral bulağı  və dağlardan axan yağış sel suları ilə qidalanan Bum çayı isə 
sakinlər üçün daha qiymətli təbii sərvətdir. Məhz bunun sayəsində  əhali bol-bol ruzilər 
yetişdirir, əkinçiliklə məşğul olur, tərəvəzləri məhsuldar, mal-qaraları artımlıdır...