Microsoft Word sheriy uslublarning o‘ziga xos stilistik jihatlari

---

OT SO‘Z TURKUMI VA UNING GRAMMATIK KATEGORIYALARI 
Jizzax davlat pedagogika universiteti 
Maktabgacha ta’lim fakulteti 
540-21-guruh talabasi 
Do‘smatova Lobar 
do’[e-mail]
 
Annotasiya: 
Narsa-buyum, shaxslarning nomi, atamasi bo‘lgan so‘zlar 
turkumi ot deyiladi. Otlar kim? nima? qayer? so‘roqlaridan biriga javob bo‘ladi.
Otlar egalik, kelishik kabi so‘z o‘zgartirish, turli ma’no va vazifa uchun 
qo‘llanuvchi vazifadosh shakllarga hamda o‘ziga xos so‘z yasalish tizimiga egaligi 
bilan ajralib turadi.
Kalit so’zlar: katta bino, ikkinchi kurs, barcha inson, kitob o‘qimoq, ko‘p 
odam. 
KIRISH 
Ot gapning barcha gap bo‘lagi vazifasida qo‘llanishi mumkin. Otning bu 
kabi sintaktik vazifasi uning qanday grammatik shakldaligi bilan bog‘liq bo‘ladi. 
Masalan, otning bosh shakli, ya’ni bosh kelishik, ko‘plik yoki birlik hamda egalik 
shakli gapda ega, Kesim kabi vazifada keladi: 
O‘zbekiston-mustaqil davlat. 
Millatim-o‘zbek. O‘zbekistonim-onajonim. 
Mustaqil so‘zlar ot turkumiga munosabati nuqtai nazardan ikki guruhni 
tashkil etadi: 1) ot tipidagi so‘zlar. Bu guruhga otlar kabi kim? nima? so‘rog‘iga 
javob bo‘lib, otga xos grammatik shakllarda bevosita qo‘llana oladigan olmoshlar 
(
men, sen, biz, har kim, nimadir
), jamlovchi sonning 
–ov, -avlon
affiksli turi (
ikkov, 
ikkavlon
), fe’lning harakat nomi shakli (
o‘qish, yozuv
) kiradi; 2) otlashuvchi 
so‘zlar. Bu guruhga grammatik son, egalik, kelishik shakllaridan birida qo‘llanilib, 
muayyan matn doirasidagina ot vazifasida ishlatlishi mumkin bo‘lgan sifat, son va 
ular o‘rnida qo‘llanadigan olmoshlar (
qanday, qancha, nechta
), ba’zi bir ravishlar, 
fe’lning sifatdosh shakli kiradi.