Microsoft Word T?bi?td?n istifad?nin huquqi ?saslar?doc
Yüklə 1,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Ekoloji ekspertiza
«Ətraf mühitin mühafızəsi haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun «Ekoloji ekspertiza» adlanan VIII fəslində «Ekoloji ekspertiza təsərrüfat fəaliyyətinin ə traf mühitə ola bilən mənfı təsirinin və bununla bağlı nəticələrin aşkar edilməsi, qarşısının alınması və proqnozlaşdırılması məqsədilə ətraf mühitin keyfıyyət normativlərinə və ekoloji tələblərə uyğunluğu-nun müəyyən edilməsi» kimi təsbit olunmuşdur (maddə 50). Ekoloji ekspertiza ekoloji nəzarətin sərbəst bir növü kimi fəaliyyət göstərir. Qüvvədə olan qanunvericiliyə görə ekoloji ekspertizanın hazırda aşağıdakı formalarından istifadə olunur: dövlət, idarə və müəssisə, ictimai, elmi. Dövlət ekoloji ekspertizası səlahiyyətli dövlət orqanı olan Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi tərəfındən aparılır və onun aparılması qaydaları qanunvericiliklə müəyyən edilir. Dövlət ekoloji ekspertizasının gəldiyi nəticələr, bütün digər dövlət orqanları tərəfmdən müzakirəsiz icra olunur. Dövlət ekoloji ekspertizası təsərrüfat və başqa fəaliyyət-lər nəticəsində ətraf mühitə təsirin qiymətləndirilməsinin dolğunluğunu və düzgünlüyünü, qəbul olunan qərarlarm ekoloji təhlükəsizlik dərəcəsini, təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə və ə traf mühitin mühafızəsi barədə təklif olunan tədbirlərin səmərəsini müəyyənləşdirmək məqsədilə təşkil olunur və həyata keçirilir. Qanunvericiliyə görə dövlət ekoloji ekspertizasının vəzifələri aşağıdakılardu: - nəzərdə tutulan və həyata keçirilən, ətraf mühitin vəziyyotino vo ohalinin sağlamlığına hazırda vo ya gələcəkdə bilavasitə və ya dolayısı ilə təsir göstərə biləcək, təsərrüfat və başqa fəaliyyətlərin ekoloji təhlükəsi səviyyəsini müəyyən etmək; - layihələşdirilən təsərrüfat və başqa fəaliyyətlərin ətraf mühitin mühafızəsi haqqında qanunvericiliyin tələblərinə, gigiyena-sanitariya normalarına və qaydalarına uyğunluğunu qiymətləndirmək; - nəzərdə tutulan ətraf mühitin mühafızəsi tədbirlərinin keyfıyyətinin nə dərəcədə əsaslı olduğunu müəyyən etmək. Ekoloji ekspertizanın obyektləri aşağıdakılardır: - respublikanın və xalq təsərrüfatı sahələrinin məhsul-dar qüvvələrinin inkişafına və yerləşdirilməsinə dair planqa-bağı və layihəqabağı sənədlərin bütün növləri; - xalq təsərrüfatı obyektlərinin və komplekslərinin tikintisinin və ləğv olunmasının texniki-iqtisadi əsaslandırılmaları, layihələri; - sərbəst iqtisadi zonalarda təsərrüfat fəaliyyətini tənzimləyən sənədlər; - yeni texnlogiyaların yaradılmasına və ya idxal edilməsinə dair sənədlər; - təbiətdən istifadəni tənzimləyən qanunvericiliyin direktivi, normativ-hüquqi, təlimat-metodik və normativ-texniki sənədlərin layihələri; - təsərrüfat fəaliyyəti və ya fövqəladə vəziyyət nəti-cəsində yaranmış ekoloji şə rait; - regionda, ayrı-ayrı təbii obyektlərdə, təbii kompleksdə (ekosistemdə) ekoloji şə rait. Ekoloji ekpertizanı adətən, komissiya aparır, lakin ayrıayn şəxslər də apara bilər. Bu zaman aşağıdakı üsullardan istifadə olunur: - materiallann toplanması, ümumiləşdirilməsi və baxılması; - materiallann qiymətləndirilməsi və nəticələrin alınması; - nəticələrin icrasma nəzarət. Qanunvericiliyə görə dövlət ekoloji ekspertizası öz fəaliyyəti zamanı aşağıdakıları rəhbər tutur: - beynəlxalq hüquq öhdəlikləri; - qanunçuluq, elmi əsaslılıq, aşkarlıq prinsipləri, ekoloji, sosial, mühəndis-texnoloji, texniki, arxitektura-planlaşdırma, iqtisadi və başqa qiymətlərin inteqrasiyası prinsipləri; - təsərrüfat fəaliyyətinin ətraf mühitə təsirinin kompleks sosial-ekoloji-iqtisadi qiymətləndirilməsinin noticolori; - bütün insanların sağlamhğı və rifahı üçün əlverişli ətraf mühitə malik olmaq hüququnu; - indiki və gələcək nəsillərin mənafeyi naminə ekoloji tarazlığın, genefondun və canlı təbiətin rəngarəngliyinin qorunub saxlanılmasını təmin etmək zərurətini; - təbiətdən tənzimlənməyən istifadənin potensial təhlükəsini - prezumpsiyasını; - qəzaların baş verməsinin mümkünlüyünü; - ətraf mühitin qorunub saxlanılmasının, cəmiyyətin inkişafının ayrılmaz tərkib hissəsi kimi qiymətləndirilməsini. Dövlət ekoloji ekspertizasının əsas prinsiplərindən biri də onun zəruriliyidir. Bütün hallarda ekspertizanın aparılması məcburi olaraq həyata keçirilməlidir. Təbiəti mühafizə haqqında Əsas Qanu-nun 55-ci maddəsinə görə «təsərrüfat fəaliyyəti layihələrinin yalnız dövlət ekoloji ekspertizasının müsbət rəyi olduqda maliyyələşdirilməyə başlanır». Ekspertizanın elmi əsası, onun bütün arqumentlərinin elmi cəhətdən ə saslandınlmış olması, iqtisadi və ekoloji maraqlarm uzlaşması, ətraf mühitin mühafizəsi və insan həyatının tələbidir. Dövlət ekoloji ekspertizasımn aşkarlığı tikiləcək obyektin və ya həyata keçiriləcək hər hansı bir dövlət proqramınm ətraf mühitə və insanlann sağlamlığma vura biləcəyi zərər barədə əvvəlcədən ictimaiyyətə məlumat verirlməsidir. Dövlət ekoloji ekspertizasınm subyektləri kimi 3 tərəf çıxış etməlidir: sifarişçi, icraçı və istehlakçı. Dövlət adından sifarişçi kimi onun xüsusi səlahiyyətli nümayəndəsi olan Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi, bəzi hallarda isə Azərbaycan Respublikasımn Nazirlər Kabineti ola bilər. Ekoloji ekspertizanı aparan isə icraçı kimi çıxış edir. İ craçı rolunda elmi-tədqiqat institutları və ya ona bənzər digər təşkilatlar (elm-istehsalat birliyi, elmi-texniki mərkəz, elm-təhsil mərkəzi və s.), habelə peşəkarlardan ibarət olan komis-siya da ola bilər. Bu sistemdə istehlakçı rolunda ekoloji eksper-tizanın nəticələrini icra edəcək idarə, müəssisə, təşkilat və s. çıxış edir. «Ətraf mühitin mühafızəsi haqqında» Qanunun 57-ci maddəsinə görə dövlət ekoloji ekspertizası rəyinin ycrinə yetırilməməsinin nəticələri və səhv rəyə görə məsuliyyət qüvvədə olan qanunvericiliyə uyğun olaraq həyata keçirilir. Bu məsuliy-yət özünü 3 halda biruzə verir: - düzgün nəticə çıxartmamaqda günahlandınlarsa, bu zaman onlar Azərbaycan Respublikasınm Cinayət Məcəlləsinin 308-ci (hakimiyyətdən və ya qulluq mövqeyindən sui-is-tifadə) və yaxud 314-cü (səhlənkarlıq) maddələri ilə məsuliy-yətə cəlb olunurlar; - müəssisə, idarə, təşkilat və vətəndaşlar ekspertizanm nəticələrini icra etmədikdə, onlar Azərbaycan Respublikasının «İnzibati Xətalar Məcəlləsinə» uyğun olaraq cəzalandırıhrlar; - ekoloji ekspertizanm rəyinin dəyişdirilməsinə cəhd edən vəzifəli şəxslər onlann göstərdikləri təsirin dərəcəsindən asılı olaraq həm inzibati, həm də cinayət məsuliyyətinə cəlb edilə bilərlər. Hüquqi pozan şəxslər hər 3 halda dəymiş zərəri ödəyirlər. Ekoloji ekspertizanm digər bir forması olan idarə, müəs-sisə ekoloji ekspertizası müvafıq nazirlik, komitə, konsern və sairin rəhbərliyi tərəfindən təyin olunur və onun nəticələri dövlət ekoloji ekspertizası ilə ziddiyyət təşkil etmirsə, həmin dövlət orqanlarının bütün strukturları tərəfındən icra olunur. «Ətraf mühitin mühafızəsi haqqında» Qanunun 58-ci maddəsinə görə ictimai birliklərin və əhalinin digər qruplarının təşəbbüsü ilə ictimai ekoloji ekspertiza aparıla bilər. Bu cür ekspertizaların rəyi məlumat və tövsiyə xarakteri daşıyır. Elmi ekoloji ekspertiza elmi idarələrin, ali məktəblərin və ya alimlərin təşəbbüsü ilə aparıla bilər və onun nəticələri xüsusi halda əsas kimi qəbul edilə bilər, yaxud da məsləhət xarakteri daşıyar. Yüklə 1,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|