Microsoft Word texnik tizimlarni boshqarish fanidan
Korxonada xo’jalik hisobini tadbiq etish va undan foydalanish tartibi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
4. Korxonada xo’jalik hisobini tadbiq etish va undan foydalanish tartibi.
Mehnat jamoalari xizmat ko’rsatish faoliyatining xususiyatini hisobga olgan xolda xo’jalik hisobining u yoki bu iqtisodiy andozasini tanlaydilar, ularning har biri o’ziga xos xo’jalik hisobi daromadini vujudga keltirish va taksimlash usullarini belgilaydilar. Xo’jalik hisobining birinchi andozasida ATK ning foydasini belgilangan me’yor bo’yicha taksimlanadi. Undan davlat byudjetiga daromad soligi va ish bilan ta’minlash jamgarmasiga ajratma o’tkaziladi. Sungra xosil bo’lgan korxonaning xo’jalik hisobidagi foydasidan yuqori muassasalar uchun kelishilgan 85 shart asosida pul mablagi ajratiladi. SHundan keyin korxonaning ixtiyorida kolgan foyda, shu korxonaning nizomiga asosan, quyidagi jamgarmalarga taksimlanadi: -moddiy ragbatlantirish; -jamoaning ijtimoiy rivojlanishi; -ishlab chiqarish, fan va tenika taraqqiyoti. Keyingi ikki jamgarmadan esa besh foiz hisobida ATK ning zaxirasidagi jamgarmasi xosil qilinadi. Xo’jalik hisobining bu andozasida ish xaqi va moddiy ragbatlantirish mablaglari alohida vujudga keltirilmaydi, aksincha «Mehnatga xaq tulashning yagona jamgarmasi» bunyod etiladi. Xo’jalik hisobining 1 andozasida iqtisodiy ragbatlantirish jamgarmasining miqdorining o’zgarishi olingan foydaning o’zgarishiga bevosita bog’lik bo’ladi. Ammo jamoaga tulanadigan ish xaqiga uning xo’jalik hisobi faoliyatining natijasi ta’sir etmaydi, chunki ish xaqi va moddiy ragbatlantirish jamgarmalari alohida bunyod etiladi. Masalan, agar jamoa ko’p yoki oz foyda kursa ham bu asosiy ish xaqiga ta’sir ko’rsatmaydi, u har qanday holatda o’zgarmay kolaveradi. SHuni takidlash kerakki korxonaning ishchi va xizmatchilariga tulanadigan maosh me’yordagi ish xaqi jamgarmasidan hamda korxona ko’rgan foydani me’yor bo’yicha taksimlangan moddiy ragbatlantirish mablagidan qo’shimcha mukofot ko’rinishida xosil bo’ladi. SHunday qilib ATK ning jamoasi 1 andozani tanlab ish xaqi darajasining kam o’zgarishiga ega bo’ladi. Xo’jalik hisobining 2 andozasida ish xaqi va moddiy ragbatlantirish mablaglari birgalikda kushilib «Mehnatga xaq tulashning yagona jamgarmasini» xosil qiladi. Agar birinchi xolda ragbatlantirish jamgarmasining ulchami fakat olinadigan foydaga bog’lik bo’lgan bo’lsa, ikkinchisida xo’jalik hisobi daromadining miqdori ragbatlantirish va ish xaqi jamgarmasi ulchamlariga to’g’ridan-to’g’ri ta’sir etadi, ya’ni daromad qancha yuqori bo’lsa, ular shuncha ko’p bo’ladi. Mehnatga xaq tulashning yagona jamgarmasini vujudga keltirish qator afzalliklarga ega. Avvalo u ishlab chiqarish jamgarmalaridan samarali foydalanish bilan hodimlar oladigan pul ulchami orasidagi bog’liklikni o’ta aniq ifodalaydi. Agar xo’jalik hisobining 1 andozasi me’yorga muvofik foydani taksimlashga asoslangan bo’lsa, moddiy ne’matlarni tejash yoki bexuda sarflash fakat iqtisodiy ragbatlantirish mablagining 86 ulchamiga ta’sir etsa, ikkkinchi andoza barcha Mehnatga xaq tulash jamgarmasiga o’ta ta’sirchandir. Ikkinchi andoza ne’matlarni jadal tejashga qaratilgan, barcha jamoaning Mehnat samaradorligini oshirishga moddiy kizikishni kuchaytiradi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|