Microsoft Word texnik tizimlarni boshqarish fanidan

3.Texnika xizmati ko’rsatish jarayonini nazorat qilish. 
Nazorat bu jarayon bo’lib, uning yordamida ishlab chiqarish bo’limi va 
bo’linmalari rahbarlari tomonidan aniqlanadi. Nazorat boshqarishning vazifasidir. 
Uning moxiyati xavfli holat paydo bo’lishi mumkin bo’lgan Oqibatlarni oldindan 
aniqlash va yechimlarni topish uchun zarur va yana faoliyatini muvaffakiyatli 
ragbatlantirish uchun ham qo’llanilishi mumkin. SHu borada texnika nazorati 
avtomobillarga TXK va JT jarayonlarining tarkibiy kismidir. Texnika nazorati bu 
avtomobillarni TXK shaxobchasida avtomobilni qabul qilishdan boshlab 
buyurtmachiga uni topshirguncha TXK va JT bo’yicha lozim bo’lgan ishlarning 
xajmi bajarilgandan keyin-uning barcha bosqichlarida o’tkaziladigan nazoratli 
operatsiyalarning jamini ifodalaydi. Xozirgi vaqtda avtomobillarga TXK 
korxonalarida sifatli nazorat qilish ishlab chiqarish ishlari bijarilganidan sung amalga 
oshirilmokda, ya’ni faol bo’lmagan nazorat shakli qo’llaniladi, buyurtmachiga 
topshirilayotganda avtomobillar va agregatlarda nuksonlar bo’lishiga yo’l kuymaslik 
asosiy maqsaddir. Bunda nazorat operatsiyalariningbajarishda shaxsning o’zigagina 
xos bo’lgan (sub’ektiv) va holis (ob’ektiv) nazorat usullaridan foydalaniladi. Texnika 
nazorati texnologik jarayondagi o’rniga karab kirish, operatsiyali va qabul qilishli 
ko’rinishlarda bo’lishi mumkin.
Kirish nazoratining asosiy vazifasi nuksonlarni, bajarilishi lozim bo’lgan 
ishlar ruyxatini tuzishda va ularning bajarilishining texnologik jihatdan okilona 

---

99
ketma-ketligini topishdan iborat. Kirish nazorati avtomobillarni qabul qilish joylarida 
tashkil etiladi. Nazorat operatsiyalari usta-nazoratchi (qabul kiluvchi) tomonidan 
bajariladi.
Operatsiyali nazoratning asosiy masalalari dastlabki operatsiyalar (ishlar)ning 
bajarilishi sifatini tekshirishdan va baholashdan va avtomobillar (agregatlar)ni 
navbatdagi ishlar (operatsiyalar)ni bajarish uchun tuzatish imkonini aniqlashdan 
iborat. Nazorat nuksonining paydo bo’lishining oldini olish maqsadida o’tkaziladi. 
Ushbu nazoratning turi quyidagi ishlar sifatini tekshirishni nazarda to’tiladi: 
tunukachi-payvandlash ishlari va buyash oldidan bajariladigan tayyorlov ishlari; 
dvigatelь blokiga tirsakli valni urnatishdan oldin uni shlifovka qilish; orka ko’prik, 
amartizator, gaz taksimlash mexanizmi va boshqalarni ta’mirlashda. Operatsiya 
nazorat avtomobillarini texnika xizmati ko’rsatish va joriy ta’mirlash korxonalarining 
ishlab chiqarish kisimlari va tsexlarida tashkil etiladi. Katta va yirik avtomobillarga 
TXK korxonalarida uni texnik nazorat bo’limi (TNB) ustasi bajaradi.
Qabul qilish nazoratining asosiy masalasi bajarilgan ishlarning sifatini va 
xajmini aniqlashdir. Ishlab chiqarish kismlarida qabul qilish nazorati bir kismda 
bajarilgan ishlar sifatini aniqlash uchun xizmat qiladi. Nazorat ishlab chiqarish 
kismlarida va avtomobilni egasiga topshirish joylarida tashkil etiladi. SHu bilan birga 
nazorat jarayonida tekshiriladi: amalda bajarilgan ishlar buyurtma-naryadda kayd 
qilinganlariga mos kelishi; avtomobilning harakat xavfsizligini ta’minlovchi tugunlar, 
agregatlar va tizimlarning holati; amalda bajarilagn ishlarga to’g’ri xaq tulanishi va 
har xil ish turiga kafolat muddati. TNB avtomobillarga TXK korxonasi rahbariga 
to’g’ridan-to’g’ri bo’ysunadi.
TNB ning bajariladigan ish sifatlari, avtomobillarga TXK va JT da texnologik 
tartibga rioya qilish bo’yicha ko’rsatmalar avtomabillarga TXK korxonasining barcha 
hodimlari uchun majburiydir va so’zsiz bajarilishi lozim. Ishlarni sifatsiz bajarilishini 
hisobga olibgina kolmasdan majmui baholay oladigan, avtomobillarga TXK 
korxonasida xizmatning sifatini boshqarish va ragbatlantirish uchun xizmat sifatini 
majmui boshqarish tizimi nazoratining yuqori ilg’or shaklidir. Xizmat sifatini 
boshqarish ishlab chiqarishni boshqarish tizimining eng muhim tarkibiy kismidir. 

---

100 
Xizmat yoki maxsulot sifati-ishlab chiqarish sharoiti (texnik, texnologik, tashkiliy, 
iqtisodiy, ijtimoiy sharoit)ga bog’lik bo’lgan murakkab tizimdirki, unga xilma xil 
boshqariluvchi ta’sir ko’rsatiladi, bu ta’sir esa xizmat (maxsulot) sifatini majmui 
boshqarish tizimida o’z aksini topadi. Sifatni iqtisodiy tomondan boshqarish tizimi 
umumdavlat darajasida, soha (tarmok) darajasida va korxona darajasida tashkil 
etiladi. Umumdavlat darajasidagi sifatni boshqaruv ishining eng muhim vazifalari 
quyidagilardan iborat: sifat hisobga olingan xolda narx navoni belgilash; sifatni 
yaxshilash borasidagi eng yirik tadbirlarni tarmoklararo muvofiklashtirish, 
standartlash; sifat ustida umumdavlat nazorati va nazoratini uyushtirish; moddiy va 
ma’naviy ragbatlantirish tizimlarini ishlab chiqish; hodimlar tayyorlash va ular 
malakasini oshirish. Xizmat (maxsulot) sifatini tarmok (soha) darajasida boshqarish
quyidagilarni o’z ichiga oladi; tarmok (soha) standartlarni ishlab chiqish, joriy etish 
va ularga rioya qilish; sifat ko’rsatkichlarini hisobga olib borish, rejalashtrish, tahil 
qilish, avtomobillarga TXK va JT ishlarni harid qilish va ular sifatini tekshirish 
bo’yicha nazoratchining xizmat sifatini oshirish tartiblarini bajarish sohasidagi 
faoliyatini nazorat qilish. Avtomobillarga TXK korxonasida sifat ishiga quyidagilar 
kiradi;
-standart talablarga javob qilish uchun sharoit yaratish; 
-sifat ko’rsatkichlarini hisob-kitob va tahil qilish hamda korxona miqiyosida 
rejalashtirish; 
-hodimlarni xizmat (maxsulot) sifatini oshirganligi uchun moddiy va 
ma’naviy ragbatlantirish; 
-nazoratning muayyan usullarini qo’llab, xizmat (maxsulot) sifatini darajasini 
texnologik jihatdan tartibga solib turish; 
-ishlab chiqarishni texnologik tayyorlash; 
-moddiy-texnik ta’minlash, sifatini ta’minlash; 
-xizmat sifatini nazorat qilish; 
-xizmat va bajaruvchilar Mehnatining sifatini baholash; 
-hodimlar tayyorlashni tashkil etish; 
-tizimni ma’lumotli ta’minlash. 

---

101 
Avtomabillarga TXK korxonasida ko’rsatiladigan xizmat sifatini aniqlash; 
-avtomabillarga TXK va T bo’yicha bajarilgan ish sifati; 
-buyurtmachilarga xizmat ko’rsatish madaniyati va uni tashkil etish darajasi. 
TXK va T bo’yicha ish sifatining darajasini asosiy miqdor ko’rsatkichi 
me’yoriy-texnik xujjatlar talabi bilan bajarilgan va TNB ning birinchi bor 
ko’rinishidanok topshirilgan ish 
1