www.ziyouz.com kutubxonasi
102
tumshug‘ingizdan ilinasiz!
Artist bu g‘oyat asosli nutqini dabdaba bilan so‘zlab bo‘lib, Kanavkindan muloyim ohangda
so‘rapti:
— Qaerga yashirgansiz?
— Prechistenkadagi xolamning uyiga, Poroxovnikova familiyasi...
— Ha-a! Ie... shoshmang-shoshmang... Klavdiya Ilinichnanikigami ?
-Ha.
— O, ha, ha, to‘g‘ri! Mo‘‘jazgina imorat-a? Ro‘parasida kichkinagina tomorqasiyam bormidi? E,
bilaman, bilaman u uyni! Xo‘sh, u uyning qaeriga tiqib tashlagansiz boyligingizni?
— Yerto‘lada, Eynem qutisiga solib qo‘yganman... Artist «tavba» demoqchi bo‘lganday, qo‘llarini
bir-biriga uripti.
— Hech ko‘rganmisiz o‘zi bunday be’manigarchilik-ni? — deb chinqiripti u xunob bo‘lib. — Axir
u yerda pullar nam tortib, mog‘orlab ketadi-ku! Axir qanday ishonib topshirish mumkin bunaqalarga
valyutani? A? Xuddi go‘dak bolaga o‘xshashadi-ya, azbaroyi xudo!
Kanavkinning o‘zi ham, nopok yo‘l bilan boylik to‘plab, xatoga yo‘l qo‘yganini endi tushunib,
paxmoqsoch boshini xam qilib turganmish.
— Pul, — deb gapida davom etipti artist, — xolalarning kalamush kemirib rasvo qilishi mumkin
bo‘lgan yerto‘lasida emas, balki davlat bankida, juda puxta qo‘riqlanadigan maxsus xonalarda
saqlanishi lozim! Uyat sizga, Kanavkin! Axir, kap-katta odamsiz-a.
Kanavkin xijolatdan o‘zini qo‘yarga joy topa olmay, hadeb barmog‘i bilan kamzulining hoshiyasini
tirnarmish.
— Ha, yaxshi, — depti artist jahlidan tushib, — o‘tgan ishga salavot... — Keyin kutilmaganda
shunday ilova qilipti: — Ha, darvoqe: bir borishning o‘zida, haligi... mashinani ikki marta ovora qilib
o‘tirmaslik uchun... o‘sha xolangizning o‘zidayam bo‘lsa kerak? A? Ishning bu qadar chappasidan
ketishini hech kutmagan Kanavkinning eti jimirlab ketipti, butun teatr sukutga tolipti.
— Ie, ha, Kanavkin?! — depti konferanse muloyim ta’na bilan, — sizni odamlarga maqtab
o‘tiribman-a! Ana xolos, nima hojati bor edi sullohlik qilishning! Yaxshi emas, Kanavkin! Hozirgina
ko‘z haqida gapirgan edim-a. Ana, ko‘zingizdan ko‘rinib turipti xolangizdayam borligi. Ayting-
qo‘ying-da, muncha qiynaysiz bizni?
— Bor! — depti Kanavkin dangal qichqirib.
— Bravo! — deb yuboripti konferanse.
— Bravo, — deyishipti odamlar butun zalni larzaga keltirib.
Zal tinchigach, konferanse Kanavkinni tabriklab qo‘lini siqipti, uning shaharga, o‘z uyiga ketishi
uchun mashina taklif qilipti va sahna orqasida turgan qaysiyam bir odamga, aynan shu mashinada
Kanavkinning xolasinikiga borib, uni ayollar teatridagi programmaga taklif qilishni buyuripti.
— Ha-ya, yana bir narsani so‘ramoqchi edim — xolangiz o‘z boyligini qaerga yashirgani haqida
sizga gapirmaganmidi? — deb so‘rapti konferanse Kanavkinga lutfan papiros taklif qilib, gugurt
chaqib tutarkan. Kanavkin papiros tutatarkan, ma’yus jilmayib qo‘yipti.
— Ishonaman, ishonaman, — depti artist xo‘rsinib, — qurumsoq kampir nainki jiyaniga —
shaytonga ham aytmaydi sirini. Hay, na chora, uning qalbida odamgarchilik hissini uyg‘otishga urinib
ko‘ramiz. Shoyad uning sudxo‘rlik qalbida bitta-yarimta chirimagan tor qolgan bo‘lsa. Xo‘p, salomat
bo‘ling, Kanavkin!
Shundan keyin baxtiyor Kanavkin jo‘nab ketipti. Artist, valyuta topshirishni xohlaganlar yana
bormi, deb so‘ragan ekan, biroq sukut javob bo‘lipti unga.
— Tentaksizlar, xudo haqqi! — deb kiftlarini uchiripti artist. Shu payt parda tushib uni yashiripti.
Chiroqlar o‘chib, bir oz vaqt hammayoq zulmatga cho‘mgach, shu zulmat qo‘ynida juda uzoqdan
bir tenor ovozning asab bilan kuylagani eshitilipti:
«Unda oltin tog‘-tog‘ uyulgan va hammasi menga buyurgan!»