Microsoft Word xosrov v? Sirin-nizami g?NC?VI. doc Nİzami GƏNCƏVİ

Dedi:  "Aytəıc onu gecə görürsən?"

Dedi:  "Yuxum gəlsə, yatırammı тэп?"

Dedi:  "Qəlbin onu unudar haçan?"

Dedi:  "Torpaqlarda yatdığım zaman."

Dedi:  "Qodom  qoysan  son  otağına?"

Dedi:  "Baş qoyaram т э п  ayağına."

Dedi:  "Yaralasagözünü əgər?"

Dedi:  "O birin də verərəm gedər."

Dedi:  "Biri ona əl vursa əgər?"

Dedi:  "Daş da olsa, bil,  dəmir yeyər."

Dedi:  "Əlin ona yetişm əz axır?"

Dedi:  "Ayı gendən görməıc yaxşıdır."

Dedi:  "Varlığını  istoso birdən?"

300

Dedi:  "Yalvararaq tez  verorom  man." 

Dedi:  "Keç,  -  söyləsə,  - başından haman." 

Dedi:  "Başı verib çıxaram borcdan."

Dedi:  "Dostluğu et özündon  кэпаг."

Dedi:  "Beb bir iş görərmi  dostlar?"

Dedi:  "Arxayin ol, bu xoyal  xamdir."

Dedi:  "Arxayinliq т э п э  haramdir."

Dedi:  "Gəl əl götür,  səbrə ver qərar."

Dedi:  "Heç can üçün  səbr 

ctmoK 

olar?" 

Dedi: 

"Sobr etmoyin 

faydası  çoxdur." 

Dedi:  "Qolb 

sobr 

edər,  qəlbim 

k

İ , 

yoxdur." 

Dedi:  "Hansı 

qomdir 

qorxudan  səni?" 

Dedi:  "Ancaq hicran qorxudur 

moııi." 

Dedi:  "Istəyirsən 

dünyada homdom?" 

Dedi:  "Özümü 

do 

heç istəmirəm."

Şah cavab tapmadı  Forhada artıq.

Gördü moslohotdir bitsin danışıq.

Həzərata dedi:  "Та bu günocon 

B e b  hazırcavab görməmişəm т э п . 

Madam 

k

İ,  qızıldan qaçdı,  çəıcindi,

Daşla sınayarıq biz onu indi."

Sonra sözbrini qılınctaK çaldı,

Alm az Külüngünü daşlığa saldı.

"Bizim yolumuzda,  - dedi,  - bir dağ var, 

Çətinliıcb  Keçir ordan adamlar.

Dağları  son  yarıb yol  salmalısan,

Olsun gediş-gəliş bir qədər asan.

H eç 

k o s

İ

ii

 

olindon  golmoz bu tadbir,

Hamı deyir bu iş  son in  işindir.

Şirin hümmətinə,  Şirin eşqinə

And olsun,  - yaxşı and içdim т э п  sənə!

Monim  istoyimo  əməl eyləsən,

Səni öz arzuna çatdıraram тэп ."

Domir qollu Fərhad dedi:  "Hazıram 

Yolundan bu dağı  özüm qaldıram.

Bir şortim var:  dağla döyüşo girsəm,

301

Şah dediyi işi  sona yetirsəm,

Şah da onda moııi  razı cdoroK.

О  şirin şəıcərdən əl 

çəksüi

 gərəıc."

302

Şah hirslondi. bu söz qızdırdı onu, 

Istodi  Forhadın vursun boynunu.

Dedi:  "Xosrov şərtdən qorxan deyildir, 

Qırılası daşdır, tx ^ a q  deyildir.

Т оф ад b e b  olsa, necə qazacaq?

Нага daşınacaq bir b e b  toфaq?"

Sonra coşub dedi:  "Şortdir şortimiz.

Bu  şorti  sındırsaq,  mord deyilİK biz. 

Qol  açıb bir göstor öz  sənətini,

Biz do  seyr еуЬ уэк məharətini." 

Fərhad bu sözlərdən hoycanlanaraq. 

Dedi:  "Ey adil  şah, hardadır о  dağ?" 

Xosrov nişan verdi ona uzağı,

İndi adlanır o,  Bisütun dağı.

О  dağın hor yanı  qart daşdı tamam, 

Daşın  sərtliyini bilir hor adam.

Şahın vədəsindən ümidbnərəıc,

Dağ çapan gedirdi yeldən yüyürəıc. 

Dağ başını 

y e ltO K  

bir anda aldı,

B elini bağlayıb Külüngü çaldı.

Daşın düz 

yerindon 

yonub bir 

qodor. 

Ç’oKdi 

gözol-gözol  nadir şəıcilbr. 

Şirinin 

şoKİini 

yaratdı qəşəng,

E b  bil 

k

İ , 

çok'di  Mani bir Ərbong.

İti Külüngünün ucuyla sonra 

Xosrovla Şobdizi  çoivdi  divara.

Bu 

ş o K İ i n   ö n ı ı n

do  о  dağlar çapan 

Eşitmiş olarsan, песэ verdi  can! 

Bilirsən kİ, Xosrov pozdu ilqan,

Molıv  etdi  Forlıadı  bir qoca qarı. 

Quyruq tolo  qurdu, gördünmü qurda, 

Moqsodiııo  çatdı h iyb gər burda.

Piy quyruqdan gördü e b  h iy b ,  foıın. 

Quyruğun ardınca пэ  izləyirsən? 

Zomaııo bir qoca dişi  qoyundur,

Uym a quyruğuna,  işi  oyundur.

303

Taleyin quyruqsuz bir ulduz 

İ

k o ii

 

QuyruqtƏK arxaya neçin düşürsən?

FƏ R H A D IN  D A Ğ  Ç A PA R A Q  

A Ğ L A M A SI

Bisütunda 

ş o k

Iİ 

qurtardı  Forhad.

Könlündo bir hosrot.  dilindo fəryad 

Dağlann bağrını  dolib  söKürdü,

Y

c k o

. 

sort daşları qırıb 

töKürdü.

Forhad qart daşlara cylodi

k c o   g ü c ,

SanKİ  hor qayadan qopurdu bir bürc.

Axşam  qomli  çöldon  çəıcilib günoş.

Dağların başında yananda atoş.

Qara ağ  üstüno naxış  salaraq,

Sultan oyloşondo.  qalxanda bayraq,

О  şəıdin yanında golib durardı,

Baxıb  daşa,  onda gövhor arardı.

Öpordi  о  şəıdin ayaqlanndan,

TobiltOK qəlbindən qalxardı foğan: 

"Rossamlar gözünün mehrabı  sonson.

Qolbi  dordliloro  dorman vcronson!

Son.  ey gümüşbodon.  daş qolbli dilbor. 

Eşqinin yolunda oldum dorbodor!

Son  gövhortOK daşda ayağı bağlı,

Мэп gövhortOK daşdan  üroyi  dağlı." 

Qarşısında durub ağlayır zar-zar,

Sonra dcyordi 

k

İ:  "ƏfV et, ey nigar!"

Ordan qom  yüKİinü alıb dalına,

Porişan  çıxardı  dağın yalına.

О  ycrdon  Şirinin qosrino baxar,

Dcyordi:  "Eşit,  ey gül bodonli yar!

Bu qəlbi yanmışa göstər bir işıq,

Bu yorğun 

hcvKolo  ol bir yaraşıq.

Bu hosrot qalmışın  istoyini  ver,

Ümidsiz Könlümün diloyini ver.

304

Bilirəm, yadına düşmürom.  yoqin. 

ÇünKİ  mondon yaxşı yann var sənin. 

Səni  scvon  birco mənəm 

k

İ,  hor gün 

Foryad qopanram vüsalın üçün.

Son  bir tozo g i'll to к oturub dilşad,

M ey içib  cdirKon Xosrov şahı yad 

Bu zavallı Fərhad şirin canını 

Verib, yad eyloyir Şirin canını.

Ey ayim, golmirom man  xatirino 

Floccdon.  Əmrodon  sonra da yenə. 

Мэп  soııin  eşqindon,  ey işıqlı  şam, 

Görürson 

k

İ , 

пэ pis günə  qalmışam. 

MosKonim  sort daşlar,  dar qayalardır, 

Daşdan yaranmış bir vücudum vardır. 

Üzüm deyildirso  daşdan,  domirdon. 

N eçin daş-domirdon  vofa umum т э п ?  

Qəlbimi gəl qırma, buna пэ hacət? 

Qəribi ilantOK daşlama,  rolım  et!

Нэг tərəfdən soııo tapılar qurban, 

Vardır 

g ö z lo r in t O K  

İ

k

İ 

canalan.

Birco mənəm  anq,  sürüdon uzaq, 

Qurbanlığa belə yaramıram, bax! 

Dözorom  cşqiııo т э п  yana-yana,

Çox davamsız olur nura porvano.

Soııo yanaşmaqdan bir az qorxaraq, 

Sondoıı  uzaq gozir daim bu torpaq. 

And vcrirom.  ey yar, yetor bu zillot. 

Öldürson qoyarsan boynuma minnot. 

Gol.  öldürdü moııi  bu qomli zindan. 

Ölüm çox yaxşıdır bu yaşamaqdan. 

Ulduzun bataydı т э п  doğulanda, 

Olmasın mənimtəıc bir doğulan da. 

Zomaııo qılıncı  rohmlidirso.

Bir gözlə baxmayır neçin hər 

k ə s ə

? 

Son in  dımağını  ко sir.  işo bax,

Monim  ollorimi doğrayır ancaq.

305

N eçin öz döşündon bu qoca dövran 

Sono  slid içirdir, т э п э  qızıl  qan? 

Ananın  südünə  and vcrirom  т э п , 

ÇəKdiyim о arxdan  sən süd içincən

306

Südlü şəıcərinlə  moni  yada sal,

ŞəKərli süd edərtəşnəni xoşhal.

Çoban 

K İ m i 

südlə  et т э п э   к отэк , 

Möhtacam  südünə  son in  KörpotOK.

О  arxdan  içorKon  südü hor sohor 

Südəmər uşaqdan olma bixobor.

Şorbot verməsən do  şirin camından. 

Adınla şirindir ağzım hor zaman. 

Sondon  başqa vardır пэ yar, пэ qəmxar. 

Qəmxarsız buraxma moııi.  ey nigar! 

Çağır bu toşnoni. başla bir sözo. 

Qaranlıq gcconi  döndor gündüzo. 

Vcrmoyo  şeyi var bu yoxsulun da, 

Canımdan  кссогот  son in yolunda.

Y oxsul  dövbtlidir,  onunçün olbot, 

M ayasız götüror çoxlu  monfoot.

Soııo  can dcyonin 

Könlünü 

qırma! 

Qolbim  soniıiKİdir.  onu  sındırma! 

Ayüzlüm, gözolson b e b   qoribo.

Yanına yol göstor dordli  qoribo. 

Qoriblor do rd in do n yoxdur xoborin, 

Qorx 

K İ, 

golir bir gün qorib günbrin. 

Əfsus, yoldaşlann vofasi  budur,

Y aman güııo  qodor soııo  dost olur.

Soni yalqiz qoyar dar giindo.  inan,

Dcso 

11

  əl tut,  onlar tutar ayaqdan.

Qan  içmo.  cşqiııdo  qanlar içmişom. 

Qoribom. yolunda candan  Kcçmişom. 

Ncylomişom. т э п э  Kİn bağlamısan? 

Dem əsən,  olaram daha pərişan.

Oldum 

xoyalının  porostişKarı.

Başqa günahım var,  özün de ban?

Soni  scvoıı yara göstor bir vofa.

Kim etmiş  son qodor y anna со fa9 

Ey azad sərv, əgər olsam 

k ü

I

ə k

 

də, 

SöyüdtOK başını эу bu Küloıcdə.

307

Мэп qara torpağam.  sən  xozno.  ey mah, 

Elo bu torpağı bir ziyarətgah.

Ey şam,  istomirson piy 

K İ m i 

yanım,

Son in  çırağında hor gün odlanım? 

Kandardan uzaqda gəl  söndür ban,

Qoyma 

k

İ , 

т э п  çəıcim bu ozabları.

Bir 

saKİt 

qalayam,  dörd yanım gcco. 

Ishaq-Mushaqlardır yoldaşım tOKCo.

Foğan  cyloyirom  sübhədəıc,  eşit,

Мэп 

K İ m i 

zarımaz rahib və  zahid. 

Görəydin bir gecə  ahü zanm ı,

Gccolor sübhodot intizanmı.

Üroyin  daş deyil, polad olsa da,

Yaralı qolbimi  salarsan yada.

Könlüm oziyyotdon  bir dincolmodi. 

Eşqinlə doğrandım,  rohmin golmodi.

Xosto 

ö k ü z

  K İ m i  

yıxılm ışam  т э п ,

Eşşəyini  mondon  uzaq  sürürson.

Gol.  öz qurbanına baxmadan gctmo. 

Qolbimi  almısan, daha zülm ctmo!

Əlimdo  acizdir dağ da hor zaman, 

Olmuşam olindo  aciz bir saman. 

Dağlardan artıqdır monim  qüvvotim. 

Ordulan pozar monim  qüdrotim.

Canlı öldürmoKÇiın  qılıncı çoKSom.

Şobdiz. Xosrov durmaz qarşımda bir dom. 

Porviz.  Şirin,  Forhad - bu sözbrin, bax, 

Horosinin vardır beş  horfi  ancaq.

Нэг üç adın hərfı bərabər İKən 

Porvizin  poncosi  bos udur nodon?

Мэп qalib də  çıxsam,  məğlub  da,  hor an, 

Inan 

k

İ , 

üstünom уепэ  də  ondan.

Ancaq n eyb yim  kİ, bəxtim dönÜKdiir, 

Soadot ulduzum nursuz,  sönÜKdiir.

Yolumun üstündo vardır yüz ongol.

Son  do bu işlordo bir tutmursan əl.

308

Şah olsa da, yenə heç ıcimsə  zinhar 

Bir xoşbəxt düşmono  olmasın düçar. 

Qorxuram bu vuruş uğursuz ola,

Mərci düşmon uda, т э п э   qəm qala.

Bu dağla vuruşa moııi  göndoron 

Istoyir 

k

İ , 

burda həlaıc olum т э п .

Belə  çətin  işdo  о1ток asandır,

Canım qüssododir.  qüssomdo  candır.

Bu eşqin zilb ti var,  sö y b , ıcimdə? 

Ümidim daşdadır,  daş  üroyimdo.

Bu iş m əcaz deyil, bir haqdır ancaq,

Zənn ctmo bu işi boş bir oyuncaq.

Daş 

ürəKİi 

olmaq çotin  deyildir,

Ancaq e b  yox 

k

İ, utansın domir.

Eşqin san 

m ıım tO K   m o ııi 

yandınr,

Dordin  ııroyimi  alovlandınr.

Mənim пэ  qızılım, пэ gümüşüm var, 

T ö K o m  

ayağına hey xalvar-xalvar. 

Saralmış  üzümo yaşlar töKülmüş  - 

Bəzən qızıl Kİmi,  bozon  do gümüş. 

E şqinb,  ey dünya nurlandıran  şam,

No gündüz, nə gcco  rahat olmuşam.

Мэп oyaq olanda hey çoKİrom  qom.

Daha da çox olur yatanda qüssom. 

Gecəli-gündüzlü  bitmoyir ahım,

Yoxdur sondon  özgo  monim  pənahım. 

Mordano  ey b y im   soııo  can nisar,

D iv d eyibm  qaçım insandan кэпаг. 

Daşdan insan yonan bir adam b eb  

Isanın qcydino  qalmazmı,  söyb ?

Monim  daş yonduğum  bolli  bir işdir, 

Ancaq 

k

İ,  alnımda daş  bitmomişdir. 

Kimin 

k

İ,  alnının aynası bəncdir,

X oş günü dünyada о görəcəıcdir. 

Bonövşolor 

K İ m i  

utancaq olan 

Dünyada boy atmaz heç vaxt, heç zaman.

309

Nərgiz gülü 

K İ m i 

utanmaz olan 

Başı taclı  olar,  hor işi asan.

Dünyada nıoıı 

K İ m i 

bir bədbəxt hanı? 

Itirmişom  bütün dostu,  aşnanı.

No bir dostum var 

k

İ, yıxılan zaman 

"Qalx ayağa!"  deyib, tutsun qolumdan. 

No  do  öz tayfamdan adamlarım var, 

Ölondo qobrimi  ban qazalar.

Qom-qüsso  içindo  nıoıı  to к qalmışam, 

Socdogahım  sonson  hor sohor-axşam. 

Y üz il bir quyuda oyloşsom  ogor.

Ycııo do  üstümdo  öz ahım gozor.

G ozsom   dağı,  daşı  yü z il  do  montOK. 

A rxam ca bir ancaq  Kölgom  go loco к.

Gör пэ  it canhyam, bu dordlo b eb  

Quduz it tutantOK dözürom holo.

Itin  da yeri var,  m an  ycrsizom .  bax.

Ot qodor sevmoyir moni  bu torpaq. 

Dağlıqda ponahi  tapir hor polong.

BöyüK dəryalarda yaşayır nolıong. 

ф ф т а п   qolbimo  yoxdur bir aram,

No  ycrdo. пэ  daşda rahat oluram.

Yer üstündo yoxdur rahat hoyatim,

Вэ1кэ yer altinda dincliyo  çatım.

Y uvasız olmasm bir Kİmso. heyhat!..

N ə  lazımdır b e b   aci bir hoyat!

Ölüm yeli qovur yanma moni.

Soliv  etdim,  torpağım 

çoKİr 

bodoııi.

Son  varsan,  dcmirom. т э п  do  Forhadam. 

Bu  Kond sonimcidir, burda т э п  yadam. 

Sən do varsan, т э п  də,  - ah, necə  deyim! 

Bu  xudposondliyo  razi  olar icim?

GctmoK  istoyirom.  heyhat,  пэ  çarə,

Tüstü yayılmışdır bütün yollara.

Bu yollarda e b   olmuşam bihal,

Ölüm gəbcəKdir çatmadan vüsal.

310

Atım yııyıırmoKclo xeyli qoçaqdır, 

Bilmirom 

k

İ , 

harda dayanacaqdır.

Мэп olmadığımçün qəmlərdən azad, 

Dünyada heç 

k o s

İ 

istəmirəm  şad. 

Fərasət dürrünü dcşon  Kİşilər,

Könül,  bilirsonmi. пэ  söyb m işbr? 

Dünyada canı  sağ  olmayan hor 

k o s

 

Kimsonin  canını  sağlam  istomoz.

Bu eşq indi т э п э  yaraşar məgər?

Нэг tÜKÜmdə min-min dərdim gizlənər. 

Beynim,  iliyim  do b e b  yağsızıcan, 

Dordimdir çıraqtaK moııi  yandıran. 

Ancaq 

k ü

I 

qalmışdır bu dordlo məndə. 

Od gizbməK olar bu gül bədəndə.

Мэп bir torpağam 

k

İ , 

sovurur 

k ü

I

o k

. 

Qalmışam nəşəsiz, gücdən düşərəıc. 

Əgor dönso geri bir do  iqtidar,

Divar noqşi  Kİmi qalaram naçar. 

Porgarda gizlonon nöqtətəıc müdam 

О  surot önündo  donub duraram.

Bir başqa suroto 

Könül 

vcrmorom. 

Bosdir bu surotdon  çəıcdiyim olom."

E b  

k

İ , 

gcconi  g ö y b r udardı,

Gündüzün qoşunu bayraq tutardı. 

Forhad gözbrini yummamış  lıolo 

Külüngünü уепэ alırdı  ə b .

Gcco  si'ıbho 

K İ m i  

edirdi fəryad,

Gündüz daş  çapırdı  zavallı  Forhad. 

Külüngü daş 

tÖKÜr, 

gözb ri gövhor.

Daşı boyayırdı qan saçan gözbr.

"Xosto  Forhad"  adı gəzdi  dünyanı, 

Dillordo  dolaşdı onun dastanı.

Daş yonanlar gəlib yad öİKOlordon 

Çox hcyrot etdibr onu görərıcən.

О  sevdalı başa nəzər saldılar,

О  Kiılüngo.  daşa heyran qaldılar.

311

ŞIR IN IN  B ISÜ T U N  D A Ğ IN A  -  FƏ R H A D IN  

G Ö R Ü ŞÜ N Ə   G ETM Ə SI

Şirin oyloşmişdi  bir gün qolbi  şad, 

Dostlar arasında qüssədən azad. 

Yaxşıdan, yamandan söhbot gedirdi, 

Hərə bir əhvalat nağıl edirdi.

Biri xoş günləri eləyirdi yad,

Onu xatırlayıb  olurdu dilşad.

Biri gələcəıcdən хэЬэг verərəıc, 

Deyirdi:  "Dahaxoş günlər gəbcəıc." 

Çox söz danışdılar, haqq-hesabı yox. 

Hamısını desom. uzun olar çox. 

Danışdıqca xeyli uzandı  söhbət, 

Bisütuna golib çıxdı  nohayot. 

Ş ir in g ü b -g ü b   dedi:  "Sübhdon 

Bisütuna torof gedəcəyəm   mon. 

Görüşüm о  domir qollu  Forhadla. 

Görüm песэ yarır daşı poladla.

B

o

I

ko

  о daş-domir qığılcımından 

Üroyim  isinib ovuna bir an."

B e b   əmr etdi 

k

İ , 

tez xidm ətçibr 

Səba yerişliyə  qoysunlar yohor.

Bu zaman orada y ox idi Gülgün,

Bir başqa at düşdü rastına о gün. 

Atlandı, bahartəıc mozoliydi  o, 

Yaraşıqda Yoğma gözəliydi o. 

G özbri  süzgündü, üzü do göyçoK. 

SanKİ yola düşdü yüz dosto 

ç

İ

ç o k

.

О toravot saçan,  bodoni  nazİK 

A t ü sb   qalxardı  quş 

Kİmi  çevİK.

E b   alışmışdı о  şirindohan.

Yohoro  sıçradı on addımlıqdan.

Atı  кйЬкЬгэ mıxlar çalırdı,

312

F

o

I

ok

  Kİmi уегэ  porgar salırdı.

SanKİ dağ  çağırır о  şux nigan  - 

Atını  soyirtdi  dağlara san.

Y ol uzunu miişKÜ-эпЬэг saçaraq, 

Forhad çapan dağa çatdı gümüş dağ. 

Daşlarda üzünün 

o k s

İ