Microsoft Word Yaxin ve orta serq olkeleri doc

BİRLƏŞMİŞ ƏRƏB ƏMİRLİKLƏRİ
*
 
 
1. Coğrafi mövqeyi və təbiəti 
Coğrafi mövqeyi. Birləşmiş Ərəb  Əmirlikləri (BƏƏ) Ərəbis-
tan yarımadasının  şərq hissəsində,  İran və Oman körfəzləri 
sahillərində yerləşir. Ölkə qərbdən və cənubdan Səudiyyə Ərəbistanı 
Məlikliyi və Oman Sultanlığı ilə həmsərhəddir. Lakin bu sərhəd Rub-
əl-Xali səhrası boyunca keçdiyindən dəqiq müəyyənləşdirilməyib. 
Əmirliklərin quru sərhədlərinin uzunluğu 867, dəniz sərhədlərinin 
uzunluğu isə 1318 km-dir. Sahil xəttindən materikin daxilinə doğru 
ölkənin ərazisi 100-150 km məsafədə uzanır. 
                                      
*
 Ərəbcə adı «əl-İmarat əl-Arabiyyə əl-Muttəhidə»dir. 

---

 
47 
Birləşmiş  Ərəb  Əmirliklərinin tərkibinə 7 əmirlik: Abu-Dabi, 
Dubay, Şərca, Əcman, Rəs-əl-Heymə, Umm-əl-Qayveyn və Füceyrə 
daxildir.  İran körfəzindəki onlarca böyük və kiçik ada BƏƏ-nin 
ərazisinə daxildir. Ölkənin ümumi ərazisi 83,6 min kv. km-dir
*
. 
Ərazicə ən böyük əmirlik Abu-Dabi (federasiya ərazisinin 87 faizi), 
ən kiçik isə Əcmandır (ərazinin 0,3 faizi). 
Əmirliklərin qonşu dövlətlərlə  ərazi mübahisələri mövcuddur. 
1974-cü ilin avqustunda ərazi və  sərhəd məsələləri üzrə  BƏƏ  və 
Səudiyyə Ərəbistanı arasında bağlanan müqaviləyə əsasən Abu-Dabi 
əmirliyinin  şimal-qərbində yerləşən  ərazinin bir hissəsi Səudiyyə 
Ərəbistanına verilmişdir. Eni 50 km-dən 80 km-ə  qədər olan bu 
«dəhliz» Səudiyyə  Ərəbistanın daxili hissəsini  İran körfəzi ilə 
birləşdirir. Bu «dəhliz» hesabına Səudiyyə Ərəbistanın Qətər yarıma-
dasının  şərqindən  İran körfəzinə  çıxış  əldə edə bilmişdir. Lakin 
«dəhliz»-in daxil olduğu məhəlli və şelf suları əvvəllər olduğu kimi 
yenə də BƏƏ-nin tam tabeliyindədir. 
1999-cu ildə Oman Sultanlığı ilə sərhədlərin dəqiqləşdirilməsi 
barədə danışıqlara başlanılmışdır. İran körfəzində yerləşən Abu Musa 
Böyük Tombe– Bozorq adalarının BƏƏ-nə  və ya İrana məxsus ol-
ması barədə mübahisələr davam etməkdədir, baxmayaraq ki, rəsmi 
Tehran 2000-ci ildə əlveşli strateji mövqedə yerləşən bu adaların ona 
məxsus olması barədə bəyanat vermişdir. 
 BƏƏ-nin coğrafi və geosiyasi mövqeyinin əlverişliliyi onun 
Yaxın Şərq regionu neftinin daşındığı əsas yolların yaxınlığında, İran 
və Oman körfəzləri sahilində yerləşməsi ilə müəyyən edilir. Xüsusilə 
İran körfəzini Hind okeanı ilə birləşdirən ensiz Hörmüz boğazına 
çıxışın iqtisadi və strateji əhəmiyyəti böyükdür. Ölkənin  ən iri li-
manları Abu-Dabi, Rəşid, Cəbəl-Əli, Şərca, Rəs-əl-Heymə, Füceyrə, 
İran və Oman körfəzləri sahillərində yerləşir.