Microsoft Word Yeni kitab A5-son docx
Yüklə 1,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
B.Nəbiyev - Sizin bu sualınız düşündürücü bir sualdır. Mən
bir qədər müfəssəl verdiyiniz bu suala cavab vermək üçün baş- qa bir sual çıxardardım. Bu gün ədəbi tənqid varmı? Ona görə belə deyirəm ki, bu gün bizim cəmiyyətimizdə, istər yazıçılar 196 cəmiyyəti olsun, istərsə də elmi cəmiyyətimizdə elə müəlliflər tapılır ki, deyirlər: bizdə ədəbi tənqid yoxdur. Mən buna kökündən etiraz eləyirəm. Belə məsuliyyətsiz ifadəyə qol- qanad versək, elə həmin “müvəffəqiyyətlə” deməliyik ki, bizdə ədəbiyyat yoxdur. Bu isə çox böyük qəbahətdir. Bizdə maraqlı əsərlər yaranır. Ola bilər ki, hər hansı bir əsər, hər hansı bir yazıçı, onun manerası oxucunu, yaxud oxucular qrupunu yetə- rincə təmin eləmir. Bu hələ belə bir məsuliyyətsiz hökm ver- məyə əsas vermir. Siz sualınızda bir qrup tənqidçilərimizin siyahısını verirsiniz. Mən bu siyahını bir qədər də genişləndi- rərdim. Xüsusilə hal-hazırda çox fəal surətdə tənqidlə məşğul olan Tehran Əlişanoğlu və Əsəd Cahangiri də ora əlavə edər- dim. Bu siyahını bir qədər də genişləndirmək olar. Tənqid də var, özü də yerli-yataqlı, bir sıra hallarda öz mətbuat orqanı olan, yəni istədiyi sözü demək üçün tribunası olan tənqid də var, onun məşğul olduğu ədəbiyyat da... Və xoşbəxtlikdən on- lar bir sıra qiymətli nümunələrlə oxucunu razı da salırlar. Təbii ki, həmişə olduğu kimi, indi də zəif əsərlər yazılır. Mən bunu əlavə edərdim ki, bəli, tənqiddə bir qədər fəallıq çatmır. Elə bil ki, tənqid daha çox nəzəriyyəyə meyl eləyir. Bu və ya digər cərəyanla əlaqədar, yaxud müasir Avropada mövcud ədəbi proseslə əlaqədar bəzən şəxsən mənə bir qədər mücərrəd təsir bağışlayan mülahizələr yürütməklə məşğul olur, Azərbaycan ədəbi prosesinin bu və ya digər konkret hadisəsinin təhlilinə az fikir verir. Məsələn, mən axır vaxtlar elə bir jurnal, yaxud qəzet məqaləsi görmürəm ki, orada bu və ya digər az-çox görkəmli yazarın, şairdirsə poemasının, nasirdirsə romanının konkret ədəbi, filoloji təhlili verilsin. Bu əsərlərdəki qüsurlar açılsın, onları doğuran səbəblər göstərilsin, mahiyyətinə varılsın. Sizi inandırıram ki, belə olanda oxucu həmin tənqidçi ilə daha çox həsbi-hal eləyir. Tənqid-çinin dediyi bu və ya digər qüsur elə bil oxucunun ürəyindən tikan çı-xarır. O fikirləşir ki, bu duyğu məndə əmələ gəlmişdi, amma tənqidçi sağ olsun, bunun necə gözəl şərhini, ifadəsini verdi, məni inandırdı. O, elə bil ki, hə- min məqalənin altına öz imzasını da qoymağa hazırdır. Amma bütün bunlara rəğmən , demək ki: bizdə ədəbi tənqid yoxdur – bu fikir, mənim qənaətimə görə, adamı məsuliyyətsizliyə aparır. |