Mikrobiologiya va immunologiya
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Spiroxetalar
(lotincha “Spira”-egik, bukik «Shaita» - sochlar) - nozik, buramasimon, harakatchan mikroorganizmlar. Prokariotlar podsholigiga skotobakteriyalar bo‘limiga, Spirochae talis tartibiga, spiroxetalar guruhiga Spirochaetaceae oilasiga mansubdirlar. Bu oilaga 5 ta avlod kirib, ulardan uchtasi odam organizmida kasallik chaqiradi. Elektron mikroskopda tekshirishlariga qaraganda, spiroxetalarning tuzilishi, bakteriyalarga nisbatan ancha murakkab ekanligi aniqlandi.Spiroxetalarning tanasi o‘q ipdan va uning atrofiga buralib o‘ralgan sitoplazmatik silindrdan tashkil topgan. O‘q ip bitta, ikkita yoki bir tutam, bir-biriga yopishgan fibrillalardan iborat. Fabrillalar kimiyoviy tarkibi bilan bakteriyalarning xivchinlariga o‘xshash bo‘lib, silindrning ikki chekasiga birikadi, o‘rtasi esa bo‘sh qoladi. Fibrillalar qisqarib, spiroxetalarning harakatini amalga oshiradi. Sitoplazmatik silindr o‘q ip atrofida, burama shaklida o‘ralib, birlamchi buramalarni hosil qiladi. Sitoplazmatik silindr tarkibiga, bakteriyalarnikiga o‘xshash, o‘zining organoidlari va kiritmalari bilan, sitoplazma kiradi. 15 Spiroxetalarning kattaliklari har-xil bo‘lib, kengligi 0.3-1,5 mkm, uzunligi 7- 500 mkm. Ayrim avlodlarining vakillari nafaqat kattaliklari bilan, balki qalinligi, buramalarning xarakteri va soni, shuningdek tinktorial xususiyatlari bilan farq qiladi. Sitoplazmatik silindr tashqi muhitdan va o‘q ipdan ikkita hosilaning birikmasidan juda nozik, elastik va egiluvchan (yopqich) va uning ostida joylashgan sitoplazmatik silindrning xujayra devoridan iborat, qobiq bilan chegaralangan. Ayrim spiroxetalarda, elektron mikroskop ostida, tanasining harakatida muhim rol o‘ynamaydigan vazifasi aniqlanmagan, xivchinlar aniqlangan. Spiroxetalar aktiv xarakatlanuvchi mikroorganizmlar bo‘lib, ularning harakati o‘q ipning qisqarishi natijasida amalga oshadi, bunda spiroxetalar ikkilamchi buramalar hosil qiladi. Spiroxetalarning 4 xil harakati ajratiladi: orqaga, aylanma, buklangan va to‘lqinsimon. Spiroxetalarning xarakati, ikkilamchi buramalarning hosil bo‘lishi «ezilgan» va «osilgan» tomchi preparatlari tayyorlab qorong‘ilashgan ko‘rinishda o‘rganiladi. Kasallik chaqiruvchi spiroxetalarga 3 ta avlod kiradi: treponema, leptospira 16 va borreliyalar. Ular bir - biridan morfologik, tinktorial va boshqa xususiyatlari bilan farq qiladi. Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|