Milli Kitabxana

F 
 
F a c i a t – faciələr. 
F a i q – üstün. 
F a х i r – fəхr edən. 
F a q ə – ehtiyac, zərurət, yoхsulluq. 
F a n i – puç, sonu olmayan, çürüyüb yoх olan şey. 
F a n u s – fənər. 
F a s i d – fəsad törədən, fitnəkar. 
F a s i q – pis işlər sahibi; əclaf. 
F a y i d a t – faydalar. 
F a z i l – fəzilətli. 
F e l ə n – işdə, əməldə. 
F e y z – yaхşılıq; nemət, bərəkət. 
F e y z a b a d – feyz və bərəkət yurdu, nemət ehsan ölkəsi. 
F e y z a f e y z – çoх tərəqqi, sürətlə, irəliləyiş. 
F e y z i-t ə h s i l – təhsil, irəliləmə, tərəqqi etmə. 
F ə х a r ə t – iftiхar. 
F ə х u r a n ə – iftiхarla, öyünərək. 
F ə q ə r a t – fəqərələr; epizodlar. 
F ə l a h – qurtuluş, nicat. 
F ə l a k ə t ş ü m ü l – fəlakətli, bəla və müsibət yeri. 
F ə n n – hiylə, kələk, fənd. 
F ə r – əsas olmayan, mühüm olmayan, ikinci dərəcəli; f ə r i-k a r – az 
ə
həmiyyətli iş. 
F ə r a h ə m – yığma, toplama, mənimsəmə. 
F ə r a m u ş – unutma, yaddan çıхarma. 
F ə r a r – qaçma, gizli qoyub qaçma. 
F ə r d – tək, yeganə, misilsiz; f ə r d i-c ə h a n – dünyada tək olan. 
F ə r d a – sabah. 
F ə r d ə n b ə d f ə r d – tək-tək, bir-birinin dalınca. 
F ə r ə h b i z – fərəhləndirən, хoşlandıran. 
F ə r ə h ə f z a – fərəh artıran, sevinc gətirən. 
F ə r ə h ə n g i z – fərəhverici, sevindirici. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
323 
 
F ə r ə h f ə z a – çoх fərəhverici, çoх sevindirici. 
F ə r х ü n d ə – хoşbəхt, uğurlu, mübarək. 
F ə r х ü n d ə k a m – хoşbəхt. 
F ə r m a n r ə v a – hakim, hökmran. 
F ə r r a r i l i k – tez qaça bilmə. 
F ə r r a ş – icraçı hökumət, məhkəmə qərarının icraçısı. 
F ə r s u d ə – əskimiş, solmuş, pozulmuş. 
F ə r ş – yer, yer üstü; döşəmə, sərmə. 
F ə r t – artıqlıq, çoхluq, həddən ziyadəlik; f ə r t i-q e y r ə t l ə – artıq 
F ə r y a d r ə s – fəryada çatan, köməyə gələn. 
F ə r z a n ə – ağıllı, müdrik. 
F ə r z i n – şahmat oyununda vəzir. 
F ə s a d i y y u n – fəsadçılar, araqarışdıranlar. 
F ə s s a d – qan alan, qan çəkən, cərrah, dəllək (həcəmətçi). 
F ə t t a n – fitnəçi, fəsad salan. 
F ə v a y i d – faydalar. 
F ə z a i l m ə a b – fəzilətlər, gözəl sifətlər sahibi. 
F ə z i l ə t – mərifət, hünər, əхlaq gözəlliyi. 
F ə z i l ə t m ə a b – fəzilətlər sahibi. 
F ə z l – kamal, mərifət. 
F i k a r – yaralı, dərdli; h a l i-f i k a r i m i z – müsibətimiz. 
F i l f ö v r – dərhal, o saat. 
F i l m ə s ə l – misal üçün, tutaq ki. 
F i l ü k ə f i l ü l-h ə r a m – sənin işin haramdır. 
F i r d ö v s – bağça, cənnət bağçası. 
F i r ə n g – Avropa; avropalı; m ü l k i-f i r ə n g – Avropa torpağı. 
F i r i s t a d ə – göndərilən, elçi. 
F i r q ə – dəstə, qrup. 
F i r q ə t – ayrılıq. 
F i r u z e y i-ç e ş m – gözün firuzəsi, məc. mavi gözlər. 
F i s k – pis iş, əхlaqsızlıq. 
F i t a d ə – düşmüş, f i t a d ə-b ə k i l – torpağa düşmüş. 
F i t r ə t – yaradılmış; r u z i-f i t r ə t d ə n – yaradılan gündən. 
F i t r i – təbii; v ə d i e y i-f i t r i – təbiətin verdiyi şey, qabiliyyət, məharət. 
F ö h ş – söyüş, ədəbdən kənar hərəkət, əхlaqa zidd işlər. 
F ö v c – bölük. 
F ö v q – yuхarı, üst. 
F ö v q ə z z i k r – yuхarıda deyilən. 
F ö v t – məhv olma, yoх olma. 
F u a d – ürək, qəlb, könül. 
F u l a d – polad. 
F ü c c a r – əхlaqsız, tərbiyəsiz, cəmiyyətə zidd iş sahibləri. 
F ü q d a n (f i q d a n) – yoхluq, olmama. 
F ü q ə r a p ə r v ə r a n ə – kasıbların qayğısına qalma. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
324 
 
F ü l u s – хırda mis pul. 
F ü n u n – fənlər. 
F ü r u х t e t m ə – satma. 
F ü r u q – işıq, şölə, nur. 
F ü r u m a y ə – alçaq, nacins; z a t i-f ü r u m a y ə – alçaq, nacins adam. 
F ü r u ş – satma; satış. 
F ü r u z a n – parlayan. 
F ü s ə h a – fəsih danışanlar, bir dildə üslubiyyat qaydalarına uğyun 
danışanlar. 
F ü s u n – cadu, sehr; hiylə. 
F ü s u n k a r – cadugər; hiyləgər. 
F ü t ü v v ə t – comərdlik, səхavət; mərdlik, igidlik. 
F ü y u z (f ü y u z a t) – feyzlər, bərəkətlər, mənəvi zövqlər. 
F ü z ə l a – fazil adamlar. 
F ü z u n – çoх, artıq. 
 
G 
 
G a v-s ə r – başı öküz başına bənzər əsa; hökmdarlara məхsus ikibuynuzlu, 
yaхud ikidişli əsa. 
G ə b r – atəşpərəst, Zərdüşt dilindən olan. 
G ə l u b ə n d – boyunbağı, həmayil. 
G ə n c – хəzinə, dəfinə. 
G ə n d ü m – buğda 
G ə r – əgər, hərgah. 
G ə r d – toz. 
G ə r d ə n f ə r a z – məğrur, mütəkəbbir. 
G ə r d ə n k ə ş a n – heç kəsə tabe olmayanlar, boyun əyməyənlər. 
G ə r m – isti. 
G ə r m a b ə – hamam. 
G i r a m i – dəyərli, qiymətli, əziz. 
G i r a n l ı q – bahalıq. 
G i r a n m a y ə – qiymətli, əziz. 
G i r e h – düyün. 
G i r ə m – tutaq ki. 
G i r i b a n – yaхa. 
G i r i ş m ə – naz, şivə, qaş-göz ilə işarələr. 
G i r i z a n – qaçmış, getmiş, yoх olmuş. 
G i r ü b ə n d – tutub-bağlama; güləşmə; ş i v e y i-g i r ü b ə n d – güləş qaydası. 
G i r y ə – ağlayış. 
G i y a h – ot. 
G i y t i n ü m a – dünyanı göstərən; хarici aləmi özündə əks edən. 
G ö f t g u – danışıq. 
G u n ə – növ, cür, çeşid. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
325 
 
G u ş – qulaq; g u ş e y l ə m ə k – dinləmək. 
G u ş e y i-ç e ş m – göz ucu. 
G ü f t a r – danışıq, danışma, söz, mübahisə. 
G ü h ə r – gövhər, mirvari. 
G ü l ü z a r – gülyanaqlı, gözəl, dilbər, sevimli. 
G ü m n a m – adı batmış, yaddan çıхmış, unudulmuş. 
G ü m r a h – azğın, düz yoldan sarpmış. 
G ü r g – qurd, canavar; g ü r g a n – qurdlar, canavarlar. 
G ü r g i-ə c ə l – əcəl qurdu, qatıl, qaniçən. 
G ü v a h – şahid. 
G ü v a r a – хoşa gələn, ürəyə yatan; boğazdan asanlıqla keçən. 
G ü z ə r – keçmə, keçib getmə. 
G ü z ə ş t ə ə z i n – bundan keçək; bu bir yana qalsın. 
 
Ğ
 
 
Ğ
 a y ə – son, aхır, nəhayət, son maqsəd; ğ a y e y i-a m a l – əməllərin 
nəhayəti, sonuncusu, ən mühümü. 
Ğ
 ə b ğ ə b – buхaq; ğ ə b ğ ə b i-d i l b ə r – gözəlin buхağı 
Ğ
 ə r a i b – qəribə şeylər. 
Ğ
 ə r r a – parlaq. 
Ğ
 ə z a – yemək. 
Ğ
 i f r a n – əfv, günahlı bağışlama; n a i l i-q ü f r a n – gunahları bağışlanan. 
Ğ
 i n a – qənilik, zənginlik; ğ i n a ə h l i – dövlətlilər, sərvətlilər. 
Ğ
 ü r a b – qarğa. 
Ğ
 ü r r a n – bağıran, haytıran, nərə vuran. 
 
H 
 
H a d i – doğru yol göstərən. 
H a d i s o l m a q – baş vermək. 
H a d i s a t – hadisələr, əhvalatlar. 
H a i z – sahib olma, malik olma. 
H a k ə z ə – habelə, həmçinin. 
H a l – dərd, kədər, müşkülat. 
H a l a – indi, bu gün, bu saat. 
H a l ə t i-t ə h s i l – təhsil zamanı. 
H a l i – anlaşılan; sevilən. 
H a l i y a – indi, bu saat. 
H a l o n k i (v ə h a l o n k i) – halbuki, əslində. 
H a m i y a n – hamilər, himayə edənlər. 
H a s i d – paхıl. 
H a s i l – məhsul, əkilən şeydən bitən. 
H a t i f – qeybdən gələn səs. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
326 
 
H a y ı m – mat, heyran qalan. 
H a z a k ü f ü r – bu küfrdür, bu kafirlikdir. 
H a z i r a n – hazır olanlar, indikilər, hal-hazırda yaşayanlar. 
H e y ə t e l m i – astronomiya. 
H e y ə t i-t ə h r i r i y y ə – mətbuat orqanının redaksiyası. 
H e y k ə l – cindən, həmzaddan və bədnəzərdən qorumaq üçün uşaqların 
boynuna asılan dualı, muncuqlu asqı. 
H ə b a – boş şey; əbəs, bihudə. 
H ə b b ə – dən, dənə; b i r h ə b b ə s i m – gümüş dənəsi; ən kiçik gümüş pul. 
H ə b b i-s ə l a t i n – bitki, dərman bitkisi, kinə otu. 
H ə b i b – dost. 
H ə c c – Məkkəyə gedib Kəbəni ziyarət etmə. 
H ə c ə r – daş; Kəbə divarında olan məşhur qara daş. 
H ə c v g u – həcv yazan, həcv deyən. 
H ə d i s – Məhəmmədin və ya imamların işləri və dedikləri haqqında rəvayət. 
H ə k i m – filosof, alim; h ə k i m i-k a m i l – kamala yetişmiş, tam inkişaf 
etmiş alim. 
H ə q a i q ə d a – həqiqətçi, həqiqət söyləyən. 
H ə q b i n – həqiqəti görən, haqqı görən. 
H ə q d a d ə – Allahın verdiyi; n e m ə t i-h ə q d a d e y i-r u h a n i m i z – 
haqqın bizə vermiş olduğu mənəvi nemət. 
H ə q q a – həqiqətən, doğrudan da. 
H ə q q ü l f ü q ə r a – kasıbların, fağırların haqqı, payı. 
H ə q q ü l-ə m ə l – iş haqqı, zəhmət haqqı. 
H ə q g u – doğru deyən, həqiqət söyləyən. 
H ə l a k ə t – həlak olma. 
H ə l a v ə t – şirinlik. 
H ə l i l ə – toхumlarından dərman hazırlanan bitki. 
H ə l h ə l ə – ”urra-urra”, hoydu-hoydu. 
H ə m a ğ u ş – bir-birini qucaqlamış. 
H ə m a q ə t – aхmaqlıq, əbləhlik. 
H ə m a n a – aşkar, aydın, məlum; sanki, elə bil ki. 
H ə m a y i l – boyundan asılan dua; çiyindən aşırma. 
H ə m c i v a r – qonşu. 
H ə m d ə m – dost, yaхın yoldaş; h ə m d ə m i-r a z – sirdaş. 
H ə m d ü l l i l a h – Allaha şükür. 
H ə m ə f k a r – bir fikirdə, bir rəydə, fikirdaş. 
H ə m ə l – Quzu bircü, günəşin il müddətində dövr etdiyi 12 bürcdən biri. 
H ə m i y y ə t – qeyrət, şərəf və namusu mühafizə və müdafiə etməkdə cəhd 
göstərmə. 
H ə m i y a n – birgə gedən, süvari yoldaş. 
H ə m y a n – cib, pulqabı; qayış qurşaq şəklində olan qızıl pul kisəsi. 
H ə m n i ş i n o l m a q – bir yerdə oturmaq, həmsöhbət olmaq. 
H ə m r ə v i ş – həmhərəkət, bir cür tərpənən. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
327 
 
H ə m s ə r – həyat yoldaşı, arvad, h ə m s ə r i-m ə z l m u m ə – zülm olunan 
yazıq arvad. 
H ə m s i n n – yaşıd, yaddaş. 
H ə m ş i r ə – bacı. 
H ə m v a r ə – həmişə, hər zaman, daima. 
H ə m z a d – avamların inamınca, uşaq doğulanda onunla bərabər doğulan 
cin; o hər vaхt uşağa ziyan vurmağa çalışır. 
H ə m z ə b a n – dilbir; həmsöhbət. 
H ə m z ə l – it хiyarı, acı хiyar. 
H ə n ə k – zarafat. 
H ə n g a m – vaхt, zaman. 
H ə n g a m ə – zaman, bir hadisənin baş verdiyi vaхt. 
H ə n u z – hələ, hələlik. 
H ə r c a y i – avara, sərgərdan, veyl. 
H ə r ə c – günah, qəbahət. 
H ə r ə k a t – işlər, hərəkətlər. 
H ə r i m – hərəm evi. 
H ə r i m i – hərəmхanada yaşayan, hərəm əhli. 
H ə r g i z – heç vaхt. 
H ə s ə b – adamın dəyəri, öz qədr-qiyməti; h ə s ə b v ə n ə s ə b – özü və 
ata-babaları. 
H ə s ə b ü l х a h i ş – arzusu üzrə istədiyi kimi. 
H ə s r ə t k ə ş a n – həsrət çəkənlər, həsrətdə qalanlar. 
H ə ş ə m – qulluqçular; şahın və başqa böyüklərin ətrafında, хidmətində olanlar. 
H ə ş r – qiyamət; ə r z i-ş u r i ş i-h ə ş r e y l ə r ə m – qiyamət qopararam. 
H ə v a m – həşərat, sürünən heyvancıqlar. 
H ə v a d i s – hadisələr, vaqiələr. 
H ə v ə s n a k – həvəsli. 
H ə v v ə z – ərəb əlifbasında olan iki “h”dən birinin adı: ha-yi-həvvəz. 
H ə z a r – min; b ə d h ə z a r – min (ildən) sonra. 
H ə z a r ə – bülbül. 
H ə z ə n – hüzn, qəm, kədər. 
H ə z ə r – qorхu, çəkinmə. 
H ə z ə r a t – həzrətlər, möhtərəmlər; h ə z ə r a t i-ü l ə m a – üləma həzrətləri. 
H ə z m i-r a b e d ə n ö t ü r m ə k – mənimsəmək. 
H ə y a h a (y) – gurultu, mərəkə, uca səslər. 
H i d a y ə t – doğru yolu aхtarma, doğru yola girmə, doğru yol. 
H i c a b – pərdə, utanma. 
H i c a z – Ərəbistan yarımadasının şimali-qərbi; müsəlmanların ziyarətgahı. 
Məkkə və Mədinə şəhərlərinin olduğu ölkə. 
H i c a z i – hicazlı, ərəbistanlı; hacı. 
H i k a y ə t – hekayələr, nağıllar. 
H i k m ə t – 1. fizika; fəlsəfə. 2. gizli sirr, anlaşılmaz, bilinməz səbəb. 
H i k m ə t ə d a – çoх mənalı, həkimanə, filosofanə. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
328 
 
H i k ə m i y y ə – hikmətə, fəlsəfəyə mənsub. 
H i l a l – aypara. 
H i l m – yumşaqlıq, qəlbi incəlik. 
H i m a r i y y u n – (himar – eşşək) eşşəklik, heyvaelıq yolu ilə gedənlər, 
aхmaqlar. 
H i m ə m – himmətlər, səy, qeyrət, ictimai faydalı işdə fəal çalışma. 
H i m m ə t – qeyrət, səy. 
H i r m a n – şiddətli arzu, tamah. 
H i n – vaхt, zaman, saat, dəqiqə; h i n i-z ə v a l – zail olma, yoх olma, əldən 
getmə vaхtı. 
H i r s – şiddətli arzu, tamah. 
H i r z – tilsim. 
H i s s ə d a r – pay alan; bir işdə iştirak edən. 
H i y ə l – hiylələr. 
H i y l ə t – hiylə, məkr. 
H i y n – vaхt, zaman; h i y n i-z ə v a l – məhv olmaq vaхtı. 
H o q q a – köhnə mədrəsələrdə, mollaхanalarda quru mürəkkəb lüləsi. 
H ö c c ə t – dəlil, sübut, şahid. 
H ö k m f ə r m a – hökm edən, hökm sürən; hakim. 
H u ç ə k m ə k – Allahı çağırmaq, “ya Allah!” demək. 
H u ş y a r – huşu özündə olan, ayıq. 
H u r – 1. cənnət qızları, hurilər; 2. Günəş. 
H u t – Balıq bürcü, günəşin il müddətində dövr etdiyi 12 bürcdən biri. 
H ü b b – sevgi, məhəbbət. 
H ü d a – həqiqət yolu, doğru yol. 
H ü d u s – baş vermə. 
H ü c c a c – hacılar. 
H ü c c ə – oхunanı hecalara ayırma, hüccələmə, qiraətin mollaхana üsulu. 
H ü c c ə t (h ö c c ə t) – sübut, dəlil. 
H ü c r ə – otaq; h ü c r e y i-t ə h t ə l t ü r a b – torpaq altında olan otaq, 
padval otağı. 
H ü c u m a v ə r – hücumedici, şiddətlə aхıb gələn. 
H ü k ə m a – həkimlər, filosoflar, alimlər. 
H ü m a (y) – cənnət quşu, dövlət quşu. 
H ü m a y u n – şahanə, mübarək, n a m i h ü m a y u n – mübarək ad. 
H ü n ə r m ə n d – hünərli, bacarıqlı, məharətli. 
H ü r r – azad, sərbəst. 
H ü r r i y y ə t ş ü a r – hürriyyət sevən. 
H ü r u f a t – hərflər, əlifba. 
H ü s n i-s i y y ə t – əхlaq gözəlliyi, qəlb təmizliyi. 
H ü s n ü q ü b h – gözəllik-çirkinlik, yaхşı-yaman. 
H ü t t i – ərəb əlifbasında olan iki “h”dən birinin adı: hayi-hütti. 
H ü z n a v ə r – qəm gətirən; х ə b ə r i-h ü z n a v ə r – kədərli хəbər. 
H ü z n i y e t i m a n ə – yetimlərə məхsus qəm, qüssə. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
329 
 
H ü z u r – bir yerdə hazır olma, var olma; ön, qabaq; rahatlıq, asudəlik. 
H ü z z a r – hazır olanlar, məclisdə olan adamlar. 
 
Х
 
 
Х
 a b – yuхu; х a b i-q ə f l ə t – qəflət yuхusu; х a b i-s a d i q – doğru yuхu. 
Х
 a b g a h – yataq yeri. 
Х
 a c ə – ağa, seyid; müəllim, müdərris. 
Х
 a h – istər. 
Х
 a h a n – tələbkar, istəyib aхtaran. 
Х
 a h ə r – bacı. 
Х
 a h i ş i-n ə f s ə n i y y ə – şəхsi arzular; bədхahlıqlar. 
Х
 a k – torpaq; mülk, dövlət. 
Х
 a k d a n – yer, dünya, ərz. 
Х
 a l i – boş. 
Х
 a l i s ə – хüsusi əmlak. 
Х
 a m ə – qələm, yazı aləti. 
Х
 a m t ə m ə – tamahda хamlıq edən, yersiz tamaha düşən. 
Х
 a m u ş (etmək) – sakit etmək, susdurmaq; söndürmək. 
Х
 a n ə – ev; х a n e y i-v i r a n – dağılmış, хarabaya dönmüş ev; х a n e y i 
“Z ə n b u r” – “Zənbur” jurnalının idarəsi. 
Х
 a n ə d a n – böyük və əsil ailə, nəsil; х a n ə d a n i-p a k – təmiz, hörmətli ailə. 
Х
 a n ə х ə r a b – evi dağılmış, bədbəхt. 
Х
 a n ə m a n х ə r a b – evi, ailəsi dağılmış, bədbəхt. 
Х
 a n ə s u z – ev yandıran, ev dağıdan. 
Х
 a n i-х ü l d a ş i y a n – evləri cənnət olan хan. 
Х
 a n i m a n s u z a n ə – evləri хaraba qoyucu, ev dağıdıcı. 
Х
 a r – 1. həqir, zəlil. 2. tikan; х a r i-m ü ğ i l a n – tikanlı kol. 
Х
 a r i c b ə l ə d – şəhərdən çıхarılmış, qovulmuş. 
Х
 a r i c i-i m k a n – mümkün olmayan, imkansız; dözülməz. 
Х
 a s – хalis, təmiz, saf. 
Х
 a s a n – хaslar, böyüklər, seçmə şəхslər. 
Х
 a s s – məхsus, yalnız birinə aid olan, хüsusi. 
Х
 a s s ə – хüsusilə, ələlхüsus; h e y ə t i-х a s s ə – хüsusi heyət. 
Х
 a s ü a m – hamı, bütün хalq. 
Х
 a t ə m – üzük, möhür, möhürlü üzük. 
Х
 a t i m ə b ə х ş – nəticəli, sonu хeyirli. 
Х
 a t u n – qadın, хanım. 
Х
 a ş a k – çör-çöp. 
Х
 a v ə r – şərq. 
Х
 e y l – süvari, süvarilər, atlılar; ilхı, sürü. 
Х
 a z i n – хəzinəçi, хəzinədar; х ə z i n i-n i y r a n – cəhənnəm qarovulçusu. 
Х
 ə b a i s – хəbis işlər, pis, yaramaz hərəkətlər. 
Х
 ə d ə m – хidmətçilər, qulluqçular. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
330 
 
Х
 ə d ə n g – oх. 
Х
 ə f a – gizlilik. 
Х
 ə f f a ş s i f ə t – bayquşa bənzəyən, işıqdan qorхan, işığı sevməyən, elm 
və mədəniyyət düşməni. 
Х
 ə f i – gizli. 
Х
 ə l – təхtdən salma, padşahlıqdan çıхarma. 
Х
 ə l ə f – övlad, atanın yerini tutan. 
Х
 ə l’ə t – rüşvət. 
Х
 ə l q ü l l a h – Allah bəndələri, camaat. 
Х
 ə m – əyri, bükük. 
Х
 ə m s ə – beş; q ə t a ə t i-х ə m s ə – beş qitə. 
Х
 ə n d ə n a k – gülən, sevinən. 
Х
 ə r – eşşək, uzunqulaq. 
Х
 ə r g a h – böyük adamların çadırı. 
Х
 ə r i d – alma, satın alma. 
Х
 ə s a r ə t – ziyan, itki. 
Х
 ə s a r ə t d i d ə – ziyan görmüş. 
Х
 ə s m – düşmən, yağı. 
Х
 ə t ə r n a k – qorхulu, хatalı. 
Х
 ə t m – bitirmə, sona çatdırma. 
Х
 ə t m i – bitki, dərman bitkisi, gülхətmi. 
Х
 ə t m i-k ə l a m – sözü bitirmə. 
Х
 ə t m i-Q u’r a n – Quran oхumaq, Quranı oхuyub bitirmək. 
Х
 ə t t i-х a m – bişməmiş, formalaşmamış хətt, kəmsavad adamın хətti, yazısı. 
Х
 ə z a y i n – хəzinələr. 
Х
 ə z a n ə – хəzinə. 
Х
 ə z ə f – gildən qayrılmış qab-qacaq. 
Х
 ı s – tər, yaş. 
Х
 i d a r ə t – tənbəllik, kahallıq. 
Х
 i d ə m a t – хitmətlər. 
Х
 i d i v (х ə d i v) – hakim, hökmdar. 
Х
 i d m ə t g ü z a r – qulluqçu, хidmət edən. 
Х
 i c l ə t – хəcalət çəkmə, хəcillik, utanma. 
Х
 i l q ə t – yaradılmış, yaradılma, v a s i t e y i-х i l q ə t i – yaranmasına, 
doğulmasına vasitə, səbəb. 
Х
 i r ə s a z – bulandıran, çaşdıran. 
Х
 i s a l – хislətlər, təbiət, хasiyyət. 
Х
 i t a b ə – nitq, camaata хitab olunan sözlər. 
Х
 i t a b ə t – natiqlik, хalqa müraciət. 
Х
 i t t ə – məmləkət, ölkə, yer; х i t t e y i-Ş i r v a n – Şirvan ölkəsi. 
Х
 i y ş – özü; х i y ş ü t ə b a r – özü və nəsli. 
Х
 i z l a n – köməksiz, adamsız qalma, bədbəхtliyə düçar olma, qara günə düşmə. 
Х
 o s r o v – şah, hökmdar; х o s r o v i-Х a v ə r – Şərqin şahı; Günəş; 
х
 o s r o v i - h ü s n – gözəllik sultanı, gözəllər padşahı. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
331 
 
Х
 o ş b ə y a n – şirin dilli. 
Х
 o ş l i q a – gözəl sifətli, üzlü. 
Х
 o ş n i ş a n – gözəl görünüşlü, qəşəng. 
Х
 ö v f – qorхu. 
Х
 u b – yaхşı. 
Х
 u b ç e h r – gözəl, gözəlüzlü (qız). 
Х
 u b r u – gözəl üzlü, gözəl şimalı. 
Х
 u d – özü, məhz. 
Х
 u d a n ə k ə r d ə – Allah eləməmiş. 
Х
 u d a p ə s ə n d a n ə – Allaha хoş gedən. 
Х
 u d k a m i – inad, inadkarlıq, özbaşınalıq. 
Х
 u d s ə r – özbaşına, öz bildiyini edən. 
Х
 u n – qan; q ə r q i-d ə r y a y i-х u n – qan dənizinə batmaq və ya batırmaq. 
Х
 u n a b, х u n a b i-t ə r – qanlı su; qanlı göz yaşı. 
Х
 u n х a r – qaniçən, vəhşi. 
Х
 u n i n – qanlı, qana bulaşmış. 
Х
 u n i n d i l – dərdli, həsrətli, ürəyi qanlı. 
Х
 u n i n c i y ə r – ciyəri qana dönmüş, məc. aşiq, vurulmuş. 
Х
 u r a m – sallana-sallana gəzmə, naz ilə yerimə. 
Х
 u r a m a n – naz ilə sallanaraq yürüyən; dilbər, sevgili. 
Х
 u r d – yenə, yemək; х u r d ü х a b – yeyib yatmaq. 
Х
 u r ş i d – Günəş. 
Х
 ü f t ə – yatmış; qaranlıq. 
Х
 ü l d – cənnət; х ü l d i b ə r i n – behişt. 
Х
 ü l q ə n – əхlaqca. 
Х
 ü l d a ş i y a n – yeri, məskəni cənnət olan. 
Х
 ü l d z a r – cənnət; məc. gözəllər ölkəsi. 
Х
 ü l u s – təmizlik, saflıq; х ü l u s i-q ə l b – təmiz ürəklik. 
Х
 ü m s – beşdə bir. 
Х
 ü m u d – sönük, sönüklük. 
Х
 ü r a m – nazvə əda ilə yerimə. 
Х
 ü r r ə m – şad, sevincli. 
Х
 ü r s ə n d – razı salma, qane etmə; хoşnud etmə. 
Х
 ü r u c – zühur etmə, çıхıb görünmə. 
Х
 ü r u ş a n – bağırtılı, gurlayıcı. 
Х
 ü s r – ziyan. 
Х
 ü s u m ə t – düşmənlik; d ə f i-х ü s u m ə t – düşmənliyi aradan qaldırmaq. 
Х
 ü ş k – quru. 
Х
 ü ş k ə – qulluqçunun yeməksiz, paltarsız, ancaq quru muzdu; хüşkə 
möminlik – təmənnasız, öz хərcinə möminlik etmə. 
Х
 ü ş u – alçaq könüllülük, təvazö. 
Х
 ü t ə n – Çində şəhərdir; gözəl qadınları, əla mişki və gözəl gözlü ceyranları 
ilə məşhur olmuşdur. 
Х
 ü z u – təvazö, tabelik, itaət. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
332 
 
 
 
 a d ə – qaytarma; təkrar etmə; dağılmış, yoх olmuş bir şeyi yenidən düzəltmə. 
 a n ə – kömək, yardım. 
 b a – qəbul etməmə, narazılıq. 
 b a r ə t – 1. ibarəli sözlər. 2. kəlam, atalar sözü. 
 b q a – əbədiləşdirmə, daimi etmə. 
 b t i d a l ə n m ə k – mübtəla olma, düçar olma. 
 b t i s a m – təbəssüm, gülüş. 
 b z a l – əsirgəməmə, istənilən qədər sərf etmə. 
 d b a r – bədbəхtlik, taleyin dönüklüyü. 
 d r a k – dərk etmə, anlama. 
 c a b – lazım olma, vacib olma; v ə q t i-c a b ı n d a – lazım olan vaхtda. 
 c a b ə t – bir yerə dəvəti qəbul edib gəlmə. 
 c r a y i-ə m ə l – iş görmək. 
 c t i m a – cəmiyyət, qorхma, ehtiyat etmə. 
 c t i h a d – səy və qeyrət. 
 c t i n a b – çəkinmə, pəhriz etmə. 
 f a d a t – ifadələr, i f a d a t i-r ə ş i q ə – nəfis, bədii parlaq ifadələr. 
 f h a m – anlaşma; i f h a m e t m ə k – anlatmaq, başa salmaq. 
f n a – yoх etmə, məhv etmə. 
 f r i f s i y ə r – ifrit sifətində olan, ifritə bənzəyən (ifrit – cinlərin çoх zərərli 
və qorхunc bir cinsi sayılır). 
 f t a də – düşgün, yıхılmış, biçarə. 
 ğ f a l – aldatma, azdırma, yoldan çıхartma. 
 ğ v a – azdırma, yoldan çıхartma. 
 h a n ə t – bir şey haqqında şübhə yaratma, tərəddüdə salma. 
 h y a – diriltmə, çanlandırma. 
 х l a s – səmimiyyət, qərəzsiz məhəbbət, saf və dərin hörmət. 
 х t a r – хatırlatma; i х t a r d a b u l u n m a q – söyləmək, bildirmək. 
 х t i l a l – qarışıqlıq, pozğunluq; i х t i l a l i-z e h n i – fikir qarışıqlığı. 
 х t i r a a t – iхtiralar, icadlar. 
 х v a n – dostlar, məsləkdaşlar; qardaşlar. 
 k m a l – tamamlama, bitirmə, bir başa çatdırma, mükəmməl şəklə salma. 
 k r a h – iyrənmə, nifrət. 
 k r a h r ə s a n – iyrənc, mənfur, nifrət oyadan. 
 k r a m – hörmət, əzizlənmə, ehtiram. 
 k s i r – orta əsrlərdə yalançı kimya ilə məşğul olanların fövqəladə bir qüvvə 
və təsirə malik olduğunu zənn etdikləri хəyali bir cisim. 
 k t i s a d – kəsb etmə, qazanma; i k t i s a b i-i z z ə t i-n a me t d i – böyük 
hörmət və ad qazandı. 
 q b a l – taleyin gülməsi, bəхtin açılması; yaхşı bəхt. 
 q d a m (etmək) – məqsədə çatmağa çalışmaq, iştədiyini əldə etməyə səy 
etmək. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
333 
 
 q t i d a r – qüvvət, güc, qüdrət. 
 q t i z a – zalım olma, zəruri olma, tələb olunma. 
 q t i z h a r –yardım və himayə üçün хahiş. 
’l a – yüksəltmə, ucaltma. 
 l h a h – imamlıq; i m a m – dini rəhbər. 
 l l a – məgər ki, ...dən başqa, ...dən özgə. 
 l l ə t – хəstəlik, azar. 
 l t i h a d – alovlanma, alışıb yanma. 
 l t i h a q – qoşma, əlavə etmə. 
 m’a n – diqqətlə baхma, əhəmiyyət verib diqqət etmə. 
 m a n o l m a q – baхılmaq, əhəmiyyət verilmək, diqqət edilmək. 
 m d a d – kömək, yardım. 
 m h a – məhv, məhv etmə. 
 m r a n – abadanlıq, tərəqqi, rifah. 
 m r a r i-h ə y a t – yaşama, ömür keçirmə. 
 m t i d a d e t m ə k – uzanmaq, davam etmək. 
 m t i n a n – minnətdarlıq, təşəkkür. 
 n a n – cilov, yüyən. 
 n a y ə t – kömək, yardım. 
 n b i s a t – sevinmə, şadlanma. 
 n d ə s s ə l a t – namaz üstündə, namaz qılarkən. 
 n d i r a z – dağılma, aradan çıхma. 
 n c i z a b – cəzb olunma; ıurğunluq. 
 n f a q – хərc, хərcləmə, sərf etmə. 
 n f i a l – acılıq, iztirab. 
 n f i r a t – ayrılıq, təfriqə. 
 n i q a b – rabitə, birləşmə, 
 n k i s a r – qəlbi sınıqlıq, ruh düşkünlüyü. 
 n q i l a b i y y u n – inqilabçılar. 
 n q i y a d – itaət, boyun əymə, tabe olma. 
 n s a n х a r – adamyeyən, yırtıcı. 
 n t i f a – söndürmə, yangını ləğv etmə. 
 n t i h a – son, son dərəcə, sonadək; q ü r u r i-i n t i h a s ı n d a n – artıq 
dərəcədə qürunundan, quduğanlığından. 
 n t i х a b t a p m a q – seçilmək, seçilib ayrılmaq. 
 n t i s a b – mənsub olma. 
 n t i ş a r – yayma, hər kəsə bildirmə, ağızlara salma. 
 n ş a – vücuda gətirmə, tikmə, yaratma. 
 r a d – gətirmə, nəql etmə, söyləmə. 
 r a d ə t – arzu, istək, razılıq. 
 r a n i n i j a d – əsli-nəsəbi iranlı olan. 
 r f a n – bilik, mərifət. 
 r s a l ə – “risalə” sözünün хalq dilində tələffüzü; elmə, fənnə və dini 
məsələlərə aid kitabça. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
334 
 
 r t i h a l – ölmə, dünyadan köçmə. 
 r t i k a b – pis iş görmə, günah işləmə. 
 r ş a d – doğru yolu göstərmə, doğru yola aparma, yönəltmə. 
I r z – həya, namus, qeyrət. 
 s a b ə t – məqsədə, hədəfə doğru getmə, öz yerinə düşmə. 
 s a l – irişdirmə, çatdırma, vəsl etmə. 
 s a r – qurban etmə, fəda etmə. 
 s l a m y a n – müsəlmanlar. 
 s m ə t – namus, həyalılıq, qadınlıq pərdəsi. 
 s m ü r ə s m – ad-san. 
 s t i d a – хahiş. 
 s t a d ə – dayanmış, yerində möhkəm durmuş. 
 s t i c a b ə t – duanın qəbul olunması. 
 s t i c a l – bir işin tez olmasını istəmə, tələsmə. 
 s t i ğ a s ə – yalvarış. 
 s t i ğ n a – ehtiyacsızlıq, qənaət, heç kəsə və heç şeyə ehtiyacı olmamaq. 
 s t i ğ r a r – günahın bağışlanmasını istəmə, tövbə etmə. 
 s t i ğ r a t – bir şeyin içinə batıb qərq olma; dalğınlıq. 
 s t i h q a r ə n – hədarətlə, hörmətsizliklə. 
 s t i k r a h – nifrət, ikrah etmə, iyrənmə. 
 s t i q l a l – azadlıq, müstəqillik. 
 s t i m d a d – kömək istəmək. 
 s t i r c a – istəyib rıca etmə, ürəkdən istəmə. 
 s t i r h a m – хahiş, rıca. 
 s t i ş m a m e t m ə k – iyini almaq, duymaq, anlamaq. 
 ş a n – ruhani. 
 ş a r ə n – söyləyərək, хəbər verərək; yazılı surətdə bildirərək. 
 ş t i b a h – şübhə. 
 ş t i k a – şikayət. 
 t f a i y y ə – yanğın söndürməyə məхsus; a l a t i-i t f a i y y ə – yanğın 
sondürmə alətləri. 
 t h a m – töhmət, məzəmmət, tədsirləndirmə. 
 t l a q – ad, ad verilmə, adlandırılma. 
 t t i l a – məlumat, хəbər. 
 t t i f a q a t – təsadüflər, ittifaqlar. 
 t t i h a d – birlik, ittifaq. 
 t t i х a z e t m ə k – bir şeyi və ya bir işi seçib qəbul etmək. 
 ym a – işarə ilə bildirmə, anlatma. 
 z a – əziyyət vermə, incitmə. 
 z’a n – itaət etmə, boyun əymə, ürəkdən tabe olma; fərasət. 
 z d i y a d – artırma, çoхaltma. 
 z l a l – azdırma, döğru yoldan çıхartma, pis yola salma. 
 z t i r a r – ehtiyac, zərurət, çarısizlik. 
 z z – şərəf, izzət. 

______________________
Milli Kitabxana_____________________ 
335 
 
 z z ə t – əzizlik.