Moddalar almashinuvining fiziologik as

novateurpublication.org 
Oltingugurtning eng muhim manbai protein mahsulotlari: go'sht, baliq, sut 
mahsulotlari, tuxum, dukkaklilar. Kundalik ehtiyoj, etishmovchilik va dozani 
oshirib yuborish bog’iq belgilar aniqlanmagan. Kundalik ehtiyoj odatdagi 
ovqatlanish bilan qoplanadi, deb ishoniladi. 
M a r g a n e s-
eng muhim mikroelementlardan biri bo`lib, organizmning qator 
funksiyalariga ta`sir etadi: o`sish jarayonlariga, qon ishlanishiga, jinsiy balog’atga 
yetish v.x. 
Xlor (Cl)
- organizmda kislota ishqor muvozanatini me`yorda saqlash va suv-tuz
almashinuvini boshqarish orqali
qonning
osmotik muvozanatni saqlashda ishtirok 
etadi. Amilaza va peptidazalarni faollashtiradi. Xlor va natriy kontsentra-tsiyasi 
odatda parallel ravishda o'zgaradi. Ingichka
ichakda so'riladi, asosan siydik bilan 
chiqariladi. Xlor hujayradan tashqari bo'shliqdagi eng muhim aniondir. Bu tana 
vaznining 0,06% ni tashkil qiladi. Uning organizmdagi miqdori 100 g ga yaqin (0,16 
%). Uning ko'p qismi me'da shirasida mavjud. Xlorning ozgina yetishmasligi ham 
moddalar almashinuvining keskin buzilishiga sabab buladi. 
Xlor me'da shirasining hosil bo'lishida ishtirok etadi. Natriy va kaliy bilan birga 
membrana potentsialini yaratishda va nerv impulslarini o'tkazishda va kislotani 
ushlab chiqarishda turadi. Kislota ishqor muvozanatni ta'minlaydi va qizil qon 
hujayralari tomonidan karbonat angidridni tashishga yordam beradi. Xlor terida 
to'planishi, ortiqcha iste'mol qilish bilan tanada qolishi mumkin.
Xlor asosan osh 
tuzi, go'sht konservalari, pishloq, pishloq tarkibida mavjud. Xlor yetish-movchiligi 
bilan terlash, diareya, me'da shirasining etarli darajada ajralmasligi qayd etiladi va 
shish paydo bo'ladi. Xlor miqdorining ko'payishi tananing suvsizlanishi va 
buyraklarning ekskretor funktsiyasi buzilganida sodir bo'ladi. 
Ftor 
(F-) tishlar va suyaklar tarkibiga kiradi.Ftor tananing barcha to'qima-larida oz 
miqdorda bo'ladi, lekin uning asosiy roli dentin, tish emali va suyak to'qimalarining 
shakllanishida ishtirok etadi. Ftoridning asosiy manbai ichimlik suvidir. Ftorid etarli 
miqdorda oziq-ovqat - baliq, jigar, qo'zichoq, yong'oq, jo'xori uni, choy va 
mevalarda mavjud. Sabzavotlardan petrushka, selderey, kartoshka, oq karam, sabzi, 
lavlagi ftorga boy.
I
chimlik suvida ftorning keskin kamayishi kariyes va tishlarning 
parcha-lanishiga olib keladi.Ftorning ko'payishi qalqonsimon bezga keskun ta'sir 
ko'rsatadi va florozning rivojlanishiga olib keladi (tishlarning dog'li shikastlanishi).