ModelləŞMƏNİn qisa tariXİ

Modellərin adekvatlığı

Gələcək modelin növü və xüsusiyyətləri bu vasitədən istifadə edən tədqiqatçının məqsədləri ilə müəyyən edilir. Model bu məqsədlərə uyğun olan obyektin xüsusiyyətlərini əks etdirir, bu da modelin detal səviyyələrini müəyyən edir. Hər şeydən əvvəl modelin köməkliyi ilə həll edilməli hər hansı problemi xarakterizə edən orijinalın əsl xüsusiyyətlərini müəyyən etmək lazımdır Araşdırdığınız mövzunun bütün xüsusiyyətlərini bilmək mümkün olmadığını bilmək lazımdır. Üstəlik, metodun bir vasitə olduğunu və universal vasitələrin olmadığını unutmayaq. Bu, modelləşdirmənin etibarsız bir köməkçi olduğu anlamına gəlirmi? Yox. Birincisi modelin çoxluq prinsipi var. Buna uyğun olaraq bir obyekti fərqli mövqelərdən problem olaraq görməyimizə imkan verən bir neçə model qurmaq mümkündür və bəzən zəruridir. Müvafiq həllərə (modellərə) müxtəlif yanaşmalardan istifadə etməklə çatmaq olar. Məsələn, insan davranış modelinin yaradılması müxtəlif məqsədlərin inkişafından asılı olacaq:

1) insan bədəninin kompüter modelinin antropomorfik kinematikasına nail olmaq;
2) bir insanın xarakterik zehni reaksiyalarının modelini almaq;
3) müxtəlif sosial qrupların reaksiyalarını simulyasiya etmək.
İkincisi, modelin həqiqi sistemin dəqiq nümayişi olub olmadığını yoxlamaq üçün, yəni modelin sistemə uyğun olub olmadığını yoxlamaq üçün xüsusi prosedurlar var. Təsdiqləmə zamanı, yəni modelin etibarlılığının yoxlanmasında konseptual modelin (model fərziyyələrinin) kompüter proqramına düzgün çevrilib -çevrilməməsi müəyyən edilir.
Təsdiqləmə - modelin xüsusi tədqiqat məqsədləri üçün sistemin dəqiq nümayişi olub olmadığını müəyyən etmək prosesidir. Bu prosedurlarda müəyyən edici məqam, "layihə menecerləri onları doğru olaraq tanıyarlarsa, model və nəticələri etibarlıdır" ifadəsidir. Nəticədə, əgər bir model "adekvat" olarsa, sanki həqiqi bir sistem üzərində təcrübələr əsasında edilmiş kimi təmsil etdiyi sistem haqqında qərar qəbul etmək üçün istifadə edilə bilər.
Üçüncüsü, son nəticə (yəni "yaxşı" və ya "pis" model alınması) iş.ləyib hazırlayanların şəxsiyyətindən asılıdır.
Modelləşdirmə elmi bilik metodu olaraq tədqiqatın obyektinə və məqsədlərinə yaradıcı yanaşmanı nəzərdə tutur. Bu cür elmi istehsalda inkişaf etmiş təsəvvür, təhlil və ümumiləşdirmə qabiliyyəti olmadan nə isə etmək olmaz. Yaxşı modellər "mini nəzəriyyələr" dir və onları yaratmaq standartlardan kənar düşüncə tələb edir.

17.