Modernizatsiyalash jarayonlari
Yüklə 4,16 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
янги ғояни амалга ошириш
мазмуни, методлари, шакли тўла ишлаб чиқилади. • Тўртинчи босқич - ўқитувчи ўқитиш ва тарбиялашнинг ўз концепциясини ишлаб чиқади (янги технология яратилади). 311 Skinnerning g‘oyalariga ko‘ra bugungi kunda ijtimoiy, ta’lim olishning o‘zaro tabiatida o‘quvchilarga faqat qabul qilishdan ko‘ra ko‘proq tajriba orqali bilim berishni ishlab chiqish kerakligiga e’tibor qaratish lozim62. Hozirgi kunda ta’lim jarayonida interaktiv metodlar, innovasion texnologiyalar, pedagogik va axborot texnologiyalarini qo‘llashga bo‘lgan e’tibor kundan-kunga kuchayib bormoqda. Buning sabablaridan biri shu vaqtgacha an’anaviy ta’limda o‘quvchilar faqat tayyor bilimlarni egallashga o‘rgatilgan bo‘lsa, zamonaviy texnologiyalar ular egallayotgan bilimlarni o‘zlari qidirib topishlariga, mustaqil o‘rganib, tahlil qilishlariga,hatto xulosalarni ham o‘zlari keltirib chiqarishlariga o‘rgatadi. O‘qituvchi bu jarayonda shaxsning rivojlanishi, shakllanishi va bilim olish orkali tarbiyalanishiga sharoit yaratadi va shu bilan birga boshqaruvchilik va yo‘naltiruvchilik vazifasini bajaradi. Innovasion texnologiyalarning asosiy negizi-bu o‘qituvchi va o‘quvchining belgilangan maqsaddan kafolatgan natijaga hamkorlikda erishishlari uchun oldindan ta’lim jarayonini loyihalashdir. Demaq innovasiya o‘quv jarayoniga yangilik olib kirish, o‘quv jarayonini o‘quvchi ehtiyoji, hohoshi va istaklariga moslashtirish, o‘quvchini mustaqil mutolaaga o‘rgatish, bilimlarni tayyor holda berish emas, o‘quvchilarning bilim olish malakalarini shakllantirishga harakat qilish demakdir Ta’lim tizimidagi islohotlarning taqdiri DTS ishlab chiqilib, yangi darsliklar avlodi yaratilgan, dastur va metodik qo‘llanmalar, tavsiyalar ishlab chiqilgan bugungi kunda asosan o‘qituvchi faoliyatiga bog‘liq bo‘lib qolmoqda. Chunki o‘qituvchi faoliyati yangilanmasa ta’limda samaradorlikka erishib bo‘lmaydi. Ma’lumki pedagogik faoliyat tug‘ma talant emas, yoki nasldan-naslga o‘tuvchi xususiyat emas, balki uning asosida izlanish, ijodiy mehnat yotadi. Ta’lim-tarbiya jarayonidagi innovasiyalar, ilg‘or pedagogik texnologiyalar, yangiliklar, dars o‘tishning interfaol usullari o‘z-o‘zidan yoki yuqoridan buyruq, kursatma bilan ta’lim jarayoniga kirib kelmaydi, bu o‘qituvchi faoliyati va uning motivasiyasiga bog‘liq bo‘lgan jarayondir. 62 Алекс Муур. Таълим бериш ва таълим олиш: педагогика, таълим дастури ва тарбия. Рутледж. Иккинчи нашр. 2012. 5 - бет. 312 «Innovasion faoliyat» bu –ma’lum doiradagi muammolarni yechish uchun yangilikni kiritishga yo‘naltirilgan harakatgina emas, balki har qanday vaziyatdagi muammolarni yechish uchun motivasion tayyorgarlikka ega bo‘lish hamdir”. “Motivasiyaning turli xil qo‘shimcha mukammalligida Skot Barmen 4 ta asosiy kategoriyani aniqlaydi: 1. Faoliyatning o‘zidagi qiziqishdan kelib chiqadigan xolat– ichki motivasiya. 2. Boshqa odamlarni hursand qiladigan xolat yoki vazifa – ijtimoiy motivasiya. 3. Yutuq motivasiyasi – bunda boshqalar bilan raqobatlashish maqsadida vazifalarni yaxshi bajarish. 4. Ko‘makchi motivasiya – bunda motivasiya rag‘batlantirish yoki jazolash orqali paydo qilinadi”63. O‘qituvchilarni innovasion faoliyatga tayyorlash bir necha bosqichda, uzluksiz malaka oshirish orqali amalga oshiriladi. Dastlab o‘qituvchilarni innovasion faoliyatga psixologik jihatdan tayyorligini shakllantirish kerak. Bunda o‘qituvchi yetakchi didaktik prinsiplardan quyidagilarni bilishi kerak: pedagogik ko‘nikmalarni egallashga ehtiyoj bilan o‘z faoliyatini o‘zgartirishga ehtiyoj o‘rtasidagi mutanosibliq pedagogik jarayonda subyek va obyektning birgalikdagi ijodiyoti, yangi, shu davrgacha ma’lum bo‘lmagan vaziyatlardan chiqib keta olishlik prinsiplari. Ikkinchi bosqichda psixologik-pedagogik bilimlar va pedagogik mahorat shakllantiriladi. Demaq ilm-fan, texnika, ishlab chiqarish va texnologiyaning rivojlanishi ta’lim tizimida ham tub o‘zgarishlar sodir bo‘lishiga olib keladi. Ta’lim tizimining modernizasiyasi davlat va jamiyat malakali kadrlarga, shaxsning esa sifatli ta’lim olishga bo‘lgan ehtiyojlaridan kelib chiqqan holda ro‘y beradi. Ta’lim amaliyotida pedagogik texnologiyalarning qo‘llanilishi ta’lim tizimi modernizasiyasining tarkibiy elementi hisoblanadi. Zamonaviy sharoitda ta’lim- tarbiya jarayonlarini texnologiyalashtirish kam kuch va vaqt sarflagan holda 63 Алекс Муур. Таълим бериш ва таълим олиш: педагогика, таълим дастури ва тарбия. Рутледж. Иккинчи нашр. 2012. 26 - бет 313 kutilayotgan natijani qo‘lga kiritishga imkon beradi, o‘qitish sifatini yaxshilab, samaradorligini oshiradi. Pedagogik innovasiyalar pedagogik faoliyatga yangiliklarning izchil olib kirilishini tavsiflaydi. Pedagogik innovasiyalarning didaktik imkoniyatlariga ko‘ra ta’lim tizimi va jarayoni rivojlanib boradi. O‘qituvchining innovasion faoliyati pedagogik jamoani harakatga keltiruvchi, olg‘a undovchi, bunyodkorlikka rag‘batlantiruvchi kuch sifatida namoyon bo‘lib, ta’lim jarayonining sifatini kafolatlaydi. Shu sababli har bir o‘qituvchi innovasiyalarning mohiyatini to‘la tushungan holda o‘z faoliyatiga izchil tatbiq eta olishi zarur Yüklə 4,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|