Modulidan o’quv-metodik majmua

4-ilova 
Ishlab chiqarish ta’limining buyum operasiya tizimi. 
O‘tgan asrning 90 yillarida kasbiy ta’limning taniqli namoyondasi 
S.A.Vladimirskiy rus ishlab chiqarish ta’limi tizimni (Sovetkin) takomillashtirib 
undagi qator nuqsonlarni bartaraf qiladi. 
Bunda buyumlar shunday yo‘sinda tanlab olinadiki, birinchisini yasashda 
eng engil (3-5) operasiya o‘zlashtiriladi, navbatdagilarni tayyorlashda anchagina 
murakkab ko‘p operasiyalar o‘rganiladi..Ko‘nikma va malakalarni hosil qilishda 
maxsus mashqlarga e’tibor bermaslik bu tizimning samaradorligini birmuncha 
pasaytiradi. 
Mashg‘ulotning birinchi darslaridanoq o‘z ichiga bir necha operasiyalar 
olgan buyumlar tayyorlash o‘quvchilarda bu operasiyalarning mazmuni haqida 
to‘g‘ri tasavvur bo‘lmasligiga olib kelar edi. SHuning uchun ham bu tizim keng 

---

77 
tarqalmadi. 
5-ilova 
Ishlab chiqarish ta’limining metodik-tizim. 
Ishchilar tayyorlashning bu tizimni Amerikalik injener Teyner yaratgan. 
Mashina ishlab chiqarish sanoatining gurkirab o‘sishi, mulk egalarining 
ishchilar mehnatini intensivlash hisobiga eng ko‘p foydaga intilishi mehnat 
jarayonlarining haddan tashqari bo‘linib ketishiga olib keladi. 
Ishchi endi bir qator alohida yoki bitta operasiyani bajarish o‘rniga 
mashinani boshqarishi va unga xazmat ko‘rsatishdan iborat cheklangan miqdorda 
maxsus jismoniy mehnat usullarini bajarish kerak bo‘lib qoladi.Bunday 
xarakterdagi mehnat usullarini va uni tashkil etuvchi ish harakatlarini faqat mahsus 
mashq jarayonidagina o‘zlashtirish mumkin..SHuning uchun motorli-mashq tizim 
deb yuritiladi. Bu tizim ko‘pgina nuqsonlarga qaramay yosh ishchilarni mehnatga 
o‘rgatishni muayyan qiymatga ega, hamda ishlab chiqarish mehnati, mehnat 
unumdorligi va ish harakatlariga bo‘linishiga, ishchini esa mashinaning 
qo‘shimcha (kuliga) aylantirishga olib keladi.