Modulidan o’quv-metodik majmua

 Texnik tuzuvchi-quruvchi ruksiyalash va modellashtirishni o‘rgatish 
metodikasining ayrim masalalari 
Kasb ta’limi fakultetlarini bitirganlar boshqaradigan mhnat politexnik 
ta’limdan oldin o‘quvchilarda dastlabki texnologik bilim va ko‘nikmalarni 
shakllantirishdan, ularni unumli mehnatga jalb qilishdan tashqari, o‘g‘il va 
qizlarda texnik tafakkurni hamda konstruktorlik qobiliyatlarini rivojlantirish 
kerak. 
Bo‘lajak o‘qituvchilarni o‘quvchilarning texnik ijodkorligini boshqarishga 
tayyorlash uchun studentlar konstruksiyalash ishlarini o‘zlashtirishlari lozim. 
Tuzish-qurish jarayoni detalning shaklini, o‘quv ustaxonasida uni tayyorlash 
imkoniyatini aniqlash bo‘yicha mustaqil fikr yuritib ishlashni taqozo qiladi. 
Bir nechta detallardan iborat buyumni konstruksiyalashda shu detallarning 
birikish yo‘llari va o‘zaro ta’siri, ularni ishlash hamda yig‘ish tartibi belgilanadi 
,ya’ni qilinadigan ishlarni oldindan planlashtirish va tushunib olish amalga 
oshadi. 
Tuzuvchi-quruvchi mashg‘ulotlari aqliy faoliyat malakalarini shakllantiradi, 
kuzatuvchanlikni rivojlantiradi, o‘quv materialini ongli va puxta o‘zlashtirishda 
yordam beradi, mehnat ko‘nikma va malakalarining shakllanishini tezlashtiradi. 
YUqorida aytilganlardan bo‘lajak texnik mehnat o‘qituvchisi o‘zlashtirshi 
lozim bo‘lgan tuzish-qurish tajribasi qanchalik katta ahamiyatga ega ekanini 
yaqqol anglash mumkin. Mehnat o‘qituvchisi buyumlarni tuzuvchi-quruvchi va 
modellashtirishni, yosh tuzuvchi-quruvchilarga rahbarlik qilishni albatta bilishi 
kerak. 
Texnik modellashtirish ta’lim jarayonini quyidagi uchta asosiy bosqich 
tashkil etadi: 
1.
Model yasash uchun texnik hujjatlar tayyorlash. 
2.
Modelni yasash.
3.
Uni sinab ko‘rish. 

---

109 
Ishlab chiqarish sharoitidagi texnik modellashtirishning asosiy vazifasi 
yaratiladigan mashina ishlab chiqarishga yaroqliligini tekshirish uchun modelni 
sinab ko‘rishdir. SHu sababli texnik modellashtirishning dastlabki ikkita 
bosqichi uchinchisiga nisbatan yordamchi bosqichlar hisoblanadi. 
Maktabda yoki pedagogika institutining o‘quv ustaxonasidagi texnik 
modellashtirish bosqichlarining o‘zaro 
munosabati boshqachadir.Texnik 
ijodkorlikni o‘rgatishda texnik hujjatlarni tayyorlash va model yasash ham uni 
sinab ko‘rish kabi muhim ahamiyatga egadir. Ba’zi hollarda esa dastlabki ikkita 
bosqich ta’lim jarayonidagi ahamiyatiga ko‘ra asosiy bosqichlar hisoblanadi. 
Pedagogika oliy o‘quv yurtidagi texnik modellashtirishni tinglovchilarning: 
turli buyumlar tayyorlash bilan bog‘liq bo‘lgan; ularning zamonaviy ishlab 
chiqarish asoslari haqidagi tushunchasini kengaytiradigan; ularda konstruktorlik 
qobiliyatlarini 
rivojlantiradigan 
texnik 
bilimlarni 
chuqurlashtiradigan; 
materiallarga ishlov berish ko‘nikma va malakalarini mustahkamlaydigan 
faoliyati deb tushunish kerak. 
SHunday qilib, ishning obekti emas, balki uni tayyorlash jarayonida 
tinglovchilar oldiga qo‘yiladigan vazifalar hal qiluvchi rol o‘ynaydi. 
Tinglovchilarga konstruksiyalash va modellashtirishni o‘rgatish jarayonini 
quyidagi asosiy bosqichlarga bo‘lish mumkin: 
1.
Obektlarni mukammal texnik hujjatlar bo‘yicha tayyorlash. 
2.
Obektlarni qisqargan texnik hujjatlar bo‘yicha tayyorlash. 
3.
Obektni texnik shartlar bo‘yicha yoki o‘z ixtiyoricha tayyorlash. 

---

110