Molekulyar dinamika və metadinamika
Yüklə 0,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Şəkil 2.2.1. Naftalosianinin molekulyar izomerləşməsi
Amorf karbonda faza keçidinin kvantomexaniki modelləşməsi [5] işində yerinə yetirilmişdir. Superkompüter hesablamaları Car‐ Parrinello kvantmexanika molekulyar dinamika modeli əsasında (kod CPMD) reallaşdırılmışdır. Müəyyən edilmişdir ki, temperaturu artırdıqda qrafit tipli yüksəkkeçirici sahə elektrik keçiriciliyinə malik olmayan almaz tipli sahədən daha çox olur. Maddənin qızdırılması Molekulyar dinamika və metadinamika 115 və soyudulması zamanı sistemin enerji dəyişməsi histerezis xarakteri göstərir. Temperaturun dəyişmə sürətindən asılı olaraq nümunənin atom strukturu müxtəlif forma ala bilər. Elektron halları sıxlığının və Fermi enerjisinin müxtəlif temperaturlar üçün hesablanması nəticəsində müqavimətin sıçrayışla dəyişdiyi temperatur proqnoz edilmişdir. [6] işində molekulyar dinamikanın əsasları nəzərdən keçiril‐ mişdir. Potensial enerjinin səthi və qüvvə sahələri təhlil edilir, trayek‐ toriyanın, Puankare kəsiyi, avto‐ və krosskorrelyasiya funksiyalarının təyini üsulları izah edilir. Yüksək enerji şüalarından və radiasiyadan istifadə edərək yeni materialların yaradılması texnikanın aktual problemlərdən biridir. Məsələn, yüksək enerjili klasterlər ilə bərk səthin qarşılıqlı təsiri [7,8] işlərində tədqiq edilmişdir. Klasterlər bərk maddə səthinə çırpıldıqda səthin kiçik sahəsinə böyük enerji verilir. Bu proses ilk baxışda sadə görünsə də, fundamental və tətbiqi elm üçün böyük maraq doğurur [9‐13]. Klaster hissəciklərin bərk maddə ilə qarşılıqlı təsiri kollektiv prosesdir, adi maddə atom və molekullarının səthlə qarşılıqlı təsirində müşahidə olunmayan nadir xassələr törədir. Bu nadir xassələrə aşağıdakılar aiddir: 1) nazik təbəqə alınması (yüksək sıxlıqlı enerji effekti); 2) "dayaz implantasiya" (altlıq materialın aşağı enerji şüalanması) 3) yüksəkeffektli püskürmə (təmizləmə və səthin hamarlanması) Klaster–bərk cisim toqquşma proseslərinin nəzəri tədqiqinin ən mühüm vasitələrindən biri kompüter molekulyar modelləşmə üsuludur. Bu üsulun tətbiqi sayəsində klasterlərin səthlə qarşılıqlı təsirinin mexanizminin öyrənilməsində və xüsusi xassəli material‐ ların hazırlanmasında mühüm nailiyyətlər qazanılmlşdır [14‐17]. Klasterlərin materiallarla qarşılıqlı təsiri enerjinin və səthə dəyən Molekulyar dinamika və metadinamika 116 klasterin çox yüksək sürətlərində, çox qısa zaman müddətində – bir neçə pikosaniyə müddətində baş verir[18,19]. Klasterlərin metal (Al)səthlə qarşılıqlı təsirinin dinamikasının MD metodu əsasında kompüter modelləşdirilməsi [20] işində yerinə yetirilmişdir. Bu işin əsas detallarını nəzərinizə çatdıraq. 2.2.2‐2.2.5 şəkillərində klasterin səthlə qarşılıqlı təsirinin dinamikasının modelləşdirilməsinin nəticələri verilmişdir. Yüklə 0,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|