Moliya bozori
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Chiqarilgan aksiya- lar soni, mln.dona
- Aksiya bozorining savdo hajmi, ml rd.
- Manba: QQBFMN markazi ma’lumotlari. 214
| 2006
|
2007 |
2008 |
2009 | |||
|
2010 | ||||||
|
Chiqarilgan aksiya- lar soni, mln.dona |
4623,0 |
2093,7 |
2928,0 |
3761,5 |
2145,2 |
1774,1 |
|
Aksiya emissiyalari soni |
214 |
113 |
118 |
128 |
245 |
335 |
|
Aksiya bozorining savdo hajmi, ml rd. |
142,5 |
330,8 |
389,7 |
705,7 |
748,1 |
1477,3 |
|
so'm, shujumladan, birlamchi bozorda, mlrd.so'm |
88,6 |
112,6 |
268,7 |
483,4 |
560,4 |
929,9 |
Yuqorida aytilganlardan kelib chiqib, investor tomonidan olingan daromadni quyidagicha ifodalash mumkin:
Ъ=1-10. (1)
1-ifodada Io = 1 deb qabul qilib, uni quyidagicha ifoda- laymiz:
1=1+Ъ. (2)
Ushbu ifodada inflatsiya hisobga olinmaganligi uchun inves- titsiya bo'yicha daromad real stavka foizi 7?ga teng bo'ladi. Irving Fisher qoidasiga binoan inflatsiya i sababli daromad (]+i) marta oshishi lozim bo'lganligi uchun (2) ifodani quyidagicha yozish mumkin:
/=(/ + b) =(7 + R) = (7+A)(7+O = 1 + R + i + iR. (3)
3-ifodada, agar R va i miqdorlari kichik bo'lsa, iR ko'paytma juda kichik bo'ladi, u holda uni hisobga olmasa ham bo'ladi. Shuning uchun 3-ifodani quyidagicha yozish mumkin:
Manba: QQBFMN markazi ma’lumotlari.
214
b=R+i,
(4)
bu yerda, i - inflation rag'bat, Ъ — nominal stavka, R — real stavka.
5-ifodadan prognoz qilinayotgan inflatsiya sur’ati z va inflatsion rag'bat bir-biriga mosligi ko'rinib turibdi. Bunday holat o'ta rivojlangan moliya bozori sharoitida bo'lishi mumkin. Agar daromad stavkasining miqdori R+i summadan kichik bo‘Isa, moliya bozorida investitsiya qilish ma’noga ega bo'lmaydi. Yana R va z miqdorlarining kichik darajasida shu ham ko'rinib turibdiki, inflatsiya sur’atini bir foizga ortishi daromad stavkasini mos ravishda bir foizga ortishiga olib keladi.
Ancha uzoq vaqt muddati uchun 4-ifodani 3-asosida quyidagicha yozish mumkin:
L=R+i+iR. (5)
Yuqorida aytilganlar asosida investorlami noaniq va xato qarorlar qabul qilishdan saqlash muhim ahamiyatga ega, aks holda, turli omillar ta’sirida investoming daromadi kamayishi yoki butunlay yo'qqa chiqishi mumkin.
Ma’lumki, kreditor pullarini qarzga berganida ulardan qarz muddati tugamagunicha foydalanishdan mahrum bo'ladi. Qarz oluvchi kredit uchun haq to'lashi lozim bo'ladi. Kreditdan foy- dalanish uchun kreditorga pul ko'rinishida qarz oluvchi tomo- nidan to'lanadigan haq foiz shaklida ifodalanadi. Foizlar qarzning asosiy summasiga ma’lum bir davrlarga hisoblanadi. Foizni hisoblashning turli usullari mavjud bo'lib, ularning asosiylarini ko'ramiz.
Oddiy (sodda) foizJar. Faiz qilaylik, investitsiya qilish uchun qandaydir boshlang'ich R pul mablag'lari mavjud. Investitsiya qilish natijasida ma’lum vaqt muddati (л davrlarda) o'tganidan keyin boshlang'ich summa iPn (z — foiz stavkasi bo'lib, u bo'yicha boshlang'ich R summaga foizlar qo'shiladi) miqdoiga o'zgaradi. Ya’ni, boshlang'ich sunufta R ma’lum davrlar (л) o'tishi bilan
215
iPn miqdorga oshib, natijada S (ortgan summa) miqdor hosil bo'ladi:
5 = P + iPn = P(l + in). (6)
(/ + in) ifoda oddiy foizlar bo'yicha orttirma ko'paytiruvchi deb nomlanadi. Orttirilgan summa S boshlang'ich summa orqali topilgan; foiz stavkasini (/) dekursiv stavka deyiladi.
6-ifodadan boshlang'ich R summani topish mumkin. Bunda R miqdorini S orqali uni d foiz stavkasi (antisipativ stavka) bo'yicha diskonlash yo'li bilan topish mumkin, ya’ni:
P = S-ndS = S(I-nd). (7)
(l~nd) ifoda orttirma ko'paytiruvchi deyiladi.
Oddiy foiz stavkalari ko'proq qisqa muddatlardagi hisoblarda qo'llaniladi. Shu munosabat bilan n bir yildan kam davrlarda dekursiv vaantisipativ stavkalarni amaliyotda qo'llash xususiyat- larini ko'ramiz. Dekursiv stavka holatida i miqdori quyidagicha qabul qilinadi:
1 l- 1
Yüklə 392,39 Kb.
Dostları ilə paylaş:
