Moliya bozori

n = — yoki n =
365 366
(r — foizni hisoblash kunlari soni). Agar antisipativ stavka (J) qo'llanilsa, unda:
1
n = —.
360
Murakkab foizlar. Birmuncha murakkab holatni foizlaming kapitalizatsiyasini hisobga olib ko'ramiz. Shunga o'xshash murakkab antisipativ stavka uchun quyidagi ifodani olish mumkin:
P=S(I-d)".
Bunda orttirish ko'paytiruvchi sifatida quyidagi ifoda bo'ladi:
Agar qimmatli qog'ozlar daromadliliklarini solishtirishda alternative sifatida bankdagi depozit qo'yilma daromadliligi tanlansa, unda daromadlilikning altemativ metodini hozirgi vaqtgacha keng qo'llanib


216




kelayotgan pul oqimlarini diskontlash metodi bilan mos kelishini ko'rish mumkin. Bunda quyidagi savollarga javob topish lozim':

• 
  bazaviy sifatda qabul qilingan tijorat banklarining depozit stavkasi miqdori to'g'risida;
  
• 
  bankda pullami oddiy yoki murakkab foiz stavkalarda hisoblab borish sxemasi to'g'risida.
  

Birinchi savolga javobni, odatda, quyidagicha ifodalaydilar: «bazaviy sifatda ishonchli va barqaror ishlayotgan bank stavkasini tanlash lozim». Ba’zan bazaviy stavka sifatida Markaziy bankning qayta moliyalashtirish stavkasi olinadi. Lekin bu stavka o'zining bozor tomonidan belgilanmasligi, balki Markaziy bank tomonidan bozorga ta’sir ko'rsatish uchun qo'llanishi bilan qoniqtirmaydi. Ammo ko'p masalalami yechishda yordamga maxsus belgilanadigan bank stavkasi kelishi tufayli, uni baza sifatida olish lozim.
DaromadlUikning ichki stavkasi. Masalaning qo'yilishi quyi­dagicha: qo'yilmaning joriy va kelajakdagi bahosi ma’lum; hozirdagi ma’lum investitsiyalar kelajakda belgilangan bahoni ta’minlovchi bank foiz daromadining depozit stavkasi noma’lum. Daromadning ichki stavkasi quyidagi formula yordamida hisoblanadi:





Pul oqimlarini diskontlash. Ma’lumki, pul oqimlari — bu investorlaming pul shaklida qilgan investitsiyalaridan har xil vaqtda olgan daromadlari. Diskontlash investitsiyalaming kelajakdagi bahosini ulaming joriy bahosiga keltirilishini ifodalab, har xil vaqt va turli shartlarda qilingan investitsiyalaming har xil turlarini o'zaro solishtirish imkonini beradi. Shu munosabat bilan quyidagi holni ko'ramiz.
Qandaydir moliyaviy instrument vaqtning boshlang'ich mo- mentida S_o daromadni keltirgan, birinchi foiz to'loviari davrida - S_r keyingilarida — S_p .... foiz to'lovlarning л-chi davrlarida esa — S_n. Bunday operatsiyalardan hosil bo'lgan jami daromad:
¹ A.A. Килячков, Л.А. ЧалдЬева. Рынок ценных бумаг и биржевое дело. М., «Экономист», 2005, стр. 687.